I. Các loại virus
Virus đường ruột là những virus có thời gian cư trú ở ruột nhưng lại gây bệnh ở những cơ quan đích khác. Ba đường lây đã được trình bầy là: đường tiêu hóa (phân - miệng), đường hô hấp và đường tiếp xúc.
1. Virus Coxsackie nhóm A, B
Gây bệnh: viêm họng mụn nước,đau nhói ngực thành dịch, viên màng ngoài tim, viêm cơ tim, viêm màng trong tim, liệt, sốt ban, viêm màng tiếp hợp, bệnh hô hấp.
2. Virus ECHO (Enteri cytopathogenic human orphan)
Gây bệnh: viêm màng não nước trong, viêm màng não - não, sốt ban, nhiễm khuẩn huyết sơ sinh, viêm dạ dày ruột, viêm cơ tim, liệt, bệnh hô hấp, viêm màng tiếp hợp.
3. Virus Polio
Gây bệnh: bại liệt, viêm màng não thanh dịch.
4. Virus Entero (gây dịch viêm dạ dày - ruột)
Gồm các virus: Rota, Norwalk, Astro, Adeno đường ruột, Calicivirus, Corona đường ruột. Gây bệnh: tiêu chảy cấp, viêm dạ dày tiểu tràng.
II. Cơ chế bệnh sinh
- Đầu tiên virus đường ruột theo thức ăn, thực phẩm, nước uống nhiễm sang người. Virus bám và nhân lên ở tế bào biểu mô màng của hầu hoặc đoạn cuối của ruột non. Sau 1 - 3 ngày phát triển trong tổ chức lympho của ruột, nhất là ở Amidal và các mảng Peyer của hồi tràng.
- Từ những tổ chức lymho dưới niêm mạc đó, các virus tới hạch bạch huyết khu vực như hạch cổ, hạch mạc treo tràng gây “nhiễm virus huyết nhẹ và lâm thời”. Sau đó virus lan theo máu tới tổ chức võng mô (gan, lách, tủy xương, hạch bạch huyết sâu). Trong trường hợp nhiễm virus tiềm tàng, quá trình nhân lên của virus ngừng ở đây (điều này là phổ biến). Trong một số trường hợp virus tiếp tục nhân lên trong tổ chức võng mô và gây nên “nhiễm virus huyết”. Rồi từ đây virus theo máu lan rộng tới các cơ quan đích như màng não, tim, da… gây tổn thương viêm và hoại tử. Trong khi đó các tổ chức lympho của ruột và hệ võng mô vẫn bình thường, không thấy viêm và hoại tử.