Chương 27Các sai lầm khác

Lời dối trá phổ biến nhất là do chính chúng ta tự nói với bản thân.

- Friedrich Nietzsche

Bạn chắc đã từng nghe thấy có những anh chàng tập gym nhưng không bao giờ tập chân. Đó là những anh chàng có bộ ngực và cánh tay đồ sộ nhưng chân thì như hai cái que. Hỏi thử họ thì bạn sẽ nghe thấy những lý do này:

• Tôi có đầu gối bị yếu.
• Cả hai đầu gối bị đau.

Lý do tôi biết điều đó là vì đã từng trải qua hoàn cảnh đó. Và đấy cũng là những lý do biện hộ của tôi.

LÝ DO BIỆN HỘ

Đó là những lý do vớ vẩn chúng ta tự nghĩ ra để tự biện hộ cho thất bại. Ví dụ:

• Không có tiền.
• Không có kỹ năng.
• Quá lớn tuổi.
• Quá trẻ.
• Sống trong môi trường không phù hợp.
• Quá xấu xí.
• Gia đình không hỗ trợ.
• Không có bằng cấp.
• Không có các mối quan hệ.
• Quá khó.
• Quá bận rộn.
• … và hàng trăm lý do khác.

TIỀN KHÔNG MUA ĐƯỢC HẠNH PHÚC?

Đó là những điều đám đông tôn sùng nhưng không biết lý do vì sao. Ví dụ:

• Ăn mỡ làm bạn mập.
• Cần tiền để làm ra tiền.
• Điều tốt đẹp đến với người biết chờ đợi.
• Có mặt là đã thành công 80%.
• Tiền không mua được hạnh phúc.

Bây giờ, hãy bàn về câu nói này: “Tiền không mua được hạnh phúc”.

Tôi đã từng nhẵn túi và giàu có, tôi biết sự so sánh này rất khập khiễng. Không có bằng chứng nào chứng minh điều đó bởi vì nó bỏ qua cách tiền được sử dụng. Tiền dùng để tiêu xài? Hay dùng để tạo dựng tự do tài chính?

Ví dụ như câu chuyện khá phổ biến sau:

Có một doanh nhân người Mỹ đến một làng chài nhỏ ở Mehico và thấy có một ngư dân bắt được rất nhiều cá.

Ông hỏi: “Mất bao lâu để bắt được nhiều cá như thế?”

Ngư dân trả lời: “Chỉ vài giờ”.

Doanh nhân người Mỹ hỏi tiếp: “Tại sao không ở lại bắt nhiều cá hơn?”.

Ngư dân trả lời: “Tôi chỉ cần bắt đủ dùng”.

Doanh nhân người Mỹ: “Vậy thời gian rảnh còn lại ông làm gì?”.

Ngư dân: “Tôi ngủ nướng, chơi với con cái, ăn sáng với vợ, dạo chơi, nhậu nhẹt và ca hát”.

Doanh nhân người Mỹ: “Tôi có bằng thạc sĩ kinh doanh và tôi có thể giúp ông. Ông nên dành thời gian để bắt cá, để dành tiền mua thêm thuyền lớn hơn. Và sau này ông sẽ có cả đoàn tàu, bán hàng trực tiếp đến khách hàng và mở công ty ở các thành phố lớn hơn”.

Ngư dân: “Nhưng phải mất bao lâu mới làm được thế?”.

Doanh nhân người Mỹ: “Mười đến mười lăm năm”.

Ngư dân: “Để làm gì?”.

Doanh nhân người Mỹ: “Đó chính là phần hay nhất. Khi đến thời điểm, ông có thể bán công ty và trở thành triệu phú”.

Ngư dân: “Để làm gì?”.

Doanh nhân người Mỹ: “Và ông có thể về hưu sống ở một làng chài nhỏ ven biển, ngủ nướng, chơi với con cái, ăn sáng với vợ, dạo chơi, nhậu nhẹt và ca hát”.

Đây có thể là một minh chứng cho thấy “tiền không mua được hạnh phúc”. Tuy nhiên, điều bạn không thấy là phần còn lại của câu chuyện:

Sau khi doanh nhân người Mỹ rời đi, mọi thứ thay đổi. Chính phủ áp thêm các khoản phí: để tiếp tục đánh bắt, ngư dân phải đóng thêm phí cho giấy phép 400 đô-la, môi trường 200 đô-la, 350 đô-la thế chấp, 1.800 đô-la phí neo đậu. Và nếu không đóng tiền ngay, không ai được phép đánh bắt.

Không có tiền đóng các khoản phí, mọi thứ trở nên tồi tệ. Người ngư dân bây giờ mất luôn thuyền, không thể nuôi sống gia đình, vợ con ly tán.

Trong hai câu chuyện này, câu chuyện nào thực tế hơn?

Tiền mua được hạnh phúc khi bạn dùng nó để mua tự do.

MÂU THUẪN

Bất kỳ điều gì bạn tin, sẽ có một vài học giả ngoài kia sẵn sàng giúp bạn tin.

Muốn tin vào lối tắt? Sẽ có vài tác giả viết sách để rao giảng về các bí quyết giúp bạn bỏ qua các bước khó khăn.

Muốn tin vào việc làm giàu từ chứng khoán? Làm giàu từ việc làm những gì mình thích? Sẽ có các tác giả cổ vũ cho những điều này – trong khi họ làm giàu từ việc bán sách.

Vấn đề của tôi với các tác giả này là: mâu thuẫn khi họ không thực hành những gì họ dạy. Đó là bán sách dạy đầu tư bất động sản nhưng không có nhà đất gì. Đó là bán sách về kinh doanh mà chưa từng khởi nghiệp. Đó là bán sách dạy làm giàu trong khi nhẵn túi.

Có một thành viên trên diễn đàn của tôi than phiền rằng “làm theo sách của các tác giả này chẳng đi đến đâu”. Tôi không đồng ý. Các sách đó dẫn đến các khóa học mắc mỏ của họ.

Khi bàn đến vấn đề này, hãy tự hỏi: “Những tác giả này có thật lòng hay chỉ muốn bán sách? Họ có thực hành và làm giàu từ những gì họ dạy?”.

Như bạn đã biết, tôi không cổ vũ làm giàu bằng cách bán hàng đa cấp. Tôi phải trả giá hàng ngàn đô-la cho điều này. Nhưng đó là cái giá của sự chân thành và trung thực.

CÁCH HÓA GIẢI

KỸ THUẬT #1: ĐẶT CÂU HỎI TRUY VẤN THEO KIỂU SOCRATES

Để xử lý những điều sai lầm này, cần phải có sự truy vấn kỹ càng. Chúng ta có thể dùng cách đặt câu hỏi theo kiểu Socrates. Ví dụ, khi bạn nhìn thấy một anh bạn trẻ chạy siêu xe, ngay lập tức bạn nghĩ rằng anh ta may mắn. Các câu hỏi để truy xét có thể là:

• Tại sao lại nghĩ anh ta may mắn?
• Có bằng chứng nào cho điều đó?
• Bằng chứng đó có phải là sự thật?
• Nếu suy nghĩ của bạn sai thì bạn cảm thấy như thế nào?
• Tại sao lại cảm thấy như vậy?
• Tại sao bạn nghĩ mình cảm thấy như vậy?
• Hậu quả của thiên kiến này là gì?
• Điều gì có thể thay đổi nếu bạn không còn thiên kiến này?

Cách đặt câu hỏi này đòi hỏi phải có bằng chứng xác đáng. Khi bạn trung thực và tự suy xét những suy nghĩ của bản thân, bạn sẽ nhận ra bộ não của mình đang bảo vệ cho các thiên kiến đó. Làm sao để thay đổi những thiên kiến này?

KỸ THUẬT #2: HÓA GIẢI LÝ DO BIỆN HỘ

Nếu một ngày nào đó bạn bị chẩn đoán là mình bị ung thư và chỉ còn sống vài tháng nữa. Liệu bạn sẽ còn lý do để biện hộ cho thất bại, cho sự trì hoãn không hành động?

Cũng trong bối cảnh đó, nếu có người có thuốc chữa giá 5 ngàn đô-la và bạn muốn mua. Bây giờ liệu bạn có quan tâm anh ta già hay trẻ? Xấu xí hay đẹp trai? Có bằng cấp hay không có?

Như bạn thấy, khi có nhu cầu, mọi thứ khác đều không quan trọng. Khi bạn có thứ người khác muốn, sẽ không ai quan tâm đến lý do, động cơ, bằng cấp, hay bất cứ điều gì!

KỸ THUẬT #3: ĐỊNH HƯỚNG

Mẹ tôi hồi trẻ là người hút thuốc. Bà đã cố gắng bỏ nhiều lần nhưng không thể. Và một ngày bà thấy hình ảnh lá phổi bị thủng từ một người hút thuốc trên tivi. Lúc đó bà đang mang thai. Ngay lập tức bà bỏ hút thuốc.

Bạn thấy đấy, khi bạn thay đổi nhận thức về bản thân, hành động của bạn sẽ thay đổi. Sự thật là đa số sách vở (bao gồm cả cuốn sách này) không phải là tác nhân giúp thay đổi hiệu quả bởi vì độc giả dựa vào ý chí để hành động. Ý chí và cảm hứng là có giới hạn, và nó không phải là tác nhân hiệu quả để giúp thay đổi.

Thay đổi thực sự đến từ nhận thức rõ ràng về bản thân chứ không phải từ một vài cuốn sách hay từ video truyền cảm hứng trên YouTube. Về căn bản, trước hết bạn phải nhận thức được điều mình muốn và từ đó định hướng cho hành động. Đừng bàn tán về nó, hãy nhận thức, hành động và bạn sẽ có được nó.

Ví dụ, nếu bạn chỉ “muốn làm doanh nhân” chứ không có định hướng rõ ràng, bạn sẽ nói: “Tôi hiện làm thuê và một ngày nào đó tôi sẽ nghỉ việc và khởi nghiệp”. Ngày nào đó sẽ không bao giờ đến và bạn sẽ làm thuê cho đến hết đời.

Nhưng khi bạn nhận thức và định hướng rõ ràng cho bản thân là một doanh nhân, bạn sẽ làm tất cả những gì cần thiết để bỏ việc và khởi nghiệp.

Nhận thức của tôi thay đổi từ khi mới trưởng thành, lúc tôi nhìn thấy siêu xe Lamborghini. Từ ngày đó, tôi có định hướng rõ ràng cho bản thân mình là phải trở thành doanh nhân cho dù hành động không phải lúc nào cũng theo định hướng đó. Để nuôi mộng khởi nghiệp kinh doanh, tôi phải làm tạm những công việc thấp kém, nhàm chán. Tôi mất gần mười năm để hiện thực hóa khát vọng của mình. Đó là sức mạnh của định hướng.

Làm sao để thay đổi định hướng?

Đầu tiên, xác định rõ điều bạn muốn và xem bản thân như đã có được nó. Không may là điều này không hề dễ dàng mà phải có một chất xúc tác cực mạnh – giống như sự kiện đổi đời. Đối với tôi, đó là lúc tôi thấy chiếc siêu xe Lamborghini, với mẹ tôi là khi bà nhìn thấy cái phổi đáng sợ, đối với bạn có thể là lúc sếp của bạn giành hết công lao của bạn.

Kế đến, gia cố định hướng của bạn bằng hành động thường xuyên hàng ngày dù hành động đó nhỏ đến mức nào – nguyên tắc hành trình. Nếu bạn muốn viết sách, hãy bắt đầu bằng vài đoạn hàng ngày. Và tiếp tục hành động cho đến khi có được những kết quả đầu tiên. Như tôi đã đề cập, kết quả tạo ra động lực. Khi đó, mọi chuyện trở nên dễ dàng hơn, nó trở thành thói quen. Một hành động nhỏ nhoi hàng ngày có thể thay đổi cuộc đời bạn sau một năm.

Tôi là tác giả, doanh nhân và nhà đầu tư. Bạn định hướng cho bản thân là người như thế nào?

KHỞI NGHIỆP BẮT ĐẦU TỪ CÁCH NGHĨ

Cuộc sống, tự do và đam mê khởi nghiệp bắt đầu từ suy nghĩ của bạn – thay đổi niềm tin, chỉnh sửa thiên kiến và xử lý những điều sai lầm. Một bộ não không có kỷ luật sẽ khó lòng giúp bạn theo đuổi khát vọng khởi nghiệp. Khởi nghiệp kinh doanh thì khó vô cùng nhưng thành quả của nó cũng xứng đáng. Nhưng bạn phải có nhận thức và định hướng rõ ràng chứ không phải chỉ để thử xem sao. Hóa giải được những niềm tin, thiên kiến và sai lầm là bước đầu tiên để giúp bạn tiến tới trọng tâm của mô hình khởi nghiệp UNSCRIPTED: mục đích và ý nghĩa.