Hãy vững lòng... nếu anh không về

Tình nguyện gửi lại con thơ ở hậu phương để lên đường làm nhiệm vụ, trên đường vào chiến trường cũng là lúc chồng được về phép thăm nhà. Hạnh phúc được gặp nhau một đêm ngắn ngủi trước khi ông đi B để rồi sau đó, hai người "lỡ hẹn" suốt một đời khi ông mãi mãi nằm lại chiến trường miền Nam. Đó là câu chuyện cảm động của nữ thanh niên xung phong (TNXP) Hoàng Thị Kim Vinh và chồng là liệt sĩ Nguyễn Duy Khải.

Cuộc gặp ngắn ngủi

Chúng tôi tìm gặp bà Hoàng Thị Kim Vinh ở phố Hàng Chiếu, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Ở tuổi 82, bà vẫn còn minh mẫn và khỏe mạnh. Nhớ lại những sự kiện của cuộc đời mình cách đây hơn 50 năm, bà kể rành rọt và chi tiết:

- Tôi với anh Khải (Nguyễn Duy Khải-PV) cưới nhau đơn giản lắm. Nhà anh ở Sơn Tây (Hà Tây trước đây) nhưng có anh chị sống ở Hà Nội. Qua người quen giới thiệu mà chúng tôi biết nhau. Cưới xong, tôi vẫn ở với ông bà ngoại ở Hàng Chiếu, còn anh ấy vào chiến trường. Năm 1961 cưới, hai năm sau chúng tôi mới có con bởi anh đi công tác liên miên. Thời gian chúng tôi bên nhau còn chẳng đủ để giận dỗi!

Năm 1965, đang là Bí thư chi đoàn Hợp tác xã Dệt Thắng Lợi, bà Kim Vinh tình nguyện làm đơn gia nhập TNXP, dù khi đó, con trai Nguyễn Hoàng Linh mới được 2 tuổi. Bà đã quyết tâm gác tình mẫu tử, gửi con lại cho ông bà ngoại để ra chiến trường khi tuổi trẻ đang sục sôi khát vọng cống hiến, với lý do đơn giản như bà viết trong lá đơn tình nguyện: “Tôi mong nước nhà không còn cảnh gia đình chia cắt và đứa con yêu của tôi không phải đi sơ tán”.

Ông Nguyễn Duy Khải chụp ảnh cùng con trai trong chuyến về phép thăm nhà, năm 1965. Ảnh do nhân vật cung cấp.

Tháng 7-1965, sau một thời gian tập trung học tập, huấn luyện ở Đông Anh, bà cùng đồng đội thuộc Đại đội 812, Đội TNXP Thủ đô N43 hành quân lên đường. Sau hơn một tuần vừa đi tàu hỏa vừa hành quân bộ, đơn vị bà dừng chân ở Thanh Chương (Nghệ An). Bà Kim Vinh kể: “Đơn vị tập kết ở đây phải nghỉ nhờ nhà dân. Ngày nghỉ, đêm thì đi làm đường. Chiều hôm ấy, tôi đang cùng chị em dọn dẹp chỗ ở thì đồng chí chỉ huy đại đội đến báo tin: “Vinh, xuống đại đội bộ có khách đặc biệt!”. Bán tin bán nghi, tôi chạy xuống nhà chỉ huy đại đội bởi không tin mình lại có người quen ở đây. Xuống đến nơi thì thấy chồng đang ngồi nói chuyện với mấy đồng chí nữa.

Thì ra, đơn vị ông Khải đóng quân ở gần đấy mà bà không hề hay biết. Bà còn ngạc nhiên hơn khi ông thông báo, vì chuẩn bị đi B nên ông được về phép. Nhưng về đến nhà mới hay tin vợ đã vào chiến trường. Ở chơi với con trai mấy ngày, ông trở lại đơn vị và xin phép chỉ huy đi tìm bà ngay. "Thấy anh, tôi quá ngạc nhiên, cứ ấp úng cất tiếng chào, còn anh nhìn tôi cười hiền: “Sao em không viết thư báo cho anh?”. Trước ngày đi, tôi cũng đã viết thư cho anh nhưng chắc anh chưa nhận được. Anh ra Bắc thì tôi đã ở trong này rồi. Anh kể lại, trên đường ra, anh gặp một đơn vị TNXP đi vào, cũng biết là của Thủ đô nhưng không ngờ rằng có vợ mình ở trong đoàn quân ấy", bà Vinh kể tiếp.

Tối hôm ấy, dù có chồng vào thăm, nhưng là tiểu đội trưởng, lại là đảng viên nên bà vẫn xin phép đi làm đường cùng chị em. Đơn vị sắp xếp cho vợ chồng bà một chiếc giường ngủ tạm tại nhà kho của đơn vị. Một đêm ngắn ngủi chỉ có mấy tiếng bên nhau, ông luôn động viên bà chịu đựng gian khổ, cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Bà nhớ mãi lời dặn của ông: “Cuộc kháng chiến của chúng ta sẽ còn kéo dài, thế nên, em phải xác định tư tưởng, bình tĩnh, vững vàng xử trí trong mọi tình huống nhé!”. Sáng sớm hôm sau, ông Khải tạm biệt vợ để trở về đơn vị. Một thời gian sau, đơn vị TNXP của bà tiếp tục hành quân vào Quảng Bình thì gặp đơn vị của ông cũng đang làm nhiệm vụ ở đây. Một người đồng đội của ông nghe tin đã đến gặp bà thông báo, ông đã đi B. Kể từ đó, ông bà bặt tin nhau.

Chị hãy vững lòng... nếu anh không về nhé!

Tích cực phấn đấu, công tác, đầu năm 1968, bà Vinh được cấp trên quyết định cho ra Bắc học tập. Bà thi đỗ vào trường trung cấp giao thông rồi về công tác ở Thành đoàn Hà Nội. Mãi đến năm 1974, bà mới nhận được tin tức về ông.

Bà Vinh trải lòng: “Bữa ấy, hai mẹ con tôi đèo nhau ra Nhà hát Lớn xem ca nhạc, có mấy người bạn cùng đi. Trước khi buổi diễn bắt đầu, mấy chị em chuyện trò tâm sự. Một chị hỏi tôi: “Mấy năm rồi em có nhận được tin tức của anh ấy không?”. Cô bạn khác thì nói như dặn dò: “Chị hãy vững lòng... nếu anh ấy có chuyện gì nhé!”. Chỉ là mấy lời hỏi thăm nhưng tôi bỗng thấy trong lòng như có lửa đốt. “Liệu có phải anh Khải đã xảy ra chuyện gì?”. Lo lắng thế, tôi chẳng còn bụng dạ nào xem ca nhạc nữa nên dắt con ra về”.

Bà Hoàng Thị Kim Vinh xem lại những bức ảnh kỷ niệm. Ảnh: Thủy Tiên

Mấy hôm sau, có người em ở quê chồng lên tìm bà. Lúc này, bà mới biết gia đình bên ngoại đã nhận được giấy báo tử của ông nhưng sợ bà quá đau buồn, lại đang mang bệnh trong người (bà bị bệnh phổi phải điều trị ở Bệnh viện Phổi Trung ương) nên còn trì hoãn chưa thông báo. Đau đớn, bà ngã quỵ trong vòng tay mẹ khi cầm tờ giấy báo tử, ông Nguyễn Duy Khải đã hy sinh ngày 10-4-1968.

"Gần 10 năm bặt tin nhưng tôi vẫn luôn chờ mong, tin tưởng ông ấy sẽ trở về. Khi biết tin ông ấy hy sinh thì mọi hy vọng được gặp lại chồng của tôi sụp đổ. Đau xót nhưng không còn cách nào khác, phải gượng dậy mà nuôi con!”, bà Vinh bộc bạch. Điều an ủi với bà là cậu con trai Hoàng Linh thông minh, nhanh nhẹn luôn ở bên, là động lực để bà vượt lên mất mát, đau thương. Bà thay chồng nuôi dạy, chăm lo cho con trai trưởng thành. Nhiều năm sau này, bà mới tái giá với ông Phan Văn Đức-người bạn, người đồng nghiệp luôn yêu thương, mong muốn chở che cho bà trong phần đời còn lại. Bà có thêm một người con trai với người chồng sau. Bà chia sẻ: "Một thời chúng tôi đã sống và cống hiến hết mình, nên không còn điều gì cảm thấy nuối tiếc. Chỉ mong thế hệ sau sẽ trân trọng công ơn của cha anh đã ngã xuống để bảo vệ nền độc lập, tự do cho dân tộc!".

THU THỦY