25Hàng xóm láng giềng

Tục ngữ có câu: “Bán anh em xa, mua láng giềng gần”. Bởi vì vào lúc nguy cấp láng giềng chính là những người đầu tiên kịp thời chạy tới giúp đỡ cho chúng ta.

Láng giềng là đám bạn chơi cùng của trẻ nhỏ, là bầu bạn chia sẻ tâm sự của các bà nội trợ. Láng giềng là nhân viên bảo vệ đảm bảo trật tự trị an của lối xóm. Láng giềng còn là những người cùng chung sở thích, giống như nhà thơ Đào Tiềm viết:

Khi bạn có việc phải ra ngoài, láng giềng tốt có thể giúp bạn trông nhà, trông coi con trẻ, chăm sóc người già người bệnh, cho chó mèo ăn, nhận giúp báo và thư tín, v.v. Khi chuyển nhà, láng giềng tốt có thể giúp quét dọn, vận chuyển đồ đạc. Khi có việc hiếu hỷ, láng giềng tốt có thể giúp bạn lo liệu sắp xếp. Nếu đồ dùng trong nhà hỏng hóc thì láng giềng tốt có thể thay bạn sửa chữa. Láng giềng tốt còn có thể giúp mua thức ăn, thậm chí nếu trong nhà có nấu món ngon láng giềng tốt cũng sẽ san sẻ cho nhau, như bài Khách đến của Đỗ Phủ viết:

Xã hội hiện đại ngày nay, vấn đề trị an phức tạp hơn cho nên mỗi gia đình có thể cùng láng giềng thành lập đội tuần tra ban đêm để tăng cường an ninh, phòng trước tệ nạn. Khi xảy ra việc ngoài ý muốn, láng giềng còn có thể giúp báo cảnh sát, trợ giúp bắt trộm. Như trong Yến Tử có nói: “Quân tử lựa nơi ở luôn chọn láng giềng, kết giao bạn đều chọn người hiền; chọn láng giềng để tìm người hiền, tìm người hiền để tránh khỏi tai họa”.

Nhìn chung, láng giềng có thể giúp ta trên hai phương diện: Một là hàng xóm láng giềng có thể qua lại với nhau, giúp đỡ lẫn nhau, đem đến sự thuận lợi cho người và cho chính mình. Hai là trong rất nhiều gia đình hàng xóm như vậy, chắc hẳn sẽ có người tốt để mình học hỏi, biết lựa chọn và học theo điểm tốt của mọi người, có thể giúp bạn tăng trưởng thêm tri thức và tầm hiểu biết của bản thân. Do vậy, ngoài câu chuyện mẹ của Mạnh Tử vì con mà chuyển nhà ba lần¹, thì còn có thơ của Đào Tiềm cũng nói như sau:

¹ Mẹ Mạnh Tử đã ba lần chuyển nhà để Mạnh Tử được ở trong môi trường xã hội tốt nhất cho việc học tập, tu dưỡng.

Khổng Tử nói: “Người có đức thì không đơn độc, chắc chắn sẽ có láng giềng”. Ngoài việc lựa chọn cùng với những người có phẩm hạnh thanh cao để làm láng giềng ra, thì người xưa cũng không tiếc chi nhiều tiền để “mua láng giềng”. Như Tống Quý Nhã triều Nam Lương vì muốn trở thành láng giềng với Lữ Tăng Trân, người có công trạng lớn, đã chi hơn một nghìn một trăm vạn để mua căn nhà ở cạnh nhà Lữ Tăng Trân. Khi Lữ Tăng Trân hỏi giá căn nhà, Quý Nhã đáp: “Một trăm vạn để mua nhà, còn một nghìn vạn để mua láng giềng”. Từ đó chúng ta có thể thấy được “giá trị” của người láng giềng tốt.

Đương nhiên, ngoài những láng giềng tốt thì còn có những láng giềng xấu. Láng giềng xấu, họ chỉ biết “quét tuyết trước cửa nhà mình”, là người phẩm cách không đứng đắn, hay trộm cắp gây gổ, thường xuyên gây ồn ào lúc đêm khuya, hay vứt rác bừa bãi, nói lời lẽ thô tục, rình mò, để vật nuôi phóng uế tùy tiện, v.v. Ngoài những điều này ra, các khu chung cư ngày nay cũng có tình trạng tuy là láng giềng của nhau nhưng không bao giờ qua lại với nhau.

Mọi người nên gần gũi qua lại với xóm giềng, vì làm như vậy có thể học được cái hay cái tốt, có thể được chỉ bảo đạo đức lễ nghĩa. Còn kết giao với láng giềng xấu thì như bài Ly tao có nói:

Do vậy việc lựa chọn láng giềng tốt là một vấn đề lớn của đời sống con người.

Vậy còn bạn thì sao? Bạn là người láng giềng tốt hay xấu trong mắt mọi người?