Mãi nhớ Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Nguyễn Kiệm

Năm 1979, sau giải phóng Phnom Penh, tôi được điều về làm Tư lệnh Quân đoàn 1. Khi đó, đồng chí Nguyễn Kiệm là Đại tá, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng quân đoàn.

Có lẽ bởi tôi khá nóng tính, còn đồng chí Kiệm thì trầm tính, cẩn thận, nên trong thời gian cùng làm việc từ năm 1979 đến 1983, chúng tôi bổ sung cho nhau, tâm đầu ý hợp, sát cánh thực hiện nhiều nhiệm vụ, xây dựng quân đoàn có bước phát triển lớn mạnh.

Nguyễn Kiệm kém tôi 4 tuổi, tính nết hiền lành, dung dị, rất đoàn kết trong bộ tư lệnh, được mọi người quý mến. Trong công việc, Nguyễn Kiệm rất cương quyết, sáng tạo, luôn cầu thị và quyết đoán. Có một kỷ niệm mà tôi nhớ mãi. Đó là việc Quân đoàn 1 là đơn vị đầu tiên trong Quân đội ta xây dựng lực lượng bộ binh cơ giới (BBCG). Năm đó, quân đoàn thực hiện cuộc hành quân mang mật danh CD30. Lúc bấy giờ còn các chuyên gia Liên Xô trực tiếp cố vấn cho bộ tư lệnh trong những công việc quan trọng nên cuộc hành quân này chuyên gia Liên Xô tham gia vào rất nhiều công đoạn. Đây là mô hình chúng ta học, vận dụng từ kinh nghiệm của bạn, phương tiện cũng do bạn trang bị. Trong khi đó, quân đoàn lần đầu tiên tổ chức cuộc hành quân theo phương thức này nên tôi rất lo. Tôi yêu cầu Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Nguyễn Kiệm phải chuẩn bị chu đáo để bảo đảm cho đơn vị cơ động an toàn, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Nhiệm vụ hành quân từ Hà Nội lên Lạng Sơn bằng xe chiến đấu BBCG rất khó khăn vì đội hình cơ động kéo dài, nhiều xe cộ, phương tiện, chỉ cần một trục trặc kỹ thuật là ảnh hưởng đến cả đội hình. Suốt thời gian chuẩn bị, đồng chí Nguyễn Kiệm nhiều lần làm việc với các cơ quan kỹ thuật, hậu cần, tỉ mỉ kiểm tra từng chi tiết, quyết tâm không để xảy ra sự cố. Có một cái khó là, công tác hậu cần trước nay bộ đội ta quen nấu nướng bằng củi, nhưng chuyên gia Liên Xô lại yêu cầu phải nấu ăn ngay trên xe trong quá trình cơ động, bởi trong các xe đã được trang bị sẵn thiết bị phục vụ hậu cần. Đồng chí Kiệm báo cáo xin ý kiến tôi và đề xuất cấp tốc hướng dẫn cho bộ đội cách sử dụng phương tiện được trang bị để nấu ăn. Đồng chí trực tiếp học hỏi kinh nghiệm từ cố vấn Liên Xô, rồi chỉ dạy lại cho đơn vị. Trong thời gian rất ngắn, tất cả đã được bổ túc nhiều nội dung, trong đó có cách bảo đảm hậu cần ngay trên xe, góp phần quan trọng cho cuộc hành quân CD30 hoàn thành đúng kế hoạch.

Trung tướng Lê Nam Phong kể lại những kỷ niệm về đồng chí Nguyễn Kiệm. Ảnh: CHÂU GIANG

Vốn trưởng thành từ trận mạc nên đồng chí Nguyễn Kiệm rất giỏi công tác tham mưu; tỉ mỉ, cẩn thận trong mọi công việc và sáng tạo vận dụng sát thực tiễn. Năm đó, Quân đoàn 1 được giao nhiệm vụ tổ chức đội hình xe BMP-1 BBCG vượt sông, có sự phối hợp của nhiều lực lượng để biểu diễn cho Bộ Chính trị tham quan mô hình tổ chức lực lượng mới. Nhiệm vụ này còn khó khăn hơn gấp nhiều lần cuộc hành quân CD30 trước đó, bởi mọi việc phải hiệp đồng nhịp nhàng, đúng ý định, bảo đảm tuyệt đối an toàn. Bộ Quốc phòng chỉ đạo chúng tôi không được để xảy ra sai sót. Chuyên gia Liên Xô cũng sốt sắng, nhưng họ rất nguyên tắc, yêu cầu bộ tư lệnh phải thực hiện đúng phương án đã được thông qua. Tôi bực mình, cãi tay đôi với cố vấn số 1, trong khi đó, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng Nguyễn Kiệm một lần nữa tỏ ra rất bản lĩnh và mềm dẻo. Anh xoa dịu tình hình rồi báo cáo với tôi đã có cách giải quyết. Số là, theo ý định của chuyên gia Liên Xô, muốn vượt sông thì tất cả xe BMP-1 phải dàn thành hàng dọc trước khi xuất phát, đúng như điều lệnh tác chiến của quân đội Liên Xô. Điều này làm cho đội hình cơ động rất dài, mà điều kiện thực địa không cho phép, lại rất khó hiệp đồng với các lực lượng khác. Đồng chí Kiệm đã đề xuất thu gọn đội hình bằng cách xếp các xe phía sau cong lên, men theo hồ Đại Lải, vừa gọn đội hình, vừa dễ cơ động mà vẫn bảo đảm triển khai toàn bộ các xe trước khi xuất phát. Tôi đã từng đi học ở Liên Xô, nhưng chủ yếu là lý thuyết, còn thực tế thì phải vận dụng phù hợp. Bởi vậy, thấy phương án hay nên tôi tán thành ngay, mặc cho cố vấn Liên Xô phản đối. Tuy nhiên, tôi vẫn giao cho đồng chí Kiệm thuyết phục các chuyên gia nước bạn chấp thuận phương án của quân đoàn.

Lần đó, dưới sự chỉ huy trực tiếp của Bộ tư lệnh Quân đoàn 1, cuộc phối hợp các lực lượng tổ chức đội hình BBCG vượt sông diễn ra an toàn, suôn sẻ, được Bộ Chính trị và thủ trưởng Bộ Quốc phòng biểu dương…

Cũng từ đó, tình cảm giữa tôi và đồng chí Nguyễn Kiệm càng thêm gắn bó. Tôi cương trực, nóng tính bao nhiêu thì Nguyễn Kiệm điềm đạm, bình tĩnh bấy nhiêu. Bởi vậy, trong công việc và cuộc sống đời thường, chúng tôi rất hiểu nhau, bổ khuyết cho nhau. Sau này, khi tôi được điều chuyển công tác khác, rồi về làm Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 2, Nguyễn Kiệm trở thành Tư lệnh Quân đoàn 1, sau đó về cơ quan Thanh tra Bộ Quốc phòng, được thăng quân hàm Trung tướng, Chánh thanh tra. Có lần vào TP Hồ Chí Minh công tác, Nguyễn Kiệm đến nhà tôi chơi. Đồng đội hàn huyên, tôi nói đùa: “Cậu làm Chánh thanh tra là rất hợp lý, chứ tôi mà làm thanh tra thì tôi tha hết, chấp nhận viết sẵn bản kiểm điểm, nhận hình thức kỷ luật luôn”. Chúng tôi cùng cười vui vẻ, ôn lại một thời kề vai sát cánh xây dựng Quân đoàn 1 lớn mạnh không ngừng.

Trung tướng LÊ NAM PHONG (Nguyên Tư lệnh Quân đoàn 1, nguyên Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Lục quân 2 ) (kể)

HOÀNG THÀNH (ghi)