“Chiếc ô” an ninh

Bộ Ngoại giao Mỹ đã thông qua hai thỏa thuận bán tên lửa cho Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) với tổng trị giá hơn 5 tỷ USD. Những vũ khí này sẽ giúp hai trong số các đối tác Trung Đông quan trọng của Washington tăng cường khả năng phòng thủ trước mối đe dọa từ bên ngoài.

Theo Reuters, Saudi Arabia muốn mua 300 tên lửa đạn đạo chiến thuật tăng cường MIM-104E (GEM-T) trang bị cho hệ thống tên lửa phòng không Patriot. Tổng giá trị các tên lửa và thiết bị kèm theo chi phí huấn luyện lên tới 3,05 tỷ USD.

Trong khi đó, theo thỏa thuận với UAE, Mỹ sẽ cung cấp 96 tên lửa đánh chặn trang bị cho hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) cũng như các thiết bị liên quan cho nước này với chi phí ước tính khoảng 2,25 tỷ USD. Nhà thầu chính cung cấp tên lửa cho Saudi Arabia là Raytheon Technologies. Còn Lockheed Martin là nhà thầu chính trong thương vụ với UAE.

Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD). Ảnh: Lockheed Martin

CNN dẫn thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, thương vụ bán tên lửa cho Saudi Arabia sẽ hỗ trợ các mục tiêu trong chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia của Washington bằng cách cải thiện an ninh của một đối tác vốn là động lực cho sự ổn định chính trị và tiến bộ kinh tế ở khu vực vùng Vịnh.

Những loại tên lửa này được sử dụng để bảo vệ biên giới Saudi Arabia trước sự tấn công liên tục của máy bay không người lái (UAV) và tên lửa đạn đạo từ bên kia biên giới nhằm vào các khu vực dân sự và hạ tầng cơ sở quan trọng.

Cơ quan Hợp tác An ninh quốc phòng Mỹ (DSCA) cho biết, thương vụ này cũng giúp bổ sung kho dự trữ tên lửa đang cạn kiệt của Saudi Arabia. Trong khi đó, hợp đồng bán tên lửa cho UAE sẽ cải thiện năng lực của nước này trong việc đối phó với các mối đe dọa tên lửa đạn đạo hiện tại và tương lai trong khu vực, qua đó giảm sự phụ thuộc vào lực lượng của Mỹ.

Patriot được thiết kế để đối đầu và phá hủy các tên lửa đạn đạo tầm ngắn, máy bay chiến đấu và tên lửa hành trình. Một hệ thống Patriot bao gồm tên lửa cùng các trạm phóng, một bộ radar nhằm phát hiện, theo dõi mục tiêu và một trạm điều khiển. Kể từ lần đầu tiên được triển khai vào năm 1982, Patriot đã trải qua một số lần cải tiến và nâng cấp.

Trong những năm gần đây, Mỹ đã triển khai Patriot đến Saudi Arabia và Iraq để chống lại các mối đe dọa từ Iran. Còn hệ thống THAAD được thiết kế để bắn hạ các tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung ở giai đoạn cuối. Mỗi hệ thống THAAD gồm 4 thành phần chính: Tên lửa đánh chặn, bệ phóng tên lửa, radar, bộ điều khiển hỏa lực và thiết bị hỗ trợ. THAAD tiêu diệt mục tiêu theo phương pháp tiếp cận “truy đuổi-tiêu diệt”, có nghĩa rằng các tên lửa đánh chặn không mang đầu đạn hạt nhân và phá hủy mục tiêu thông qua xung lực và động năng.

Các thỏa thuận mua bán vũ khí mới giữa Mỹ với Saudi Arabia và UAE được công bố không lâu sau chuyến công du Trung Đông của Tổng thống Joe Biden hồi tháng 7 vừa qua. Trong chuyến công du này, ông Joe Biden khẳng định Mỹ sẽ vẫn là một đối tác tích cực ở Trung Đông và sẽ hỗ trợ các nước trong khu vực giải quyết các vấn đề đang phải đối mặt. Thông qua các cam kết mạnh mẽ, Washington đang muốn khẳng định lại vị thế không thể thiếu của mình ở Trung Đông.

Trong bối cảnh hiện nay, khi giá năng lượng leo thang đẩy lạm phát tăng cao, khu vực Trung Đông với nguồn tài nguyên dầu mỏ dồi dào và nhu cầu tiêu thụ hàng hóa hàng đầu thế giới đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Mỹ. Lâu nay, các tập đoàn sản xuất vũ khí Mỹ “ăn nên làm ra” tại Trung Đông-một khu vực đầy rẫy bất ổn.

Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), Mỹ chiếm 37% doanh số bán vũ khí toàn cầu trong giai đoạn 2016-2020 với các hợp đồng cung cấp vũ khí cho 96 quốc gia. Gần một nửa trong số đó là các thỏa thuận chuyển giao vũ khí đến Trung Đông, chủ yếu là Saudi Arabia. Trong những năm qua, Riyadh nổi tiếng là khách hàng lớn mua vũ khí của Mỹ.

Saudi Arabia và UAE hiện đang phải đối phó với các mối đe dọa từ lực lượng Houthi ở Yemen. Những cuộc tấn công của Houthi đe dọa cuộc sống của người dân Saudi Arabia và UAE cũng như công dân Mỹ ở các nước này. Theo Forbes, hồi tháng 1 năm nay, THAAD lần đầu tiên được UAE khai hỏa để chống lại tên lửa đạn đạo do Houthi phóng vào thủ đô Abu Dhabi.

Cùng thời điểm đó, một quan chức Mỹ cảnh báo rằng Saudi Arabia có thể hết tên lửa trang bị cho hệ thống Patriot trong vòng vài tháng. Các kho dự trữ tên lửa của Riyadh đã cạn kiệt ở mức nguy hiểm vì chúng thường xuyên được khai hỏa để phòng thủ trước các cuộc tấn công bằng UAV và tên lửa của Houthi.

Khi xung đột ở Yemen vẫn tiếp tục, căng thẳng giữa Iran và các quốc gia khác trong khu vực chưa hạ nhiệt, vũ khí của Mỹ đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an ninh đối với Saudi Arabia và UAE.

LÂM ANH