Khi con kết thúc thời kỳ học cấp hai, ta được chứng kiến tác động của quá trình dưỡng dục con. Những điều không bao giờ ngờ tới bây giờ đổ xuống đầu, ta trải qua những hổ thẹn, tội lỗi, bảo thủ và nhục nhã. Ta phó mặc những đứa con mà ta đổ bao công lao hy sinh cho chúng! Vậy nên đâu quá ngạc nhiên khi có nhiều người phải nhờ đến chuyên gia tâm lý trị liệu cho con.
Trong thời gian từ giữa đến cuối tuổi dậy thì, ta buộc phải gạt những hy vọng dành cho con khi chúng còn bé để đối diện với sự thật rằng ta gặp phải những vấn đề mà ta tưởng rằng chỉ có thể xảy ra với những người khác, chẳng hạn phải cho con đi kiểm tra nồng độ ma túy trong máu, hay lôi con ra khỏi nhà vệ sinh vì say xỉn, nôn mửa. Trên thực tế, mối quan hệ với con trước đây tốt đẹp đến đâu dường như cũng không có tác dụng gì với hành vi của con trong giai đoạn này. Ngược lại, ta chỉ có thể nhìn vào những gì đang diễn ra. Khi phụ huynh xin tư vấn tại sao con cái trở thành như thế, tôi trả lời: “Chúng vẫn là con cái của chúng ta. Chúng đâu có đột ngột biến thành người khác được”.
Cái tôi của con bùng nổ, với nhiều tính cách hơn, nhiều quan điểm sống, và con khẳng định bản thân nhiều hơn. Tuy nhiên, một thanh niên dậy thì không đột nhiên xuất hiện. Những hạt giống đã được gieo từ lâu. Đến lúc này, con đã biết để ý đến những nhu cầu chưa được đáp ứng. Điều nguy hiểm là, nếu con thiếu thốn sự dưỡng dục đúng đắn từ cha mẹ, nhiều khả năng là giờ đây chúng sẽ tìm cách bù đắp bằng những con đường thiếu lành mạnh khác.
Nếu trước đây, ta quá khắt khe với con, giai đoạn này chúng sẽ đòi tự do. Nếu ta quá dễ dãi để con sống thiếu kỷ luật, giờ đây chúng sẽ nổi loạn. Nếu ta lạnh nhạt thiếu quan tâm, giờ đây con sẽ từ chối không nói chuyện với ta.
Từ kinh nghiệm nhiều năm làm việc với cha mẹ và các em tuổi vị thành niên, tôi muốn trấn an rằng vẫn còn thời gian để cứu vãn tình hình. Mặc dù sẽ khó khăn hơn rất nhiều bởi con đã biết đề phòng. Trong những tình huống này, cha mẹ buộc phải chịu đựng những nỗi đau do con gây ra, bởi đây là hậu quả của việc không thể kết nối với bản ngã của con trong những giai đoạn trước. Họ phải chấp nhận, “Tôi đã không ở bên con, vậy hãy chỉ cho tôi làm sao để hàn gắn mối quan hệ này”.
Mặt khác, đây cũng là lúc ta gặt hái từ những công lao đã đầu tư cho con. Nếu trước đây ta biết lắng nghe và đáp ứng tâm tư tình cảm của con, giờ đây ta sẽ mãn nguyện với những điều con dành cho ta. Tôi mong rằng, nhờ cuốn sách này, trước khi con bước vào tuổi thanh niên, thật nhiều cha mẹ có thể tự tin nói rằng: “Giờ đây con đã cao lớn hơn, thông minh hơn, trưởng thành hơn cả mẹ. Con mạnh mẽ vì con có sợi dây kết nối với bản thể của mình. Mẹ trân trọng người mà con sẽ trở thành”.
Đây là những tháng năm mà ta phải giữ vững niềm tin. Một bài kiểm tra thực thụ! Con đang trải qua giai đoạn cuồn cuộn cảm xúc. Con tiếp tục lớn lên với tốc độ chóng mặt, bước chân vào thế giới người lớn, nhận thêm việc làm, tự du lịch đến những nơi xa lạ và vào đại học. Yêu, chia tay, bị bỏ rơi, thử mọi giới hạn tâm lý và sinh lý, tất cả đều là một phần của những con sóng cảm xúc đó. Con cần sự chấp thuận của ta hơn bao giờ hết.