Trung bình bộ não mỗi chúng ta có khoảng 1000 tỷ (1.000.000.000.000) nơ-ron thần kinh. Và quá trình phát triển trí nhớ, tư duy, sáng tạo… phụ thuộc vào sự liên kết tương tác giữa những tế bào thần kinh này nhiều hay ít. Sẽ không có khối óc “bã đậu”, chỉ có chúng ta đã biết kích hoạt để sử dụng chúng hay chưa mà thôi vì sự liên kết giữa một triệu triệu nơ ron này với nhau sẽ gần như là bất tận. Hơn nữa, bộ não chúng ta có hai bán cầu, mỗi bán cầu não đóng vai trò khác nhau (não phải liên quan âm nhạc, sáng tạo, mơ mộng, cảm xúc… não trái liên quan toán học, lập luận, phân tích…) và rất nhiều trong chúng ta thường chỉ sử dụng rời rạc mà chưa kết hợp cả hai bán cầu trong quá trình tư duy, ghi nhớ. Cũng không hề tồn tại trí nhớ tốt hay trí nhớ kém và cũng không có khái niệm trí nhớ bẩm sinh mà chỉ tồn tại trí nhớ được rèn luyện và trí nhớ không được rèn luyện. Ở đó sự ghi nhớ (lưu trữ thông tin) của chúng ta đều hoàn hảo, tuy nhiên sự hồi tưởng (tìm lại những thông tin đó) không hoàn hảo, chính vì vậy chúng ta không thể nhớ lại được những gì đã trải qua.
Bài viết dưới đây, bác sĩ xin gửi đến mọi người 7 giải pháp cải thiện trí nhớ, theo Trung tâm Y tế Mayo Clinic (Hoa Kỳ).
1. Luôn để tinh thần ở trạng thái vận động
Cũng giống như hoạt động thể chất giúp cơ thể chúng ta giữ được vóc dáng chắc khỏe, các hoạt động kích thích tinh thần giúp não luôn khỏe mạnh và tránh bị “teo”. Mọi người hãy bắt não… động não, đó có thể là giải câu đố ô chữ trên các tờ báo, đi làm hằng ngày bằng những cung đường khác nhau, tập chơi một nhạc cụ nào đó, đọc sách buổi sáng sớm, tham gia các hoạt động tình nguyện tại trường học hoặc địa phương nơi mình ở…
2. Gặp gỡ bạn bè, tương tác với cộng đồng
Tương tác xã hội giúp ngăn ngừa trầm cảm và căng thẳng, cả hai đều có thể góp phần làm cải thiện trí nhớ. Luôn thu xếp các cơ hội để có được những khoảng thời gian cùng với những người thân yêu, bạn bè và cả những người khác, những người chúng ta muốn gặp, điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn đang sống một mình.
3. Lên kế hoạch, tổ chức, sắp xếp mọi việc và động não để ghi nhớ
Mọi người có nguy cơ quên mọi thứ nếu để công việc nhà và công việc cơ quan trong một mớ hỗn loạn. Hãy ghi các nhiệm vụ, cuộc hẹn và các sự kiện trong sổ tay, cuốn lịch hoặc trên chiếc điện thoại, máy tính, đánh số chúng theo thứ tự ưu tiên giải quyết, mang theo bên mình, check danh sách công việc hiện tại và kiểm tra các mục đã hoàn thành vào những thời gian nhất định trong ngày. Điều này thực sự rất quan trọng và mang lại nhiều giá trị, vừa giúp chúng ta không bỏ lỡ công việc, vừa tránh tình trạng stress, quá tải. Ngoài ra, hạn chế sự phân tâm và không làm quá nhiều thứ cùng một lúc cũng là điều rất quan trọng.
Khi để nhớ một việc gì, chúng ta sẽ tiêu tốn năng lượng, vậy nên nếu chúng ta muốn nhớ thông tin nào đó, xin hãy tập trung vào nó để ghi nhớ theo những cách riêng của chúng ta, việc này tiêu tốn nhiều năng lượng, đầu mệt hơn nhưng đổi lại, thông tin đó rất lâu ta mới quên được. Những ai lười động não để nhớ (lười suy nghĩ, đỡ mệt đầu) thì sẽ phải trả giá bằng việc quên những điều đó rất nhanh về sau. Đó là quy luật. Với cá nhân bác sĩ cũng vậy, khi muốn nhớ một sự kiện gì, bác sĩ thường rất tập trung về sự kiện và những con số đó hoặc tìm mọi cách gắn kết, liên tưởng nó với một sự kiện, con số khác... như vậy, chúng ta sẽ nhớ rất lâu.
4. Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp chúng ta củng cố trí nhớ, đặc biệt ở thì sóng chậm của giấc ngủ sâu. Vì vậy, chúng ta cần lưu tâm đến giấc ngủ. Thời lượng ngủ với người lớn tốt nhất là sáu tiếng một ngày và thời điểm ngủ tuyệt vời nhất là từ 22 giờ hôm trước đến 4 giờ sáng hôm sau. Nếu có thể, chợp mắt buổi trưa dù chỉ mười phút cũng vô cùng quan trọng cho não bộ và trí nhớ.
5. Ăn uống lành mạnh
Ưu tiên ăn trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Chọn nguồn protein ít béo, chẳng hạn như cá tươi, các loại đậu và gia cầm không da. Hạn chế chất cồn cũng rất quan trọng, hàng ngày uống quá nhiều rượu thường dẫn đến rối loạn trí nhớ và sa sút trí tuệ.
6. Duy trì hoạt động thể chất hàng ngày
Hoạt động thể chất làm tăng lưu lượng máu lên toàn bộ cơ thể, bao gồm cả bộ não của chúng ta, điều này góp phần giúp bộ nhớ trở nên sắc nét hơn. Đối với hầu hết người lớn khỏe mạnh, Bộ Y tế Hoa Kỳ khuyến cáo dành ít nhất 150 phút một tuần với những hoạt động thể chất vừa phải như yoga, aerobic, đi bộ nhanh, đạp xe… hoặc 75 phút một tuần với những hoạt động mạnh như chạy bộ, bóng bàn, quần vợt, cầu lông, gym, bơi… và tốt nhất vẫn là chia đều chúng vào nhiều buổi trong tuần. Nếu các bạn không có thời gian để tập luyện đầy đủ, hãy tạo thói quen đi bộ trong những công việc hàng ngày để đảm bảo vẫn duy trì tầm 10 phút đi bộ mỗi ngày (thay đi thang máy bằng đi thang bộ, hạn chế gọi xe ôm, taxi khi đi đâu đó trên dưới 1km…)
7. Kiểm soát các bệnh mạn tính
Thực hiện theo các khuyến cáo điều trị của bác sĩ đối với bất kỳ bệnh mạn tính nào như trầm cảm, huyết áp cao, cholesterol cao, tiểu đường và các vấn đề về thận hoặc tuyến giáp. Khi các cơ quan trong cơ thể khỏe hơn, hoạt động của não bộ cũng sẽ tốt hơn. Ngoài ra, hãy tham khảo thường xuyên những thuốc các bạn đang dùng với các bác sĩ của mình nhé, vì nhiều loại thuốc có thể ảnh hưởng đến trí nhớ.
Lúc nào chúng ta cần đến gặp bác sĩ?
Khi bạn thấy bắt đầu lo lắng về trí nhớ của mình, đặc biệt nếu suy giảm trí nhớ ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành các hoạt động thông thường hàng ngày, hãy đến gặp bác sĩ. Các bác sĩ có thể sẽ làm một vài bài kiểm tra thể chất, cũng như kiểm tra trí nhớ và kỹ năng giải quyết vấn đề của bạn để đánh giá và tìm kiếm nguyên nhân.