Chương 14“Tôi không thể tiếp tục sống như thế này nữa!”

Có thể né tránh thực tế, nhưng bạn không thể tránh khỏi hậu quả của nó.

- Ayn Rand

SỰ KIỆN ĐỔI ĐỜI

Từ khi bộ phim đình đám The Matrix ra rạp vào năm 1999, viên thuốc màu đỏ là biểu trưng cho rất nhiều điều: khai sáng, thức tỉnh, minh triết, tự do và một điều ít được nhắc đến – con đường gian khó thoát ra khỏi cuộc sống tầm thường. Bậc thầy truyền cảm hứng Jim Rohn có nói: “Chúng ta đều phải chấp nhận một trong hai điều: kỷ luật hay hối tiếc”.

Sẽ có lúc, bạn phải lựa chọn: một cuộc sống như trong địa ngục, tầm thường từ thực tế giả tạo do Kịch Bản Cuộc Đời mang lại hay mạo hiểm bước qua nó, chấp nhận những kỷ luật gian khó, những hy sinh không ai biết và đối diện với những rủi ro thất bại.

Sự kiện đổi đời là bước đầu tiên.

Nó không phải là cảm giác hút một điếu xì gà hay làm một ly champagne. Thay vào đó, sự kiện này là một khoảnh khắc tổn thương, đau đớn đến cùng cực. Đó là lúc bạn phải hét lên: “Tôi không thể tiếp tục sống như thế này nữa!”, “Thế này là quá đủ!”.

Khoảnh khắc đó giống như là một điểm vỡ của những cảm xúc đã dồn nén quá lâu – một khoảnh khắc mà mọi thứ khác dường như không còn nhiều ý nghĩa.

Vào tháng 6 năm 2014, trong một bài viết trên báo Worth, cựu CEO của PIMCO Mohamed El-Erian giải thích lý do vì sao ông từ chức về hưu. Ông kể lại khi hỏi con gái sao không đánh răng, cô bé đã cho ông danh sách gần hai mươi lý do khiến ông phải suy nghĩ lại điều gì là quan trọng trong cuộc đời mình. Ông viết: “Nhớ lại khoảnh khắc làm thay đổi cuộc đời… tôi cảm thấy rất tồi tệ. Tôi có rất nhiều lý do để bỏ lỡ những sự kiện quan trọng của con gái. Họp hành, di chuyển, công việc đột xuất… Nhưng tôi chợt nhận ra tôi đã bỏ lỡ những điều quan trọng nhất”.

Tuy nhiên, bạn có thể không được may mắn như ông này. Sự kiện đó với bạn có thể không có bệ đỡ là 100 triệu đô-la tiền hỗ trợ nghỉ hưu và một danh sách dài những lý do từ cô con gái mười tuổi, mà nó giống hơn là cảm giác khi nhận một lá thư từ bộ phận Nhân sự: “Cảm ơn đã cống hiến mười lăm năm qua, nhưng bây giờ chúng tôi không cần bạn nữa; bảo vệ sẽ đưa bạn ra xe”. Khoảnh khắc đó có thể là khi mắc kẹt tại sân bay cách xa nhà vài ngàn cây số trong khi vợ con đang chờ. Và hãy hy vọng là nó không đến từ văn phòng chẩn đoán ung thư và nhắc bạn cuộc sống ngắn ngủi như thế nào.

Khoảnh khắc đó xảy ra với tôi hơn hai mươi năm trước nhưng tôi vẫn không thể nào quên. Lúc đó tôi hai mươi sáu tuổi và đang làm công việc lái xe ở Chicago. Giống như mọi ngày, tôi đợi khách ở sân bay O’Hare và chở về nhà. Có một cơn bão tuyết ập đến. Hơn mười hai giờ đêm mà tôi vẫn còn chưa xong việc. Sau khi chở khách xong, tôi cố gắng chạy về nhà nhưng cơn bão tuyết quá dày khiến việc đi lại là bất khả thi.

Thất vọng, tôi đậu xe vào ven đường. Tôi một mình trong xe trải nghiệm một sự yên lặng kỳ lạ. Xấu hổ. Lo lắng. Tuyệt vọng. Sự thật đã rõ: tôi có thể biến mất trên hành tinh này mà không người thân nào quan tâm. Hai bằng kinh doanh lãng phí với một công việc tạm bợ kiếm đủ sống qua ngày.

Đau khổ cùng cực, tôi thú tội với chính mình: chán ngán việc bị đánh thức lúc bốn giờ sáng, chán việc làm tài xế, không thể chịu nổi thời tiết khắc nghiệt. Tôi phát bệnh với cuộc đời mình – một cuộc đời mà không ai muốn sống.

Và khi đó, tôi còn muốn kết thúc cuộc đời mình. Và cũng khi đó, mọi thứ thay đổi. Có điều gì đó cần phải thay đổi… và đó chính là bản thân tôi.

Khoảnh khắc đổi đời thường không dễ quên. Nếu bạn còn chưa chắc chắn, rất có thể là bạn đã chưa từng trải qua.

SỰ KIỆN GIẢ

Trong lúc bạn đọc đến đoạn này, có thể bạn đang tự nhủ, “Tôi đã từng trải qua sự kiện đổi đời như thế rồi!”.

Nếu sự thật là thế, xin chúc mừng bạn. Tuy nhiên, nhiều người “nghĩ” là họ đã trải qua nhưng thực sự không phải. Điều thực sự xảy ra chỉ là một khoảnh khắc chóng vánh, tạm bợ không đủ mạnh để làm bạn thay đổi.

Giống như câu chuyện chú chó lười nằm ở trạm xăng. Ngày qua ngày, nó nằm đó rên rỉ và đau khổ. Có người thấy vậy và hỏi nhân viên bán hàng, “Này, nó bị làm sao thế?”. Nhân viên trả lời, “À! Nó đang nằm trên cái đinh và đang bị nó đâm rất đau.” Vị khách bối rối, “Tại sao nó không đứng dậy?”. Nhân viên đáp, “Có lẽ nó chưa đủ đau đớn”.

Sự thật là, bạn sẽ trải qua nhiều sự kiện trong cuộc đời có vẻ như giống với sự kiện đổi đời nhưng nó không phải. Mà nó chỉ là trải nghiệm trong khoảnh khắc và biến mất sau vài giờ, đôi khi vài ngày. Một sự kiện thay đổi thực sự khi nó chuyển hóa bạn. Bạn không còn dùng những lý do để biện hộ. Nó làm thay đổi mọi thứ khiến bạn hành động ngay.

Như bạn đã biết, nhiều người muốn khởi nghiệp, tự do tài chính và thành công – nhưng đa số đều không dứt khoát, quyết tâm. Tại sao? Có lẽ trải nghiệm chưa đủ đau đớn.

Chỉ có một cách duy nhất để chỉ ra sự khác biệt. Một sự kiện thay đổi giả bị ảnh hưởng bởi bốn nguy cơ và bất kỳ cái nào cũng có thể đưa bạn quay trở lại với Kịch Bản Cuộc Đời. Một sự kiện thay đổi thực sự không có nguy cơ nào – nó đơn giản là xảy ra và không còn đường quay lại.

NGUY CƠ #1: CUỘC SỐNG THOẢI MÁI TẦM THƯỜNG

Một sự kiện thay đổi thực sự sẽ không quan tâm đến cuộc sống thoải mái tầm thường. Cho con người một công việc vừa đủ để chi trả cho cuộc sống thoải mái tầm thường và họ sẽ giữ công việc đó mãi mãi. Điều này gần như là bản chất của con người.

Vào năm 1926, trong một bài phỏng vấn trên tạp chí World’s Work, Henry Ford thú nhận lý do vì sao ông giảm giờ làm xuống còn bốn mươi giờ và năm ngày một tuần dù vẫn giữ nguyên mức lương chi trả. Ông nói:

    Người làm năm ngày, bốn mươi giờ một tuần sẽ tiêu dùng nhiều hơn. Đó cũng chính là bí mật tạo nên cuộc sống giàu có của chúng ta. Họ sẽ cần nhiều quần áo hơn, nhiều loại thức ăn khác nhau hơn, nhiều cách thức đi lại khác nhau hơn. Tự nhiên họ sẽ cần nhiều thứ hơn. Sự gia tăng trong tiêu dùng này sẽ đòi hỏi phải sản xuất ra nhiều hơn. Điều này dẫn đến cần nhiều công việc hơn và dẫn đến nhiều lợi nhuận hơn.

Tuần làm việc năm ngày và bốn mươi giờ là công cụ để kiểm soát con người, cho họ bận rộn vừa đủ để giữ cho họ trong cuộc sống thoải mái tầm thường. Tôi thấy điều này hàng ngày. Cuốn sách đầu tiên của tôi tạo ra nhiều thay đổi cho độc giả nhưng nó cũng tạo ra nhiều ngộ nhận. Hãy xem thử trong phần giới thiệu trên diễn đàn của tôi, bạn sẽ thấy rất nhiều.

    Tôi rất phấn khích và sẽ bắt đầu ngay!

    Trong ba mươi ngày, tôi sẽ viết ra những gì tôi làm được.

    Tạm biệt công việc! Bắt đầu kinh doanh!

Và chỉ sau hai mươi bốn giờ, họ biến mất và chúng tôi không còn tin tức gì từ họ cả. Những lời tuyên bố hùng hồn của họ chẳng có ý nghĩa gì. Thay vì thoát khỏi Kịch Bản Cuộc Đời, họ tiếp tục quay trở lại công việc, cách sống cũ và mong chờ vào các ngày nghỉ cuối tuần. Vấn đề là, những người này thích làm kinh doanh cũng như thích kiếm tiền dễ dàng. Họ không coi trọng những nỗ lực cần thiết để biến khát vọng thành sự thật. Ví dụ, tôi có một anh bạn luôn nói về kinh doanh. Tên anh ta là Willie.

Willie có công việc để kiếm tiền khởi nghiệp – hay là để trả nợ và hoàn thành nghĩa vụ, trách nhiệm của bản thân. Sau khi có việc làm tốt, Willie bắt đầu kiếm được khá nhiều tiền. Nhưng thay vì tiết kiệm đầu tư vào hệ thống kinh doanh, anh mua xe và nhà (trả góp). Thế là xong, bây giờ Willie buộc phải làm việc để trả nợ. Thay vì khát vọng khởi nghiệp, bây giờ Willie tự trói buộc bản thân với trách nhiệm.

Điều này có ý nghĩa gì? Willie có những vật chất tạo nên cuộc sống thoải mái tầm thường. Anh sẽ không sẵn sàng đánh đổi nó để mạo hiểm đòi lại cuộc sống tốt hơn. Thế là hết ước mơ khởi nghiệp.

Tương tự như thế, rất nhiều ông bố trên diễn đàn của tôi lo lắng về con cái của họ không quan tâm gì đến kinh doanh khởi nghiệp. Ngay cả tôi lúc còn nhỏ cũng thế và điều này cũng không làm tôi ngạc nhiên. Vì sao? Bởi vì chúng chưa trải nghiệm của sự khốn khổ khi phải làm công việc không thích, chịu sự kiểm soát của người khác để vật lộn mưu sinh. Khi chúng ta lần đầu chạm trán với trải nghiệm đó, khát vọng sẽ xuất hiện. Cảnh báo thì không hiệu quả – chúng cần phải cảm nhận thử mới thấy được.

Vấn đề trong ví dụ này là sự thoải mái của cuộc sống tầm thường – nó có thể ngăn cản bạn nhận ra sự thật. Xe đẹp, lương cao, cuối tuần vui vẻ – tất cả những điều này dẫn đến cái kết dễ dàng dự đoán, y như là theo kịch bản. Nhưng chốt lại, sẽ có lúc bạn phải quyết định: Điều gì là quan trọng trong cuộc đời mình? Khát vọng khởi nghiệp? Hay xem trận bóng bạn thích vào cuối tuần? Cuộc sống tự do hạnh phúc? Hay nốc rượu như nước vào tối thứ Bảy?

NGUY CƠ #2: CÁI TÔI

Một sự kiện thay đổi thực sự có thể khắc chế cái tôi. Tôi là một học sinh bình thường, nhưng ở đại học thì tôi học tốt hơn, kiếm được học bổng, hai bằng tốt nghiệp loại ưu. Mặc dù thế, tôi sẵn sàng làm những việc thấp kém (như rửa bát, lau sàn, lái xe) để thực hiện khát vọng khởi nghiệp. Ước mơ của tôi đủ lớn để dẹp bỏ cái tôi sang một bên.

Nếu cái tôi của bạn quá lớn và lo sợ bạn bè, gia đình chê trách, bạn sẽ không dám làm thế. Có lần tôi viết trên Twitter: “Nếu bạn không sẵn sàng làm những việc thấp kém, bạn chưa sẵn sàng làm doanh nhân”. Khởi nghiệp là đối diện với rủi ro thu nhập không ổn định. Liệu bạn có sẵn sàng chấp nhận? Nếu không sẵn sàng làm việc với mức lương tối thiểu, làm sao bạn có thể làm mà không có thu nhập?

Diễn đàn của tôi có rất nhiều người như thế. Họ có cái tôi quá lớn. Những người này sẽ không thể nào khởi nghiệp thành công. Nếu tôi có cái tôi quá lớn, tôi sẽ không làm tài xế và từ đó cũng sẽ chả học được gì để khởi nghiệp.

NGUY CƠ #3: TRÁCH NHIỆM

Bạn đã diễn sâu Kịch Bản Cuộc Đời?

“Diễn sâu” đó là từ tôi dùng để chỉ người đã dính chặt vào cuộc sống tầm thường bị kịch bản cuộc đời chi phối. Nó ám chỉ một người có rất nhiều trách nhiệm, nợ nần chồng chất và không thể thoát ra khỏi. Chỉ có một sự kiện đổi đời thực sự mới có thể giúp họ thay đổi.

Ví dụ, trong các buổi phỏng vấn, người ta hay hỏi tôi có lời khuyên gì cho người đã lập gia đình bốn lần, có mười bảy đứa con với sáu người phụ nữ khác nhau, có chín thẻ tín dụng, hai xe mới và một công việc tệ hại. Thực sự tôi không có lời khuyên nào. Vấn đề của anh ta không phải là tiền mà là vấn đề với quyết định và lựa chọn. Cho đến khi anh ta có những lựa chọn tốt hơn, sẽ không có điều gì thay đổi cho dù lời khuyên là gì.

Một sự kiện đổi đời thực sự sẽ tạo ra thay đổi, còn lại đều là giả. Sự thật đau lòng là nếu càng có nhiều trách nhiệm thì càng khó thoát khỏi vòng kềm tỏa của Kịch Bản Cuộc Đời. Đó có thể là: xe trả góp, tiền học phí từ thời còn là sinh viên, thẻ tín dụng, trả góp nhà, con cái và thậm chí là cả chi phí dành cho thú cưng.

Ý tôi là trách nhiệm tạo ra sự lệ thuộc vào vật chất. Và đó là công cụ chính của Kịch Bản Cuộc Đời để chi phối con người.

NGUY CƠ #4: LO SỢ

Sự kiện đổi đời thực sự đánh tan mọi nỗi sợ hãi.

Bạn không còn lo sợ phải mất việc làm. Tuy nhiên, bạn đoán xem có bao nhiêu người vẫn đang làm công việc mà họ ghét. Trong sâu thẳm, họ đã bị nỗi sợ chi phối. Sợ thay đổi, sợ thất bại, sợ bị chê cười…

Bất kỳ nỗi sợ nào ngăn cản bạn, hãy tự hỏi bản thân: “Điều tệ nhất có thể xảy ra là gì?”. Và nếu nó xảy ra thì sao?

Đằng sau nỗi sợ mơ hồ là một nỗi lo lắng vô lý về hậu quả xảy ra. Cho dù chuyện gì xảy ra cũng không phải là đã chấm hết.

ĐÁNH THỨC KHÁT VỌNG

Khát vọng của tôi được đánh thức trong một ngày lạnh lẽo bên vệ đường ở Chicago. Tôi không thể giải thích lý do vì sao. Có lẽ đó là do suy nghĩ tuyệt vọng đến cùng cực chỉ muốn kết thúc cuộc sống hoặc là do tinh thần đã đến đáy của sự tổn thương.

Mặc dù tôi học về kinh doanh nhiều năm, tôi vẫn chẳng làm gì cho đến khi sự kiện đó xảy ra. Lúc đó, mọi nỗi sợ tan biến. Cuộc sống thoải mái tầm thường không còn có thể ru ngủ được tôi. Tôi đã đủ khốn khổ với nó.

Cuối cùng, sự kiện đó giúp tôi nhận ra tôi không phải là kẻ thất bại mà mọi chuyện là do lựa chọn của bản thân. Lúc đó, tôi xem xét lại toàn bộ mọi chuyện – công việc, tài chính, môi trường, thất bại – và tự chịu trách nhiệm.

Nhiều tháng sau sự kiện đó, tôi không còn sợ hãi nữa và rời Chicago đến Phoenix, bang Arizona. Hành trang chỉ có 900 đô-la và vài bộ đồ ít ỏi. Tôi quyết tâm khởi nghiệp và sẽ làm mọi thứ để thành công.

Và công việc lái xe đó là công việc cuối cùng.

Gần đây có kẻ ghét và nói rằng tôi “bán ước mơ”. Thật vậy, đó chính xác là điều tôi đang làm.

Như các bạn đã biết, đa số mọi người sống vật vờ chứng kiến cái chết dần mòn của khát vọng đời họ. Những điều đó diễn ra ngay khi cuộc sống tôn sùng vật chất chạm đến họ, ngay khi thầy cô, cha mẹ, hay có ai đó nói: “Điều đó là không thực tế”. Và khát vọng tan biến, chỉ còn là những mong chờ vào may mắn.

Bạn muốn biết tại sao con người đau khổ?

Câu trả lời rất đơn giản: họ đã bỏ cuộc.

Những gì họ không thấy là: bản chất của hành trình theo đuổi ước mơ đã là một điều tuyệt vời. Đó là một hành trình, với rủi ro, bất định và cả thất bại. Nhưng nó cũng là hành trình tự nhận thức, tự phát triển để đánh thức khát vọng – khi đó bạn mới thật sự là đang sống.

Một trong số những doanh nhân, nhà phát minh, nhà sáng chế vĩ đại nhất của thế giới sống với ước mơ, với cuộc sống tự do theo ý họ muốn. Một số đang tiếp tục với đam mê như Elon Musk, Lori Grenier, Bill Gates, Arnold Schwarzenegger và Sylvester Stallone. Một số khác trong lịch sử là Benjamin Franklin, Henry Ford, Sam Walton và Ray Kroc. Thậm chí là Chúa Jesus. Họ không chấp nhận diễn theo Kịch Bản Cuộc Đời mà sống với tự do theo chủ ý của bản thân.

Tuy thế, đừng để những cái tên nổi tiếng này làm bạn chùn bước; bạn không cần phải khai sinh ra một tôn giáo hay là người giàu nhất thế giới để làm điều đó. Khi bạn thức tỉnh và nhận ra sự thật, cuộc sống tự do theo ý của bản thân có thể là bất cứ điều gì theo ước mơ của bạn. Bạn không cần có 20 triệu đô-la hay vài triệu người theo dõi trên Facebook để làm điều đó.

Nhưng bạn cần phải có một hệ thống cách nghĩ và hành động khác, với tỷ lệ thành công cao hơn để có thể chiến thắng cuộc chơi này. Vũ khí bí mật đó là hệ thống khởi nghiệp UNSCRIPTED – không theo kịch bản. Hãy cùng nhau thay đổi kết quả của cuộc chơi này!

Một cuộc đời đáng sống cần một hành trình vĩ đại. Cho dù khó khăn, thất bại, nghịch cảnh nào ngăn cản bạn, đó chỉ là một mắt xích trong hành trình đó.