Hạ B52 rơi xuống Ngọc Hà

QĐND-Một sáng đầu đông, chúng tôi đến thăm bác Phạm Văn Chắt, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 72, Trung đoàn 285, Sư đoàn 363 (Quân chủng Phòng không-Không quân) - người trực tiếp chỉ huy phân đội bắn chiếc máy bay B-52 rơi xuống làng Ngọc Hà.

Ngôi nhà bác Chắt nằm trên một con phố nhỏ thuộc khu A, phường Bình Hàn, thành phố Hải Dương. Từ lâu, nơi đây đã trở thành điểm đến của nhiều bạn hữu, của những người muốn tìm hiểu về cách đánh B-52 trong chiến dịch 12 ngày đêm cách đây 40 năm.

Đưa cho chúng tôi xem tấm ảnh kíp chiến đấu rút gọn trong trận đánh B-52 của Tiểu đoàn 72 năm xưa, giọng ông bỗng trở nên hào sảng:

“Tháng 4-1972, tôi được bổ nhiệm làm Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 72. Biết được thủ đoạn của đế quốc Mỹ, đơn vị chủ động vừa huấn luyện vừa chiến đấu, trong đó tập trung vào tìm cách đánh B-52.

Rạng sáng ngày 23-12, Tiểu đoàn 72 đang chiến đấu ở Hải Phòng thì nhận được lệnh hành quân về trận địa Đại Chu-Yên Phong-Bắc Ninh để bảo vệ thủ đô Hà Nội.

Bằng kinh nghiệm 7 năm chỉ huy đơn vị hành quân chiến đấu bắn máy bay Mỹ trên nhiều địa hình ven biển, rừng núi, đồng bằng, tôi đã tổ chức chỉ huy đơn vị nhanh chóng thu hồi khí tài hành quân theo phương châm: “Đi nhanh, đến đủ, trụ vững, đánh thắng, đơn vị an toàn”.

Đêm 27-12 là đêm thứ 10 của chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không”. Mỹ tiếp tục sử dụng nhiều tốp B-52 và máy bay chiến thuật tiếp tục đánh hủy diệt Hà Nội. Tiểu đoàn 72 được lệnh đánh B-52.

Nhận mệnh lệnh, tôi chỉ huy kíp chiến đấu chọn tốp 491. Sư đoàn vừa thông báo B-52 bắt đầu xuất hiện thì đài 1 của đơn vị đã bắt được tốp 491. Lúc này, tôi dùng đài 2 mở máy thu nhiễu. Nhiễu của B-52 rất mạnh. Chính cái mạnh là cái yếu của nó. B-52 to, nặng, cồng kềnh không thay đổi đường hướng cơ động nên dải nhiễu rất ổn định.

CCB Phạm Văn Chắt bên chiếc động cơ máy bay B-52 trưng bày tại Nhà truyền thống Trung đoàn 285 (Đoàn Nam Triệu). Ảnh chụp lại.

Tôi lệnh cho 3 trắc thủ bám sát chính xác mục tiêu, chọn phương pháp bắn vượt trước nửa góc và xác định cự ly phóng hợp lý. Khi B-52 vào tầm bắn hiệu quả, tôi ra lệnh cho sĩ quan điều khiển Nguyễn Văn Dựng phóng kịp thời 2 rồng lửa xé màn đêm bay lên lao thẳng vào B-52. Bất ngờ trúng đạn, pháo đài bay của Mỹ nổ tung rơi xuống quận Ba Đình-Hà Nội khi chúng chưa kịp cắt bom tàn phá Thủ đô. Lúc đó là 23 giờ 3 phút đêm 27-12-1972.

Sáng 28, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến tận vị trí máy bay B-52 rơi để thị sát. Thân máy bay B-52 rơi ở hồ Hữu Tiệp, phường Ngọc Hà, đuôi và cánh rơi trên đường Hoàng Hoa Thám vườn Bách Thảo, cạnh Phủ Chủ tịch. Hai động cơ B-52 rơi ở vườn nhà dân tại tổ 51, Ngọc Hà.

Sau khi tai nghe mắt thấy, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã khen: “Đây là trận đánh thắng B-52 của bộ đội tên lửa Việt Nam thật đặc biệt xuất sắc mà Tiểu đoàn 72, Trung đoàn 285 đã thực hiện được”. Xuất sắc là vì đơn vị bắn trúng mục tiêu pháo đài bay B-52 làm rơi tại chỗ và bắt sống được giặc lái. Đặc biệt là đơn vị đã đánh trúng địch trước khi chúng cắt bom.

Ngay sau chiến thắng, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 72 và nhân dân Đại Chu được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng “thưởng nóng” một con bò để đơn vị và nhân dân liên hoan. Trong niềm vui ấy, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 72 và nhân dân Đại Chu cùng cất cao bài ca chiến thắng. Bài ca đó được viết: “Trận địa Đại Chu ghi chiến tích/ Rồng lửa Nam Triệu phóng chẳng sai/ Pháo đài bay Mỹ rơi tại chỗ/ Ngọc Hà, Hữu Tiệp thấy tận nơi.”

TRỊNH VĂN DŨNG

(Sự kiện và nhân chứng, mục Kỷ niệm sâu sắc, số ra ngày 11/12/2012)