Hãy thử thay đổi một chút bằng cách lắng nghe những thứ xung quanh bạn chứ không chỉ nhìn chúng. Khi đi bộ, chúng ta hầu như dựa vào đôi mắt hơn là đôi tai, “hình ảnh” về cảnh quan xung quanh là trực quan. Nhưng đôi khi rất nên giảm bớt cường độ ánh sáng và vặn to âm thanh lên. Đó là một bài tập chánh niệm rất hữu ích, giúp nâng cao nhận thức, khiến chúng ta đắm chìm vào khoảnh khắc hiện tại.
Hãy bước vào một chuyến đi bộ và chỉ lắng nghe, có lẽ bạn sẽ cần nhắm hờ đôi mắt lại (cẩn thận đừng đi chêch ra nơi bờ nước nếu ở trên một bãi biển hay lộn nhào khỏi một con đường núi!) Thậm chí có thể còn tốt hơn và ít nguy hiểm hơn nếu tạm dừng lại giữa chuyến đi và ngồi xuống hay đứng cạnh một cánh cổng, cho đến khi bạn quen hơn với việc lắng nghe phần lớn thời gian, chúng ta khóa các âm thanh của thế giới xung quanh lại; chúng ta đã học cách tắt hết chúng đi như thể chúng là những kẻ làm phiền khó chịu cản trở những việc mình đang làm. Giờ đây, hãy để chúng bước vào tâm trí mình một cách có ý thức và bạn có thể ngạc nhiên với những gì nghe thấy. Lắng nghe chăm chú như một đứa trẻ để đón nhận và bị mê hoặc bởi âm vang của đại dương xa xôi trong một cái vỏ sò áp lên tai.
CHỈ LẮNG NGHE
Âm thanh có một vai trò lâu đời trong thiền định Phật giáo, chẳng hạn như chuông Tây Tạng mô phỏng sự vô thường của vạn vật; trong khi với Thiền tông thì tiếng chuông ngân vang có thể là phương tiện cho sự giác ngộ, đánh thức tâm trí về bản chất thực sự của nó, đưa các thiền tăng và thiền ni vào khoảnh khắc hiện tại. Nhưng các trải nghiệm “giác ngộ” vô cùng hiếm hoi và không thể trông chờ hay nắm giữ được. Trên thực tế, đừng trông chờ bất cứ điều gì khi bạn nghe; hãy chỉ lắng nghe. Những kỳ vọng của chánh niệm rất nhẹ nhàng, chỉ đơn giản là mở các cánh cửa tinh thần cho không khí tươi mới tràn vào. Chúng giống như trong Đạo giáo – một truyền thống lâu đời hơn Thiền. Ở đó, chúng ta học được rằng, dù nghe thấy tiếng một con gà trống gáy ở làng bên cạnh, thì cũng không cần thiết phải đi đến đó – hãy vừa lòng với nơi mình đang đứng, bây giờ và ở đây.
CHÁNH NIỆM CỦA NGƯỜI KHIẾM THỊ
Nếu so sánh với người khiếm thị, những người còn đầy đủ đôi mắt có lẽ chỉ là những tay mơ trong nghệ thuật lắng nghe; những người khiếm thị đã tinh luyện khả năng quan sát xung quanh thông qua âm thanh. Họ có thể “nghe thấy” một cái cột đèn đường khi họ tiến đến gần nó, nhờ âm vang của tiếng bước chân mình; họ có thể khám phá một căn phòng và đồ đạc bên trong bằng cách búng ngón tay và lắng nghe cách mà âm thanh dội lại từ các đồ vật mềm mại hay những bức tường trống; họ có thể băng qua đường một cách tự tin ở các nút giao thông lớn bằng cách nhận biết sự ồn ào lên xuống phát ra từ các phương tiện giao thông khi chúng dừng lại hay bắt đầu lăn bánh. Khả năng của họ khiến chúng ta nhận ra rằng có một thế giới ngoài kia chờ đợi được khám phá.
Nếu bạn đi bộ qua vùng nông thôn rộng mở, sẽ có rất nhiều thứ để lắng nghe. Tôi nhớ rằng có một đồng nghiệp của tôi, cách đây nhiều năm, đã nói với tôi rằng anh đã hiểu tự nhiên hơn bằng cách đi dạo bộ trong các kì nghỉ với một người anh họ bị mù.
Người anh họ đó dừng lại, chỉ lên bầu trời và nói: “John, chim ó kêu kìa!” và ở phía trên họ, một cặp chim ó đang lượn vòng trong cái nóng dưới một đám mây tích. “Tôi đã không hề nhận ra”, John nói.
VUI SƯỚNG KHI LẮNG NGHE
Chúng ta thường không cho phép mình tận hưởng niềm vui từ việc lắng nghe âm thanh của gió khi nó khuấy đảo các ngọn cây. Khi gió thổi, mỗi cái cây lại có âm thanh tự nhiên đặc trưng của nó. Gió hát trong một bụi cây gai đơn độc khi bạn đi qua; tiếng xào xạc trầm trầm của một cây sồi khác với tiếng xì xào dịu dàng của một cây linh sam, hay tiếng rung rinh đầy kích động của một cây dương xỉ. Vào một ngày gió mạnh, bạn có thể nghe thấy gió chuyển động qua một cây gỗ hay đi lên một thung lũng, nhìn những cái cây uốn cong và vẫy chào khi nó tiến về phía bạn, rồi lại chờ đợi đợt gió tiếp theo. Cũng như vậy khi cơn mưa quét qua một ruộng bắp cải – tiếng vù vù xa xa chuyển thành tiếng ầm ầm khi nó tiến tới và đi qua. Lắng nghe, bạn dõi theo nó tan đi trên khắp miền quê.
Một số âm thanh “dính chặt” lấy bạn. Tiếng kêu trong trẻo của một con chim dẽ ngoài cửa sông hay trên khu đất hoang mọc đầy thạch nam sẽ nhấc bổng bạn lên và đưa bạn trở về với một miền ký ức xa xăm nào đó. Tiếng hót rộn ràng của một chú chim hét hay chim nhại làm tan đi nỗi buồn đã vây lấy bạn trong nhiều tuần. Bằng tất cả sức mạnh khai ngộ của một chiếc chuông thiền, những âm thanh ấy nâng đỡ tinh thần và đưa bạn tái sinh vào một cuộc sống mới.