John Steinbeck là một tiểu thuyết gia và “người khổng lồ của nền văn học Mỹ”, được biết đến với những tác phẩm văn chương vừa hiện thực vừa đầy hoang tưởng. Trong đó, cuốn truyện ngắn Của Chuột và Người thường được các nhà phê bình đánh giá là tác phẩm nổi tiếng và quan trọng nhất trong sự nghiệp của John Steinbeck.
Câu chuyện trong Của Chuột và Người xoay quanh hai nhân vật chính là George Milton, một chàng trai thông minh nhưng không được học hành đầy đủ, cùng người bạn thân Lennie Small, một chàng trai sở hữu thân hình cao to nhưng chậm phát triển về mặt tâm trí. Bởi vậy, George cũng đóng vai trò người giám hộ của Lennie, luôn cố gắng giúp bạn mình tránh xa rắc rối. Mặc dù chỉ là người làm công, tuy nhiên George và Lennie vẫn mong muốn một ngày kia có thể sở hữu một mảnh đất của riêng mình. Trong viễn cảnh tương lai đó, Lennie chỉ đơn giản mơ ước được nuôi một đàn thỏ, bởi chàng trai rất thích chạm vào những thứ mềm mại - dù cho Lennie thường không kiểm soát được sức mạnh bản thân mà vô tình giết chết những con vật nhỏ.
Dọc con sông Salinas, hai người đang di chuyển tới một vùng khác của bang California nhằm tìm kiếm công việc mới. Trước đó, vì bản tính thích chạm vào những thứ mềm mại, Lennie đã nắm lấy chiếc váy của một người phụ nữ rồi không chịu buông ra, dẫn tới việc bị cáo buộc là có ý định cưỡng bức người phụ nữ đó. Sợ hãi phản ứng của đám đông, George đành phải dẫn theo Lennie bỏ chạy khỏi thị trấn. Tạm dừng chân gần trang trại mà họ muốn tới, George giao hẹn với người bạn thân của mình rằng nếu không may xảy ra chuyện gì, thì Lennie cần lập tức tới trốn tại chỗ này và chờ đợi George.
Sau khi được nhận vào làm việc, George và Lennie lập tức bị quấy rối bởi Curley - con trai của ông chủ trang trại. Theo lời giải thích của Candy, một người làm công già bị cụt tay, thì do sở hữu chiều cao khiêm tốn nên Curley luôn cảm thấy ganh ghét đối với những người đàn ông to lớn hơn bản thân, mà Lennie là ví dụ điển hình. Đặc biệt gần đây, Curley càng tỏ ra khó tính sau khi cưới được một cô gái trẻ xinh đẹp nhưng có phần lẳng lơ, và thường mặc trang phục có phần khiêu khích. George cảnh báo bạn thân của mình cần tránh xa vợ của Curley, bởi Lennie lập tức bị thu hút bởi vẻ đẹp của cô ta.
Tiếp đó, Lennie và George cũng gặp mặt vài người làm công khác trong trang trại: Slim - người quản lý đội lừa thồ thông minh và tốt bụng, Carlson - một người đàn ông cao to nhưng xấu tính, thường xuyên phàn nàn về chú chó già trung thành của Candy, cùng Crooks - một người nuôi gia súc thông minh và có giáo dục, nhưng luôn chịu sự xa lánh bởi màu da của mình.
Đến ngày hôm sau, Lennie và George đã dần làm quen với công việc tại trang trại. Trong lúc nói chuyện, George chia sẻ ước mơ về tương lai của mình cho Candy, và nói rằng bản thân đã ngắm tới một mảnh đất nhỏ có giá đặt cọc 600 USD. Nghe được điều này, người làm công già tiết lộ rằng ông đã bí mật tích góp được 350 USD, và sẵn sàng góp vốn cùng Lennie và George, với điều kiện duy nhất là họ cho phép ông chuyển tới sống cùng. Sau khi tính toán, George nhận ra nếu đồng ý với lời đề nghị của Candy, thì họ chỉ cần phải tiếp tục làm việc tại trang trại này thêm một tháng nữa mà thôi. Ba người làm công ngồi với nhau, kinh ngạc khi ước mơ về cuộc sống tự cung tự cấp của họ có thể thật sự trở thành hiện thực.
Tuy nhiên, ngay sau đó thì Curley tiến vào, và cáo buộc Slim đang nhắm tới vợ mình. Bị những người làm công khác chế nhạo, Curley chuyển sang gây hấn rồi đấm vào mặt Lennie. Ban đầu, Lennie không hề phản kháng mà chỉ khóc lóc cầu cứu George, nhưng khi Curley vẫn tiếp tục lấn tới thì George lại khuyến khích Lennie trả đòn. Bằng bàn tay to lớn, George dễ dàng tóm lấy và bóp gãy nắm đấm của Curley. Sợ mất mặt, Curley đồng ý không tiết lộ sự thật, mà nói dối rằng bản thân bị thương do mắc tay vào máy móc. Lennie lo lắng rằng mình đã làm điều sai, nhưng được George trấn an.
Tối hôm sau, George cùng những người làm công khác vào thị trấn, để Lennie lưu lại trang trại cùng Crooks và Candy. Vì muốn chơi cùng đám chó con của Slim, Lennie tiến vào chuồng nuôi gia súc và bắt chuyện với Crooks. Điều này khiến cho Crooks cảm thấy bất ngờ và có phần vui vẻ, bởi Lennie không hề tỏ ra phân biệt màu da giống như những người làm công khác. Tiếp đó, Candy cũng tìm đến chuồng nuôi gia súc, và ba người bắt đầu bàn luận về kế hoạch mua đất sống tự cung tự cấp của George, Lennie, cùng Candy. Ban đầu, Crooks cho rằng đây chỉ là ý tưởng viển vông, nhưng dần bị thuyết phục và thậm chí còn đề nghị được tham gia cùng.
Giữa lúc này, vợ của Curley xuất hiện. Cô ta phàn nàn với ba người làm công về giấc mơ thành diễn viên của bản thân và công khai chế nhạo Curley, rồi quay sang quyến rũ Lennie sau khi nhận ra chàng trai ngờ nghệch chính là nguyên nhân khiến chồng mình gãy tay. Điều này khiến Lennie càng trở nên bị thu hút bởi người phụ nữ lẳng lơ. Bị Crooks thẳng thắn yêu cầu rời khỏi chuồng nuôi gia súc, vợ của Curley quay sang đe doạ người đàn ông da đen rằng bất kỳ lúc nào cô ta cũng có thể lên tiếng cáo buộc anh tội cưỡng bức, và khiến cho anh phải chết. Tuy nhiên, khi nghe thấy tiếng những người làm công khác trở về, thì vợ của Curley cũng lựa chọn lặng lẽ bỏ đi.
Chiều hôm sau, giữa lúc Lennie đang ngồi một mình trong chuồng nuôi gia súc, cảm thấy buồn chán và lo sợ vì bản thân đã vô tình làm chết một chú chó con sau khi vuốt ve nó quá mạnh, thì vợ của Curley lần nữa tiến vào bắt chuyện. Tuy nhiên, một phần do nhớ tới lời cảnh báo của George, và một phần do tâm trạng không tốt, nên Lennie chẳng hề phản ứng với vợ của Curley. Sau khi cố gắng gặng hỏi và biết được Lennie thích chạm vào những thứ mềm mại, vợ của Curley cho phép chàng trai ngờ nghệch được vuốt mái tóc của mình. Tuy nhiên, Lennie nhanh chóng không kiểm soát được sức mạnh của mình, khiến cho vợ của Curley trở nên sợ hãi và cố gắng thét lên. Lo sợ sẽ khiến cho George phát hiện ra, Lennie hoảng loạn tóm lấy đầu vợ của Curley nhằm khiến cô ta không thét lên thành tiếng, nhưng lại vô tình bẻ gãy cổ cô ta. Nhận ra việc mình đã làm, Lennie giấu xác vợ của Curley dưới đống rơm, rồi bỏ trốn.
Candy là người đầu tiên phát hiện ra xác vợ của Curley, và báo chuyện này cho George. Sau một hồi trao đổi, George và Candy nhanh chóng hiểu được Lennie chính là thủ phạm, đồng thời cũng biết giấc mơ về một mảnh đất tự cung tự cấp của họ đã không thể trở thành hiện thực được nữa. George đưa ra quyết định, và yêu cầu Candy thông báo về việc vợ của Curley đã chết cho những người khác.
Nhận được tin dữ, Curley cũng nhanh chóng nhận ra thủ phạm giết chết vợ mình chính là Lennie, sau đó lập tức tập hợp những người khác nhằm săn lùng kẻ sát nhân - với ý định xử tử ngay tại chỗ. Curley tin rằng Lennie đã ăn trộm một khẩu súng ngắn trước khi bỏ trốn, và yêu cầu George cũng phải tham gia săn lùng Lennie nhằm chứng minh cho sự trong sạch của bản thân. Dẫu vậy, George vẫn lừa dối để khiến Curley cùng những người khác truy đuổi về phía Nam, dù cho bản thân rõ ràng rằng Lennie sẽ chờ mình tại bờ sông nằm phía Bắc trang trại như đã từng giao hẹn.
George gặp lại Lennie bên bờ sông, tại đúng nơi mà hai người đã từng giao hẹn. Ngồi cùng nhau, George kể lại cho Lennie nghe giấc mơ về mảnh đất tự cung tự cấp của hai người - dù cho biết được điều đó sẽ không bao giờ có thể thành hiện thực nữa. Lúc này, toán người săn đuổi kia đã tới gần.
Sau đó, số phận của George và Lennie sẽ thế nào? Họ có rơi vào vòng vây của Curley cùng đám lính hung hãn kia hay không, và Lennie liệu có bị xử tử tại chỗ như lời phát động của Curley? Hãy cùng đón đọc cuốn tiểu thuyết Của Chuột và Người để được giải đáp.