“Anh nhìn vào dòng nước đang chảy ào ạt với vô số bí mật, vào màu xanh trong suốt, vào những đường nét tinh khiết nó đang vẽ ra... Dòng sông nhìn lại anh với cả ngàn con mắt, những con mắt pha lê, những con mắt màu xanh lá, màu trắng, màu xanh da trời... Anh yêu dòng nước này! Anh ở bên nó! Anh học từ nó!... Anh sẽ hiểu rõ dòng nước này và bí mật của nó, và có lẽ từ đó anh sẽ hiểu được nhiều thứ khác, biết thêm nhiều bí mật, tất cả các bí mật.”
- Hermann Hesse, Siddhartha
Nước là chất phổ biến nhất trên Trái đất, nhưng đồng thời lại bí ẩn nhất. Trong thực tế, nhiều thế kỷ đã trôi qua nhưng giới khoa học vẫn chưa hiểu được bản chất thật sự của nước. Thậm chí, Linus Pauling - nhà hóa học nổi tiếng người Mỹ từng hai lần đạt giải Nobel - đã khẳng định rằng nước chính là vành đai trắng1 trong hóa học.
1 Vành đai trắng là thuật ngữ dùng trong quân sự để chỉ vùng đất không thuộc sở hữu hay nằm trong tầm kiểm soát của bất kỳ ai.
Cơ thể chúng ta có 70% là nước, và hành tinh xanh của chúng ta cũng thế. Nhưng trong 70% đó vẫn còn nhiều bí ẩn chưa được khám phá. Không phải ai cũng biết rằng hầu hết các phân tử trong cơ thể chúng ta là phân tử nước - những gì đã tạo nên phần “tốt tươi” cho thế giới bên trong và bên ngoài chúng ta. Điều này có nghĩa là để hiểu về bản chất của chính ta cũng như hành tinh ta đang sinh sống, chúng ta cần tìm hiểu kỹ lưỡng hơn về nước. Con người luôn bị nước cuốn hút mà không thể nào cưỡng lại được. Thông qua những đặc tính như đơn giản, tinh khiết và trong suốt, nước giúp chúng ta tìm hiểu về cả nguồn gốc lẫn mục đích sống của mình. Lịch sử và vận mệnh của nước giao nhau với lịch sử và vận mệnh của chúng ta. Tóm lại, nước xác định nơi khởi đầu, củng cố hiện tại và nắm giữ chìa khóa quyết định tương lai của chúng ta.
Quyển sách này là hành trình khám phá các yếu tố tạo nên sự sống vốn thuộc về nước hoặc được giải phóng bởi nước. Đây sẽ là một cuộc phiêu lưu trải dài hàng thiên niên kỷ, qua những nền văn hóa hàng ngàn năm tuổi với các góc nhìn khác biệt và cô đọng của từng nền văn hóa về nước cũng như ý nghĩa của nó. Vì hầu hết mọi quy luật - cả khoa học lẫn phi khoa học - đều liên quan đến nước, chúng ta sẽ nghiên cứu về nước thông qua hàng loạt các lĩnh vực có tầm quan trọng như nhau và được cân nhắc thấu đáo từ hóa học, sinh học, vật lý và y học đến nhân loại học, tâm lý học, triết học và thần bí học. Bằng nhịp điệu và sự hỗn loạn đầy cuốn hút của chính nó, nước có thể kết hợp trơn tru khoa học với tinh thần, công nghệ với chủ nghĩa nhân văn, hay lý trí với trực giác.
Quyển sách này cũng sẽ cho thấy nước tác động thế nào đến cuộc sống cá nhân của chúng ta, dù tích cực hay tiêu cực. Thông qua “hành vi” của chính nó, nước tiết lộ các nguyên tắc tạo nên sự chuyển động của nó. Những nguyên tắc này có thể được gọi là “giá trị đạo đức” và chúng ta - những đứa con của nước - sẽ dễ dàng áp dụng để sống nhạy cảm hơn và ý thức hơn.
Nước - một chất luôn sẵn sàng thay đổi, thích nghi, sáng tạo và biến đổi - chính là người thầy tốt nhất mà thiên nhiên ban tặng để chúng ta hiểu thế nào là cách sống khôn ngoan và thanh thản, hoặc làm thế nào để có được một cuộc sống khỏe mạnh và trọn vẹn. Tuy nhiên, trước hết chúng ta phải hiểu được sự chuyển động và sự hỗn loạn của nước cũng như sự hỗn loạn mà nó tạo nên trong cơ thể và tâm trí của chúng ta. Khi hiểu được nguyên nhân tạo nên chuyển động của nước - nó chống lại những gì, hướng tới những gì và tại sao nó lại như vậy - ta sẽ có cái nhìn sâu sắc hơn về bản thân mình.
Phần lớn những kiến thức được đề cập đã tồn tại từ lâu và đơn giản chỉ là chúng ta cần được gợi nhắc về nó. Suốt nhiều thế kỷ, các học giả đã dùng mọi cách để tìm hiểu bản chất và nguồn gốc của nước. Mô hình quen thuộc về sự phân cực âm dương của các yếu tố năng lượng theo Trung Quốc cổ đại hóa ra lại rất phù hợp để diễn tả các quy luật chi phối sự tương tác giữa nước và các yếu tố hay các chất khác có trong tự nhiên. Những mô hình tương tự cũng xuất hiện trong các lý thuyết khoa học gần đây.
Nước là nguồn lực mạnh mẽ có thể định hình hành tinh của chúng ta như một nhà điêu khắc. Dòng chảy không-gì-cản-nổi của nước đã tạo ra các hẻm núi nhưng cũng đồng thời cung cấp nguồn dinh dưỡng cho mọi sinh vật sống. Điều gì ẩn chứa trong sức mạnh không thể cưỡng lại này? Chúng ta sẽ khám phá hành vi vật lý của nước, cấu trúc rung động cũng như các dòng chảy có định hướng - nguyên nhân tạo nên đặc tính trị liệu đáng kinh ngạc của nước.
Và hiển nhiên, nước là nhân tố quyết định đối với sự xuất hiện của một loài mà trước đây chưa từng hiện hữu trên Trái đất: Homo sapiens. Con người - giống loài biết tự nhận thức và thông minh nhất Trái đất - được sinh ra và duy trì sự sống nhờ nước. Nhà sinh vật học người Anh lừng lẫy Sir Alister Hardy là nhà khoa học đầu tiên đưa ra giả thuyết thú vị rằng tổ tiên của loài người là sinh vật sống dưới nước, và quan điểm này ngày càng được nhiều chuyên gia chấp nhận.
Từ lúc còn là phôi thai đến khi phát triển thành bào thai, con người trải qua chín tháng đầu đời như cá sống trong môi trường nước mặn - được gọi là nước ối. Điều đó cho thấy mỗi người chúng ta đều được sinh ra từ nước. Từ đó ta dễ dàng hiểu được những lợi ích đáng kể của phương pháp sinh trong nước cho cả mẹ lẫn con.
Về cơ bản, các đại dương là chiếc nôi lớn, ẩm ướt, và hiện hữu khắp nơi mà trong đó những sinh vật thông minh được nuôi dưỡng và phát triển. Những loài thuộc bộ cá voi - động vật có vú sống dưới nước cực kỳ thông minh xuất hiện từ bảy chục triệu năm trước - có thể giúp ta hiểu thêm về nguồn gốc trí khôn của chính chúng ta. Và nước chính là điểm chung giữa ta và những loài động vật đó.
Trí thông minh là khả năng phản ứng linh hoạt và sáng tạo. Liệu có thứ gì linh hoạt hơn nước? Phải chăng đó là chất nội bào và ngoại bào với khả năng dẫn truyền tất cả thông tin sinh hóa và điện từ trong mọi sinh vật sống? Bằng cách nghiên cứu những kiến thức khoa học sẵn có về các yếu tố tiềm ẩn trong nước, chúng ta có thể phát hiện những manh mối về nguồn gốc bí ẩn cũng như mục đích của ý thức và trí thông minh.
Ngày nay, một môn khoa học mới đang bén rễ với những đặc tính như đề cao tính chuẩn xác, chú trọng sự cân bằng tinh tế của tự nhiên, đồng thời phù hợp với những tương tác giữa con người và môi trường hay giữa con người và con người. Bên cạnh việc mang đến sự tiến bộ trong công nghệ, môn khoa học này hướng đến việc xây dựng một xã hội không chỉ hiệu quả hơn, mà còn nhân văn, năng động và cởi mở hơn. Xã hội đó sẽ là con sông được điều tiết bởi hai bờ sông tạo thành từ những giá trị đạo đức và xã hội - các giá trị không phải là ranh giới nhân tạo mà hình thành từ dòng chảy tự do của chính “con sông”.
Các lý thuyết và khám phá khoa học cùng những quan điểm về tâm linh sẽ bổ sung cho nhau và hoàn thiện lẫn nhau. Nói cách khác, các nhà khoa học và nhà hiền triết sẽ cùng hợp sức để giúp chúng ta hiểu về sự tồn tại của chính mình - những gì vốn khởi nguồn từ nước.
Nước là chất đơn giản, nhưng không tầm thường. Với sự dẫn dắt khôn ngoan của nước, chúng ta có thể cải thiện mối quan hệ giữa chúng ta với chính mình và với người khác. Hãy để nước - với sự trong suốt, tinh khiết và đơn giản của nó - đưa chúng ta vào một hành trình đến với ranh giới của thực tế - vùng đất của sự thật đơn giản và thuần khiết.