Người hùng mang ngàn gương mặt là một cuốn sách phân tích bản chất của nhân loại từ một góc nhìn mang tính thần thoại và biểu tượng, từ đó chứng minh rằng vượt qua mọi giới hạn về không gian và thời gian thì trong con người vẫn luôn tồn tại những khái niệm cốt lõi tương đồng, thể hiện qua cách mà chúng ta kể lại những câu chuyện thần thoại - đặc biệt là những câu chuyện thần thoại về “hành trình của người hùng”.
Thần thoại học là một chuyên ngành khoa học xã hội - nhân văn nghiên cứu về thần thoại như một dạng ý thức đặc biệt của con người, và về sự bảo tồn tư tưởng truyền thống giữa hiện thực biến đổi. Bởi theo ngành thần thoại học, thì những câu chuyện thần thoại chính là phương pháp tư duy chủ yếu công xã - thị tộc cũng như quan niệm cổ đại về thực tại xung quanh và bản chất con người.
Với tư cách một nhà thần thoại học, tác giả Joseph Campbell đã tiến hành nghiên cứu những câu chuyện thần thoại về anh hùng từ nhiều nền văn minh khác nhau trên khắp thế giới và xuyên suốt chiều dài lịch sử, từ đó tìm ra điểm chung giữa những câu chuyện thần thoại này. Đó là hành trình của một cá nhân vượt qua nhiều khó khăn thử thách và hoàn cảnh kỳ bí để hoàn thành định mệnh của bản thân. Và, trên hành trình tìm kiếm định mệnh đó, luôn tồn tại những chủ đề được lặp đi lặp lại, đó là những giấc mơ tiên tri, câu chuyện về sự khởi nguyên và huỷ diệt của thế giới, những thử thách và khó khăn cần phải vượt qua, cũng như sự trưởng thành cả về mặt thể chất lẫn tâm hồn của nhân vật “anh hùng”.
Tác giả Joseph Campbell lập luận rằng, không phải ngẫu nhiên mà những chủ đề trên được lặp đi lặp lại trong nhiều câu chuyện thần thoại của các nền văn minh khác nhau xuyên suốt lịch sử nhân loại, mà chúng chính là sự khái quát hoá về hành trình cuộc sống của mỗi con người qua góc nhìn của toàn xã hội. Bởi vậy, trên con đường hoàn thiện bản thân, chúng ta có thể tìm kiếm được nhiều bài học hữu ích thông qua đọc những câu chuyện thần thoại, và suy ngẫm về ý nghĩa ẩn sâu sau hành trình của những “người hùng”.
Dưới đây là tóm tắt chi tiết hơn về một số nội dung nổi bật trong cuốn sách Người hùng mang ngàn gương mặt.
Trên hành trình của mình, một người hùng luôn phải trải qua ba bước phát triển chính
Giống như hành trình cuộc sống của mỗi con người, hành trình của một người hùng thần thoại cần phải trải qua nhiều giai đoạn nối tiếp khác nhau, trước khi người hùng đó có thể đạt được mục tiêu chân chính của bản thân. Trong đó, luôn tồn tại ba giai đoạn chính không thể bỏ qua, đó là: lời kêu gọi, những thử thách, và sự trở về. Hẳn nhiên, trong nhiều câu chuyện thần thoại, đã có lúc người hùng lựa chọn không đáp ứng lời kêu gọi hay không hoàn thành thử thách, thế nhưng lựa chọn này sẽ chỉ dẫn người hùng đến bất hạnh và đau khổ mà thôi.
Và, chúng ta có thể tìm thấy nhiều sự tương đồng giữa câu chuyện của người hùng, và câu chuyện cuộc sống của mỗi con người.
Lựa chọn không đáp ứng lời kêu gọi và bắt đầu hành trình tìm kiếm mục đích sống của bản thân chắc chắn sẽ ám ảnh tâm trí bạn, và khiến bạn cảm thấy bất an. Ngược lại, đáp ứng lời kêu gọi đó chắc chắn sẽ khiến bạn lột xác thành một con người mới, và phát huy tốt hơn những tiềm năng vẫn luôn ngủ say. Một khi đã nghe thấy lời kêu gọi, bạn sẽ không bao giờ có thể quay trở lại trạng thái tâm trí vốn có trước đây, bởi lời kêu gọi luôn mang lại cảm giác dai dẳng và thức tỉnh.
Đáp ứng lời kêu gọi, bạn sẽ muốn theo đuổi mục đích sống của bản thân, dù cho hành trình phía trước có khó khăn và gian khổ thế nào đi nữa. Trên hành trình này, bạn sẽ phải đối mặt với những thử thách khó vượt qua, nhưng phần thưởng nhận được khi vượt qua những thử thách đó cũng vô cùng đáng giá. Đây chính là giai đoạn quyết định trong sự phát triển của nhân vật người hùng, bởi cách mà người hùng đối mặt với những thử thách đó sẽ góp phần định nghĩa nên con người của người hung. Và, điều này cũng áp dụng đối với mỗi con người trong hành trình cuộc sống.
Cuối cùng, sự trở về mang ý nghĩa đánh dấu việc người hùng đã hoàn thành quá trình lột xác của bản thân, đồng thời cũng hoàn thành được mục tiêu cuộc sống mà định mệnh giao phó. Người hùng trở về nơi khởi nguyên của bản thân với tư cách một con người hoàn toàn mới tốt hơn, sẵn sàng truyền cảm hứng cho những người khác cũng đáp lại lời kêu gọi và bước lên con đường tìm kiếm mục đích sống cho chính bản thân!
Trên hành trình của mình, người hùng sẽ luôn phải đối mặt với những hoàn cảnh kỳ bí vượt quá nhận thức của bản thân
Trong các câu chuyện thần thoại, người hùng luôn phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn, đó là rời bỏ cuộc sống hiện tại mà bản thân vẫn luôn quen thuộc để bước lên một hành trình mới đầy ẩn số, chỉ để đáp lại lời kêu gọi phát ra từ trong nội tâm. Bước lên hành trình đó, không có gì đảm bảo rằng người hùng sẽ thực sự hoàn thành được mục tiêu, hay còn cơ hội trở về. Việc phải đưa ra lựa chọn làm dấy lên một cảm giác bất an trong tâm trí người hùng, khiến cho người hùng phải sớm đưa ra quyết định.
Hẳn nhiên, khi mà lời kêu gọi trong tâm trí càng trở nên thôi thúc, thì lựa chọn sau cùng mà người hùng đưa ra sẽ luôn là bước lên hành trình nhằm tìm kiếm mục tiêu sống của bản thân. Tuy nhiên, chờ đợi người hùng trên hành trình đó là những thứ hoàn toàn xa lạ, và điều này sẽ khiến cho người hùng cảm thấy lạc lối, chẳng hề có manh mối nào về điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, và chẳng hề có tấm bản đồ nào chỉ ra con đường dẫn tới nơi cần tới. Điều duy nhất mà người hùng có thể làm là cố gắng hết sức, hy vọng rằng sự chăm chỉ và dũng cảm của bản thân rồi sẽ được đền đáp xứng đáng.
Và, đây chẳng phải cũng là điều mà mỗi chúng ta đều đang phải đối mặt trên hành trình cuộc sống hay sao?
Lời kêu gọi của người hùng chính là những suy nghĩ luôn tồn tại trong tâm trí mỗi người, nói với chúng ta rằng chúng ta có thể làm được tốt hơn nữa và hãy theo đuổi giấc mơ của bản thân. Tiềm năng của một người hùng vẫn luôn ngủ say trong mỗi con người, nhưng để đánh thức nó thì bạn cần phải cởi mở tâm hồn và lắng nghe tiếng nói đến từ bên trong. Đáp lại lời kêu gọi, bạn cần phải bước ra khỏi những giới hạn trước kia để đối mặt với hàng loạt khó khăn và thử thách hoàn toàn mới - chỉ khi đó, bạn mới có thể tìm kiếm và hoàn thành được mục tiêu sống của bản thân.
Không người hùng nào có thể thành công mà không cần nỗ lực
Người hùng trong những câu chuyện thần thoại chỉ có thể hoàn thành được định mệnh của bản thân sau khi đã trải qua chuyến hành trình dài với đầy khó khăn và thử thách. Mặc dù một người hùng có thể sở hữu tài năng phi thường, siêu năng lực phi nhân loại, hay vận may hiếm có; thế nhưng thứ quan trọng nhất giúp người hùng có thể vượt qua mọi khó khăn và thử thách lại sự quyết tâm và nỗ lực. Trên chuyến hành trình, người hùng cần phải hoàn thiện bản thân từng chút một, và cần kiên trì không bỏ cuộc ngay cả khi gặp phải thất bại.
Chỉ có như vậy, một người hùng mới có thể đạt tới thành công - nếu không trải qua giai đoạn trưởng thành kia, thì dù người hùng ban đầu có mạnh mẽ nhường nào cũng sẽ chẳng thể nào vượt qua được thử thách cuối cùng.
Và, câu chuyện của người hùng cũng chính là câu chuyện của mỗi chúng ta. Nhiều người thường nghĩ rằng chỉ những cá nhân với tài năng thiên bẩm hoặc được sinh ra trong môi trường tốt mới có thể đạt được thành công trong cuộc sống. Thế nhưng, cuộc sống vẫn luôn tồn tại vô số những thiên tài thất bại, và không thiếu những người đạt được thành công nhờ nỗ lực vượt qua mọi nghịch cảnh khó khăn.
Nếu bạn giới hạn niềm tin của mình vào bản thân, thì bản thân bạn vẫn sẽ luôn chỉ nằm trong giới hạn đó. Tâm trí bạn tin vào mọi điều mà bạn tự nhủ với bản thân, vì thế như chính những lời nhắn nhủ mà tác giả Joseph Campbell gửi gắm trong cuốn sách Người hùng mang ngàn gương mặt, hãy luôn tự đề cao thiên phú và tài năng của bản thân, và tin rằng bản thân chính là một “người hùng” đang chuẩn bị bước lên hành trình định mệnh.