Những mảnh đời gây ám ảnh

Mấy ngày qua, hai mảnh đời đã ám ảnh bác sĩ.

Cậu thanh niên mới hơn 35 tuổi ở Quảng Ninh qua phòng khám vì thấy hơi mệt mỏi. Nhìn bên ngoài không ai nghĩ cậu có vấn đề về sức khỏe, từ dáng đi linh hoạt đến thể trạng và nước da đều ổn. Làm doanh nghiệp lớn ở Quảng Ninh, vấn đề ở cậu chính là việc uống rượu tiếp khách mỗi ngày từ lúc hơn 20 tuổi, hút thuốc, thức khuya và hầu như không tập thể thao. Rồi kết quả siêu âm, chụp cắt lớp và cộng hưởng từ cùng với các xét nghiệm đều hướng đến việc cậu có một khối u gan ác tính vô cùng lớn. Cầm kết quả trên tay, vợ chồng suy sụp, hai chân cậu không vững khi rời phòng khám bước đi. Rồi thêm hình ảnh nữa, người em ôm chị gái lặng lẽ nơi dãy ghế chờ bệnh viện lúc xế chiều, khi tất cả mọi người đã ra về hết. Hai chị em ngồi đó, dựa vào nhau, nước mắt chị lăn dài, đôi mắt em cũng đỏ hoe. Chị thấy mệt nên em đưa đi khám, nội soi sinh thiết xong bác sĩ kết luận chị bị ung thư trực tràng giai đoạn muộn, cần phẫu thuật sớm và điều trị hóa chất bổ sung, trông chị cũng chỉ mới trên dưới 45 tuổi mà thôi.

Có đi ngang cuộc đời họ, có nghe tiếng nấc hay chứng kiến những giọt nước mắt của họ… chúng ta mới phần nào thấu cảm được những nỗi đau khi mất đi sức khỏe hay người thân. Thực sự nhiều lúc bác sĩ chỉ muốn “gào thét” lên cho những ai đó còn ở ngoài kia rằng hãy biết trân trọng sức khỏe và mạng sống của chính mình đi, rằng hãy thay đổi những thói quen sống không tốt và dừng đánh đổi sức khỏe lấy một chút tiền tài, địa vị đi, rằng hãy chủ động đi khám xét và chăm sóc sức khỏe của mình đi… Vì bác sĩ hiểu rằng, khi sức khỏe đã không còn, khi đã cận kề cái chết do bệnh tật, tiền chỉ còn là giấy và danh vọng chỉ là phù du.

Bác sĩ quan sát rất kỹ lối sống của người dân mình và mạn phép xin được chỉ ra “10 hiện trạng mang tính căn nguyên” góp phần gây nên những vấn đề sức khỏe quá mức hiện nay. Ở đây chỉ nói những nội dung mà chúng ta hoàn toàn có thể thay đổi, không nhắc đến nhóm nguyên nhân khách quan như ô nhiễm môi trường (đất-nước-không khí- bức xạ) hay biến đổi khí hậu… Hãy cùng đọc để xem có thấy hình bóng mình trong đó hay không, các bạn nhé!

1. Chúng ta đang quá dễ dãi trong ăn uống

Ai cũng biết rằng, bệnh tật từ miệng vào. Biết vậy nhưng có mấy ai quan tâm đến những gì ta cho vào miệng hằng ngày? Rất nhiều người đang chỉ biết rằng “mình thích là được, mình thấy ngon miệng là ok”, chính lối suy nghĩ đó sẽ “bắt” những người ấy phải trả giá bằng sức khỏe, bằng mạng sống. Trà đá, nhân trần vỉa hè, tương ớt, xì dầu không rõ nguồn gốc, quẩy hay hành phi ở quán cóc, lẩu vỉa hè, rượu cuốc lủi, lạp xưởng, sườn và thịt xiên nướng, chân gà tẩm ướp nướng, rau củ quả nướng cháy, đồ nhậu quán bia, tiết canh, các loại gỏi... Ngộ độc, tiêu chảy, suy gan thận cấp tính, sán lá gan (thậm chí sán trong não, sán trong cột sống), ung thư đường tiêu hóa, ung thư gan… nguyên nhân ít nhiều cũng từ đây mà ra, các bạn ạ. Thực trạng hiện nay ai cũng biết: Nguyên vật liệu không rõ nguồn gốc, thuốc trừ sâu, trừ cỏ và thuốc kích thích tăng trưởng, vệ sinh an toàn thực phẩm, chất bảo quản, phụ gia… đều đang là những vấn đề nhức nhối. Vậy nên bác sĩ khuyên mọi người chỉ nên dùng những gia vị thiên nhiên như ớt tươi, tỏi, chanh, dấm, tiêu nguyên hạt, các loại rau thơm tươi… trong bữa ăn hằng ngày. Những gia vị khác, nếu tự làm hoặc biết rõ nguồn gốc, hãy sử dụng. Rau củ quả và thực phẩm, gia súc, gia cầm… nếu tự cung cấp nuôi trồng hay đặt ở những cơ sở đảm bảo được là tốt nhất. Chúng ta đang sử dụng quá nhiều đồ nướng, nó tạo cảm giác ngon miệng nhưng rất không tốt, các bạn ạ. Sẽ không có bữa cơm nào lành mạnh, ấm cúng, sức khỏe bằng chính mâm cơm gia đình mình tự chuẩn bị.

2. Chúng ta đang ăn uống quá nhiều

Chào bình minh lo ăn sáng cà phê, hơn 10 giờ trưa đã loay hoay nghĩ đi ăn gì, tối về nhậu. Cơ thể chúng ta không cần nhiều thức ăn đến vậy. Mọi người thường chào nhau với câu cửa miệng “Hôm nào ngồi nhậu bữa nhé”. Có duyên thì sẽ gặp trong cuộc đời này, hẹn nhậu làm chi. Để đáp ứng nhu cầu năng lượng trong ngày, bác sĩ khuyên các bạn tập trung vào bữa sáng thật chu đáo và đủ đầy, vì đó là nguồn năng lượng chính cho cả một ngày dài bận rộn, bữa trưa ăn nhẹ, bữa tối thì rất hạn chế, vì cơ thể mang một dạ dầy đầy thức ăn lên giường ngủ chỉ làm tồi tệ hơn bệnh đường ruột cũng như các bệnh toàn thân. Việc nạp quá nhiều thức ăn trong bữa tối còn vô tình làm hệ tiêu hóa phải làm việc cả đêm (trong khi đúng sinh lý nó được nghỉ ngơi) dẫn đến chúng ta không ngủ sâu ngon giấc, hệ tiêu hóa về lâu dài cũng bị tổn thương nghiêm trọng. Ngoài việc ăn uống quá nhiều, chúng ta còn có một số “sai lầm” trong ăn uống đi kèm như ăn sáng ít, tối nhậu quá nhiều, thích ăn đồ xào rán quay nướng thay vì hấp, luộc, kho nhạt, nấu canh, sử dụng nhiều nước ngọt đóng chai để “chiều-phỉnh” con trẻ thay vì nước lọc và nước trái cây tươi, dùng thịt quá nhiều thay vì rau củ quả, thích đồ hộp đóng sẵn rất “Tây” như sườn cừu, thịt hun khói, dăm bông, thịt nguội… thay vì những bữa cơm gia đình tự nấu. Những thói quen này kéo dài sẽ làm chúng ta loét dạ dày, phệ bụng, cao huyết áp, tăng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, rối loạn chuyển hóa, goute, trẻ em béo phì…

3. Lười vận động

Bác sĩ để ý thấy thời sinh viên hay thanh niên đôi mươi mọi người có thể thao chút ít nhưng mặc nhiên khi ra trường, đi làm, lập gia đình vợ con là tự cho phép mình không cần thể thao và nghĩ rằng đương nhiên cơ thể luôn khỏe mạnh. Lý do thì vô cùng, nhưng cơ bản là mỗi chúng ta đang quá lười, thích hưởng thụ mà không chịu rèn giũa bản thân, nhiều người còn tỏ ra thích thú vì… bụng phệ, cổ ngấn nhưng ví dầy. Họ lấy đó làm “thước đo” để chứng tỏ mình là boss, mình thành đạt, lắm tiền. Khi bước qua tuổi 40, các bạn sẽ cảm nhận rõ sức khỏe của mình lao dốc nhanh đến mức nào. Đến lúc đó, chúng ta sẽ không kịp quay đầu trở lại hoặc tiền bạc bao nhiêu cũng không mua nổi sức khỏe nữa, các bạn ạ. Không vận động thể thao là đang tự giết mình. Bác sĩ chứng kiến rất nhiều người đi lên tầng ba tòa nhà cũng chờ thang máy dù có thể phải đến năm bảy phút sau thang mới xuống, nếu quá bận rộn sao các bạn không tranh thủ những lúc như vậy để đi thang bộ vận động thể chất một chút. Hoặc trước khi đi tắm, mọi người sao không tranh thủ vận động tầm 30 phút với gym, yoga, suối nguồn tươi trẻ… tại nhà hoặc các nam nhi không làm dăm chục quả hít đất, tạ tay hay hít vài chục cái xà đơn, dăm ba chục cái gập cơ bụng… Rất có ý nghĩa cho sức khỏe đó, các bạn ạ.

4. Ai đó đang nghiện rượu mà không hề hay biết

Đó chính là sự thèm muốn ngồi tụ tập với nhau mỗi ngày, vài ba ngày liên tiếp không về nhà ăn tối cùng gia đình. Lấy lý do tiếp khách, gặp gỡ bạn bè… để cho mình được đi ăn nhậu, được phê say. Thêm nữa, đó là “tệ nạn” hút thuốc lá. Hình ảnh quen thuộc hiện nay, khi rượu vào, thuốc lá sẽ phì phèo, vậy là ta “đẳng cấp”. Các bạn có biết tác hại của thuốc lá tăng lên rất nhiều lần khi dùng cùng rượu bia. Với thể hình thấp bé, ăn uống vô tổ chức, không tập thể dục… thanh niên chúng ta chỉ còn là nô lệ cho bia rượu mà thôi. Với tình trạng hiện nay, sẽ không sai khi nói tệ nạn ngày trước là cần sa, còn bây giờ là bia rượu, thuốc lá. Nhiều thanh niên mới 30-35 tuổi nhưng khi gặp tôi không thể nhận ra. Hàm răng vàng xỉn do khói thuốc, mái tóc xơ cứng, da nhăn lưng gù cơ nhão, thần thái sức sống không còn… Tất cả đều do ăn nhậu phá sức, sống quá dễ dãi với bản thân mình. Nhìn vào đó, chúng ta mong đợi điều gì tốt đẹp ở tương lai?

5. Có bao nhiều % trong các bạn chủ động đi kiểm tra sức khỏe định kỳ và có quỹ sức khỏe hằng năm?

Khi khám bệnh, bác sĩ thường tư vấn bệnh nhân nên chủ động đi nội soi đường tiêu hóa, khám sản phụ khoa, chụp X-quang phổi, siêu âm kiểm tra các cơ quan bộ phận… định kỳ hằng năm, tuy nhiên không ít lần bệnh nhân cho biết: “Hiện không thấy có triệu chứng gì nên tôi chưa muốn đi kiểm tra”. Khi còn những suy nghĩ như vậy thì bệnh tật dễ ở giai đoạn nặng nề và muộn màng lắm, các bạn ạ. Bác sĩ lấy ví dụ với những khối u đường tiêu hóa, đợi đến lúc ăn không ngon miệng, gầy sút cân, đi ngoài phân đen thậm chí là tắc ruột… thì khối u đã phát triển hằng năm rồi, bệnh đã ở giai đoạn muộn lắm rồi. Sự thành công của điều trị chủ yếu dựa vào việc dự phòng cũng như chủ động đi tầm soát, kiểm tra và phát hiện tổn thương giai đoạn sớm. Thậm chí ở một số nước phát triển, người ta còn chủ động cắt dạ dày khi có những tổn thương nguy cơ ung thư hóa cao, hoặc chủ động phẫu thuật cắt vú khi bệnh nhân có tiền sử gia đình và hệ gen nguy cơ cao mắc ung thư vú.

Thành lập “Quỹ sức khỏe gia đình hằng năm” khác với tích tiền để đề phòng lúc ốm đau bệnh tật, các bạn nhé! Tích tiền để đề phòng lúc ốm đau nghĩa là chúng ta luôn ở thế bị động, chấp nhận khi có bệnh xảy đến, chúng ta lấy số tiền đó đi chữa trị. Ai cũng hiểu rằng, đợi bệnh xảy đến rồi đi chữa nghĩa là ta đang giải quyết… khúc cuối của con đường bệnh tật, vô cùng tốn kém nhưng nhiều lúc còn không cứu được mạng sống. Với quỹ sức khỏe gia đình, mỗi năm ta chủ động trích một số tiền nhất định đi kiểm tra, bảo dưỡng, chủ động “đi tắt đón đầu” bệnh tật và giải quyết nó khi còn trong trứng nước, hiệu quả chữa trị cao và chi phí ít hơn, phải không các bạn? Mua sắm áo quần giầy dép dăm mười triệu chúng ta dễ dàng chi, khám chữa bệnh vài triệu ai đó đã so đo… Bệnh nhân sẽ còn nhiều, bệnh tật sẽ còn nghiêm trọng khi suy nghĩ này đang là phổ biến, bác sĩ mạnh dạn nhận định như vậy.

6. Dùng thuốc chữa bệnh thiếu kiểm soát

Xin các bạn hiểu, thuốc Tây là hóa chất tổng hợp, không bổ béo gì ở đây cả. Nó là con dao hai lưỡi. Còn thuốc Nam, thuốc lá, thuốc gia truyền… đều có rất nhiều những thành phần pha trộn, hàm lượng chúng ta càng không thể kiểm soát. Thêm nữa, mọi người thường rất nhanh lựa chọn uống thuốc chữa bệnh ngay khi có triệu chứng, trong khi việc thăm khám chẩn đoán chưa được thực hiện, hệ quả là lúc đến khám người thầy thuốc hỏi bị bệnh gì cũng không biết dù đã dùng thuốc mấy hôm rồi. Đây là vấn đề nhức nhối hiện nay. Trước khi chữa trị, điều đầu tiên cần biết đó là chúng ta đang bị bệnh gì, đây là nguyên tắc bắt buộc đầu tiên, các bạn ạ. Chưa biết bệnh gì thì chữa làm sao? Có không ít bệnh nhân đến phòng khám kêu than vì đau cột sống, đi chữa trị khắp nơi nhưng không đỡ, nhưng khi bác sĩ hỏi bác bị bệnh gì, phim ảnh chụp đâu rồi thì chỉ nhận lại được câu trả lời ú ớ, phim chưa chụp hoặc chỉ đưa ra vài tấm X-quang đơn giản đã chụp từ lâu. Trước khi bắt đầu điều trị, bác sĩ khuyên mọi người nên hỏi những câu này với nhân viên y tế: Tôi bị bệnh gì? Mức độ nguy hiểm và ảnh hưởng của bệnh đến sức khoẻ? Các hướng điều trị và tiên lượng? Thuốc và giải pháp điều trị có những ưu, nhược điểm, nguy cơ gì? Nếu thấy mọi thứ rõ ràng và tin tưởng, chúng ta mới bắt đầu quá trình chữa trị, các bạn nhé!

7. Mỗi ngày, chúng ta đang tiếp xúc quá nhiều đồ nhựa

Cùng với ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm thực phẩm thì lạm dụng nhựa trong cuộc sống cũng đang vô tình làm sức khỏe của chúng ta giảm sút nghiêm trọng. Túi bóng đựng xôi, đựng nước canh, đựng bún, bát nhựa đựng đồ ăn ở nhà, hộp nhựa bảo quản thực phẩm, ống hút nhựa… Chưa kể đến đồ nhựa chúng ta tiếp xúc hằng ngày qua áo quần, giầy dép, bàn chải đánh răng, bàn ghế ngồi… Bác sĩ đã từng chia sẻ nghiên cứu của giáo sư người Hà Lan về hạt bụi nhựa, khi tiếp xúc sử dụng đồ nhựa thì những hạt bụi nhựa li ti sẽ vào cơ thể chúng ta và gây ra những rối loạn, tổn thương không thể sửa chữa. Chính vì vậy, bác sĩ khuyên các bạn, đẳng cấp thì sử dụng đồ sứ, thủy tinh, dân dã thì sành, sứ, túi vải, túi cói, túi mây đan, túi giấy, nắm lá chuối và tuyệt đối không dùng đồ nhựa để đựng và bảo quản thực phẩm đồ ăn, các bạn nhé!

8. Chúng ta đang sống với bê tông, điều hòa

Trong năm qua bạn đã cho các cháu về với núi rừng, ra với biển hay đơn giản hơn, ra ngoại ô chơi được mấy lần? Hay chủ yếu cuối tuần các bạn cùng con đến các siêu thị, chợ, trung tâm mua sắm và suốt cả tháng trời sống trong điều hòa, máy lạnh, ngồi trên ô tô. Một ví dụ nhỏ thôi, các bạn có biết năm 2017, Hà Nội có bao nhiêu ngày không khí đạt tiêu chuẩn không? Biết kết quả sẽ giật mình đó ạ. Hãy cùng gia đình, con trẻ ra ngoại ô, chạy nhảy vui đùa cùng đất cát, cỏ cây, tự tay các cháu lấm bùn đất, bắt sâu bướm, hái hoa, hãy để chân trần của con trẻ chạy đùa trên cát... Những hoạt động đó giúp ích rất nhiều cho con trẻ và cho cả chính chúng ta trong việc làm sạch phổi, cân bằng cuộc sống, tránh căng thẳng, áp lực. Bác sĩ biết có một nước Bắc Âu đã cho phép thầy thuốc kê đơn “làm vườn, làm trang trại” hay “trồng hoa, chăn cừu” cho những bệnh nhân bị trầm cảm hay rối loạn về tinh thần, các bạn ạ. Họ đã sống xa rời thiên nhiên, cỏ cây hoa lá quá lâu và đang “mắc kẹt” với thế giới hiện đại, với smartphone, với những màn hình led xuất hiện ở khắp nơi.

9. Chúng ta có đang bị stress?

Cá nhân bác sĩ để ý thấy mọi người bây giờ rất dễ nổi cáu, văng tục, buông lời cay đắng với người khác khi có việc không hài lòng hoặc những nụ cười tự nhiên, thân thiện ít xuất hiện hơn. Sự giúp đỡ nhau trong cuộc sống, chìa bàn tay ra nâng đỡ nhau, tin tưởng nhau… cũng khó khăn hơn. Khi sống gồng mình bon chen, giận dữ thù hận hay nghi ngờ, đố kỵ… cơ thể chúng ta sẽ tự động sản xuất ra những hóc-môn nội sinh vô cùng độc hại, chúng gây rối loạn cơ thể và phá hủy hệ miễn dịch nghiêm trọng, đó là căn nguyên của rất nhiều bệnh tật (cao huyết áp, tai biến, mất ngủ kéo dài, loét dạ dày, ung thư…). Kết quả sẽ ngược lại khi ta chọn lối sống nhẹ nhàng, thanh thản và sẵn sàng buông bỏ khi cần thiết, các bạn ạ. Với riêng cá nhân mình, bác sĩ chọn thà người phụ ta nhưng ta không phụ người, dù họ có đối xử không tốt với mình, bác sĩ chỉ nghĩ rằng, làm như thế, họ đã mất đi một người bạn và cũng đã mất đi luôn một người bác sĩ vô cùng… đẹp trai.

10. Kiến thức nền về sức khỏe của các bạn đang ở đâu?

Mọi người có biết cũng là quả trứng nhưng giá trị sức khỏe sẽ vô cùng khác biệt khi chúng ta luộc thay vì chiên rán, cũng là bồi phụ nước nhưng sẽ khác nhau rất nhiều nếu như chúng ta ăn một quả dưa chuột, một quả cam so với cách chúng ta uống một cốc nước lọc đơn thuần hoặc chúng ta có biết với những người có cơ địa dị ứng thì không nên có vật nuôi hay trồng hoa trong nhà… Các bạn có thể dành rất nhiều thời gian để lướt web mua sắm, chém gió Facebook, buôn chuyện bạn bè nhưng lại dành rất ít thời gian cho việc tìm hiểu về ăn uống, về dinh dưỡng, về thể dục thể thao, về chăm sóc sức khoẻ… Thực sự mọi người đang phó thác quá nhiều vào hệ thống y tế, vào những người thầy thuốc: Nhiều người mặc định cơ thể mình được “ăn chơi” và “khai thác” không giới hạn, họ cũng nghĩ rằng nó sẽ ổn mãi, thậm chí bác sĩ đã gặp những người chấp nhận “đánh đổi” sức khỏe của mình để nhận về những khoản tài chính lớn, những cơ hội làm ăn, những địa vị mới. Họ cũng có ý nghĩ rằng, nếu chẳng may có chút vấn đề, đó là nhiệm vụ của người thầy thuốc, mình có tiền nên chắc sẽ ok hết. Câu chuyện đâu có đơn giản như vậy, phải không các bạn?

Ở đây có đôi điều bác sĩ muốn chia sẻ: