Thức tỉnh điều vô hình là một cuốn sách hướng dẫn về chánh niệm, tâm linh, thiền định, và thấu hiểu tôn giáo. Tác giả Sam Harris đã phân tích những chủ đề này từ góc nhìn trung lập nhằm tạo thành cầu nối giữa những người vô thần và những người tin vào tôn giáo, đồng thời giải thích hàng loạt khía cạnh cốt lõi liên quan đến tâm linh và cách mà tâm trí con người hoạt động.
Tâm linh và tôn giáo là hai khái niệm hoàn toàn riêng biệt, nhưng thường bị người ta nhầm lẫn là tồn tại một mối quan hệ không thể tách rời. Nếu bạn thường xuyên phân vân liệu bản thân tin vào tôn giáo hay chỉ đơn giản là tin vào những điều mang yếu tố tâm linh, thì Thức tỉnh điều vô hình của tác giả Sam Harris chính là cuốn sách bạn nên đọc. Và nếu bạn chưa rõ về niềm tin của bản thân, thì cuốn sách này cũng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tâm linh và tôn giáo.
Với tư cách một nhà tâm thần học cũng như một nhà triết học có nhiều thành tựu, tác giả Sam Harris làm sáng tỏ những vấn đề liên quan đến hai khái niệm tâm linh và tôn giáo một cách khoa học và dễ hiểu, từ đó giúp người đọc có thể nhìn thấu sự tương đồng giữa tôn giáo, tâm linh, và thuyết vô thần. Đặc biệt hơn, trong cuốn sách này, tác giả không hề cố gắng thuyết phục người đọc nên tin hay không nên tin vào bất kỳ tôn giáo hay học thuyết nào, mà chỉ đơn thuần bàn luận về niềm khao khát muốn khám phá thế giới tâm linh mang tính bản năng luôn ẩn hiện trong mỗi con người.
Ngoài ra, cuốn sách này cũng hướng dẫn người đọc cách thức tiếp cận và khám phá thế giới tâm linh của bản thân theo một cách đầy tính “khoa học”.
Khám phá thế giới tâm linh thông qua thực hành chánh niệm
Khi nhắc đến chánh niệm, có thể nhiều người sẽ lập tức liên tưởng đến khái niệm này trong Phật giáo. Thực vậy, đây là một khái niệm trong tâm lý học hiện đại thường được đồng nhất với một khái niệm tương tự đã tồn tại trong Phật giáo từ hàng nghìn năm nay, nhằm chỉ trạng thái giác tỉnh của con người khi họ có thể hiểu rõ một cách trọn vẹn tất cả những gì đang diễn ra xung quanh và những gì bản thân đang làm.
Theo tác giả Sam, tin vào sự tồn tại của thế giới tâm linh không có nghĩa là bạn cũng tin vào tôn giáo, và hành trình khám phá tâm linh chính là hành trình để khiến cho tâm trí, cơ thể, linh hồn của bạn có thể trở nên hoà hợp hơn với thế giới xung quanh, và trở thành một thể với thế giới xung quanh.
Cũng theo tác giả Sam, thực hành chánh niệm chính là một cách giúp bạn tạm thời thoát khỏi những cảm xúc và giả định của bản thân, thoát khỏi những cuộc đối thoại vô nghĩa với chính bản thân trong tâm trí, cũng như giúp bạn giảm bớt những cảm giác tiêu cực và sự bất an. Và, một trong những cách tốt nhất để thực hành chánh niệm chính là thiền định.
Thiền định sẽ giúp đưa bạn vào một trạng thái phù hợp, để cho cảm giác bình yên trong tâm trí và mãn nguyện với bản thân có thể tìm đến bạn. Mặc dù thành thạo thiền định không phải là một chuyện dễ dàng, nhưng một khi bạn đã thực sự đắm mình trong trạng thái “tâm sáng như gương” thì những lợi ích có thể thu được sẽ là rất to lớn. Bởi vậy, bạn còn chờ gì nữa mà không thử bắt đầu thiền định bằng cách ngồi thoải mái, thẳng cột sống, và tìm một tư thế mà bản thân cảm thấy tự nhiên nhất. Hãy thử bắt chéo chân và đặt lòng bàn tay lên đầu gối, sau đó nhắm mắt và hít thở thật sâu.
Một điểm rất quan trọng trong thiền định là cần tạm thời ngừng suy nghĩ, và bạn có thể kiềm chế những suy nghĩ của mình bằng cách tập trung vào hơi thở của bản thân. Bạn có thể thử thả lỏng tâm trí của mình thông qua đếm số lượt hít vào và thở ra. Trong quá trình này, hãy lọc bỏ tất cả những suy nghĩ còn vướng bận trong đầu, và cho phép tâm trí của bản thân nghỉ ngơi. Nếu bị thoát khỏi trạng thái đó giữa lúc thiền định, thì bạn nên tập trung vào điều chỉnh nhịp thở, lặp đi lặp lại.
Thậm chí, dẫu cho bạn cảm thấy bản thân không thể tiến vào trạng thái thiền định lý tưởng được, thì điều đó cũng không quan trọng. Miễn sao bạn không bỏ cuộc, thì chỉ cần vài phút thiền định mỗi ngày cũng sẽ mang lại lợi ích to lớn cho sức khỏe của bạn.
Hành trình khám phá tâm linh khởi đầu từ sự trưởng thành về thể chất, tinh thần, quan hệ xã hội và đạo đức
Theo bản chất của sự sống, mọi sự trưởng thành đều diễn ra một cách có trình tự. Xuyên suốt cuộc đời của mình, mỗi con người đều sẽ bắt đầu tại một vạch xuất phát ban đầu, sau đó từ từ trưởng thành theo cách riêng trước khi bắt đầu suy thoái, để rồi đi đến đến điểm kết thúc cuối cùng. Mọi sự vật trong vũ trụ đều vận động và phát triển theo quy luật đó, dù theo những tốc độ khác nhau. Bởi vậy, không quá bất ngờ khi hành trình khám phá tâm linh của con người cũng cần trải qua một cách có trình tự, tuân theo quy luật vận động của tự nhiên.
Theo tác giả Sam, để có thể khởi bước trên hành trình khám phá tâm linh thì bạn cần trước tiên khiến cho tự thân trưởng thành, mà cụ thể hơn là bạn cần đạt được sự trưởng thành cả về thể chất, tinh thần, quan hệ xã hội và đạo đức - thể hiện qua việc chấp nhận bản thân, ăn uống và sinh hoạt hợp lý, chăm chỉ rèn luyện và giữ gìn sức khỏe, duy trì những mối quan hệ cá nhân và xã hội lành mạnh, cũng như thực hiện tốt những công việc và nghĩa vụ của bản thân. Chỉ khi đạt được sự trưởng thành đó, thì bạn mới có thể bắt đầu bước lên hành trình nhằm tìm kiếm sự giác ngộ về mặt tâm linh, đáp án cho những câu hỏi về bản chất của sự sống, cũng như lý tưởng sống cao hơn cho bản thân.
Như vậy, bước đầu tiên trên hành trình khám phá tâm linh chính là cần phải biết chăm sóc cho bản thân, cũng như cho phép bản thân phát triển cả về mặt thể chất và tinh chất. Ngoài ra, bạn cũng cần hiểu rằng trên hành trình giác ngộ tâm linh, mục tiêu của bạn không phải là chạm đến vạch đích cuối cùng hay đạt được một thành tựu nổi bật nào đó, mà chỉ đơn giản là một sự phát triển chậm rãi và có trình tự từng chút mỗi ngày.
Hãy biết chấp nhận những khó khăn và đau khổ như là một phần tự nhiên của cuộc sống
Bất kể tình trạng tài chính, địa vị xã hội, hay những thành tự nào khác mà bạn đã đạt được trong cuộc sống, đều không thể thay đổi được một sự thật - bạn là một con người, bạn không hề hoàn hảo và bạn sẽ không tránh khỏi phải đối mặt với những tình huống khó khăn trong cuộc sống. Dù sao thì, đó cũng là một điều hoàn toàn tự nhiên! Cuộc sống không phải lúc nào cũng chỉ có màu hồng với những điều tươi đẹp, do vậy bạn cần chuẩn bị tâm lý sẵn sàng để vượt qua thử thách một cách tích cực, và không nên phàn nàn hay đổ lỗi.
Thay vì tự hỏi vì sao vận rủi lại rơi trúng bản thân, thì bạn nên cố gắng chấp nhận nó một cách trọn vẹn nhất và tránh gắn cảm xúc của bản thân vào sự việc đó. Biết chấp nhận rằng bản thân đang phải đối mặt với khó khăn là bước đầu tiên để bạn có thể giải quyết nó một cách hiệu quả và tích cực. Sau đó, hãy bắt đầu tìm kiếm những giải pháp phù hợp cho vấn đề mà bạn đang gặp phải, thay vì chỉ ngồi một chỗ và phàn nàn về nó. Bạn nên nhớ rằng mọi khó khăn đều chỉ là nhất thời, và đừng để chúng chi phối cuộc sống và tâm trí của bạn.
Càng sớm chấp nhận tình trạng hiện tại của bản thân và bắt đầu tìm kiếm giải pháp, thì bạn sẽ càng sớm vượt qua được khó khăn! Và, một trong những cách tốt nhất để giúp bạn chấp nhận thực tại chính là thiền định. Bên cạnh việc giúp bạn bình tâm và giải toả căng thẳng, thì thiền định cũng cho phép bạn đắm mình vào thực tại, chủ động tìm hiểu cách mà cơ thể và tâm trí của mình vận hành.
Bài học được tác giả Sam đưa ra là, bạn cần phải chấp nhận chấp nhận những khó khăn và đau khổ như là một phần tự nhiên của cuộc sống, đồng thời luôn cố gắng xử lý những khó khăn đó bằng tất cả những gì mà bạn có. Đừng bao giờ chỉ ngồi một chỗ và phàn nàn, mà cần tự dành cho bản thân thời gian để xử lý thông tin và học cách đối mặt với thử thách.
Dù bạn là ai đi nữa, thì Thức tỉnh điều vô hình cũng là một cuốn sách hướng dẫn tuyệt vời để giúp bạn khởi bước trên hành trình khám phá tâm linh, hòa hợp hơn với thế giới xung quanh, cũng như kết nối với tinh thần, cơ thể, và linh hồn của bản thân. Mặc dù mang chủ đề tâm linh- thiền định - tự chấp nhận và tôn giáo, thế nhưng cuốn sách lại không hề cố gắng hướng người đọc đến việc chấp nhận bất kỳ triết lý nào như là chân lý của cuộc sống.
Có thể nói, Thức tỉnh điều vô hình là một trong những cuốn sách cần phải đọc đối bất kỳ người nào mong muốn đạt được sự thăng hoa về mặt tinh thần và sống một cách có ý nghĩa hơn, cũng như mong muốn cải thiện bản thân tốt hơn trong tương lai.