Xưa thật là xưa ở phía bắc Ấn Độ có một ngọn núi lớn gọi là Núi Tuyết(1). Trên núi có một con chim anh vũ (vẹt, két) nhỏ. Cha mẹ của chú đều đã mù lòa cả rồi. Tiểu anh vũ thường tìm các loại hoa quả ngon lành mang về tổ để nuôi cha mẹ.
Lúc bấy giờ có một người chủ vườn, khi ông ta đang gieo trồng ngũ cốc ở trong vườn thì bỗng phát nguyện: “Nguyện đem các loại ngũ cốc đã gieo trồng phân phát cho chúng sinh cùng hưởng”.
Chim anh vũ biết được việc phát nguyện đó, nó nghĩ rằng người chủ vườn có tâm bố thí nên thường bay đến nhặt ngũ cốc mang về tổ nuôi cha mẹ.
Một hôm, trong lúc đi kiểm tra ngũ cốc, người chủ vườn phát hiện ra có chim bay đến phá hoại nên vô cùng tức giận, phiền não. Sau đó ông ta liền giăng lưới đặt bẫy để bắt chim. Cuối cùng người chủ vườn bắt được tiểu anh vũ.
Sau khi bị bắt, chim anh vũ nhỏ nói với người chủ vườn:
- Điền chủ, bởi Ngài có tâm tốt bố thí trước nên tôi mới dám đến nhặt ăn. Vậy cớ tại sao hôm nay Ngài lại dùng lưới bắt tôi chứ?
Người chủ vườn hỏi chim anh vũ nhỏ:
- Ngươi đến nhặt ngũ cốc cho ai?
Tiểu anh vũ đáp:
- Mắt của cha mẹ tôi đều đã mù lòa, tôi nhặt ngũ cốc đem về nuôi cha mẹ.
Điền chủ nghe xong vô cùng cảm động và nói với chim anh vũ nhỏ:
- Từ hôm nay trở đi, ngươi có thể thường xuyên đến đây mà nhặt ngũ cốc, ta sẽ không bao giờ bắt ngươi nữa. Ngươi không cần phải nghi ngại gì đâu, đến con vật mà còn biết hiếu thuận chăm sóc cha mẹ thì huống chi là con người.
Đức Phật nói với các Tỳ kheo:
- Chú chim anh vũ ngày xưa, nay chính là ta. Người chủ vườn lúc ấy chính là Śāriputra(2), cha mẹ mù lòa chính là cha mẹ hiện thời của ta Śuddhodana Gautama(3) và Māyādevī(4). Vì ta trước đây hiếu dưỡng cha mẹ nên kiếp này mới được thành Phật.
Ghi chú:
(1) Tuyết Sơn (雪山), tiếng Phạn là Himalaya, nghĩa là “khu vực của tuyết”. Việt dịch Hy Mã Lạp Sơn lấy từ Hy Mã Lạp Nhã Sơn Mạch (喜馬拉雅山脈) do người Trung Quốc lấy các chữ Hán có âm gần giống “Himalaya” để phiên âm. Đây là một trong những dãy núi có hệ thống lớn nhất thế giới, nằm ở khu vực châu Á, phân chia tiểu lục địa Ấn Độ với cao nguyên Tây Tạng.
(2) Śāriputra (舍利弗 - Xá Lợi Phất, Xá Lợi Tử), nghĩa là “đứa con của Śāri“, là một trong thập đại đệ tử của Đức Phật, danh xưng “Đệ nhất trí tuệ”. Trong Phật giáo Tạng truyền, Śāriputra và Maudgalyayana (目犍 連 - Mục Kiền Liên) luôn được tạc tượng bên cạnh, hầu hạ Đức Phật Thích Ca, cùng hưởng cúng dường, bái lạy của tín chúng.
(3) Śuddhodana Gautama (淨飯王 - Tịnh Phạn Vương), nghĩa là “người trồng lúa thuần tịnh”. Śuddhodana là một vị quốc vương đức cao vọng trọng thuộc gia tộc Shakya (Thích Ca) của nước Kapilavastu (迦毘羅衛), Ấn Độ cổ đại (ngày nay thuộc Nepal). Śuddhodana là cha của Thái tử Tất Đạt Đa Gautama (Siddhartha Gautama), tức Đức Phật Thích Ca Mâu Ni.
(4) Māyādevī (摩耶夫人 - Ma Da phu nhân) là thân mẫu của Đức Phật Gautama. Māyādevī là chị gái của Mahāpajāpatī Gotamī, người nữ đầu tiên được Đức Phật độ cho xuất gia.