1. Hiện nay viêm tụy cấp là một cấp cứu nội-ngoại khoa rất hay gặp và thường xảy ra sau những bữa ăn thịnh soạn hoặc sau khi uống rượu bia. Bất cứ khi nào sau mỗi buổi tiệc nếu xuất hiện cơn đau bụng xuyên ra sau lưng, chúng ta cần có phản xạ nghĩ đến viêm tụy cấp để chẩn đoán sớm vì với bệnh lý này, nếu phát hiện muộn có thể dẫn đến rất nhiều những biến chứng nguy hiểm, trụy tim mạch, tử vong.
2. Viêm tụy xảy ra khi các men tụy được kích hoạt ở thời điểm nó vẫn còn trong tuyến tụy, gây phản ứng viêm và tiêu hủy chính các tế bào tụy (Bình thường men tụy ở thể không hoạt động khi ở trong tuỵ). Có hai thể chính là viêm tụy cấp thể phù với tỷ lệ tử vong dưới 1% và viêm tụy cấp thể hoại tử chảy máu với tỷ lệ tử vong lên đến trên 40%.
3. Những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây viêm tụy bao gồm:
▸ Uống rượu nhiều. Đây là nguyên nhân số một gây viêm tụy cấp cũng như tình trạng viêm tụy mạn tính ở đa số các bệnh nhân. Ngày trước nguyên nhân này thường xảy đến ở các nước Âu Mỹ nhưng gần đây, tỷ lệ người Việt bị viêm tụy liên quan đến bia rượu đang tăng lên rất nhanh.
▸ Sỏi mật, sỏi túi mật. Đây cũng là một trong những nguyên nhân lớn gây viêm tụy cấp, đặc biệt gặp nhiều ở người dân mình.
▸ Béo phì và tăng mỡ máu.
▸ Nhiễm trùng đường mật, giun chui ống mật.
▸ Nồng độ canxi cao trong máu, có thể do cường tuyến cận giáp.
▸ Thủ thuật nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP), phẫu thuật vùng bụng, chấn thương bụng cũ…
▸ Tiền sử gia đình bị viêm tụy. Vai trò của di truyền ngày càng được công nhận trong viêm tụy. Nếu có các thành viên trong gia đình mắc bệnh này, nguy cơ bạn bị viêm tụy sẽ tăng lên, đặc biệt là khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác phía trên.
4. Lúc nào cần nghĩ đến viêm tụy cấp? Đau bụng, đặc biệt sau bữa tiệc rượu thịnh soạn là bệnh cảnh thường gặp nhất, đau âm ỉ hoặc đau dữ dội, bệnh nhân lăn lộn. Cơn đau thường xuyên ra sau lưng do tụy nằm sát lưng và vắt qua cột sống. Ngoài ra bệnh nhân có thể kèm nôn ói, vã mồ hôi, vật vã, mạch nhanh… Lúc này, bệnh nhân cần nhập viện, xét nghiệm mem tụy, siêu âm và chụp cắt lớp… để chẩn đoán hoặc loại trừ viêm tụy cấp.
5. Làm sao để chúng ta giảm nguy cơ bị viêm tụy cấp?
• Giảm bia rượu là yếu tố cốt lõi. Khi bạn còn uống nhiều rượu, nguy cơ bị viêm tụy cấp và cả viêm tụy mạn sẽ còn rất cao.
• Tẩy giun sán, điều trị bệnh sỏi mật.
• Giảm cân nặng, kiểm soát mỡ máu.
• Luôn nghĩ đến nguy cơ bị viêm tụy sau can thiệp vùng tá tụy, nội soi mật tụy ngược dòng… hoặc đau bụng sau những bữa tiệc thịnh soạn.