Con người luôn có niềm tin tôn giáo, đời sống con người khi còn tồn tại vấn đề sinh tử thì ắt sẽ cần đến niềm tin tôn giáo. Các tôn giáo trên thế giới đều có chủ trương giáo lý riêng, “vô thường” là một trong những triết lý vô cùng quan trọng của Phật giáo. Tuy nhiên, hầu như mọi người đều có ý bác bỏ, xa lánh, thậm chí cảm thấy sợ hãi vì họ không hiểu ý nghĩa thực sự của vô thường.
Thực ra, vô thường rất có ý nghĩa, vì có vô thường mới có hy vọng; vì có vô thường mới có tương lai, cho nên mới có câu: “Vô thường là khổ nhưng vô thường cũng là vui”. Nếu vạn vật trên thế gian đều đứng yên vô định, không có sự biến đổi, không có sự sinh ra, không có sự mất đi, thì già nua sẽ mãi mãi già nua, trẻ nhỏ sẽ mãi mãi là trẻ nhỏ, thì thật không biết thế gian lúc đó sẽ như thế nào? Vì vậy, biến đổi vô thường cũng thật đáng quý.
Tuy vô thường có thể trở nên tốt hơn và vô thường cũng có thể trở nên tệ hơn, nhưng dù là tốt hơn hay tệ hơn cũng đều có nguyên nhân của nó.
Vô thường làm cho chúng ta biết quý trọng sinh mạng, quý trọng cái đang có, trân quý nhân duyên và các mối quan hệ.
Nhìn thấy một đóa hoa tàn phai sắc thắm sẽ khơi dậy trong chúng ta cảm nhận về lẽ u hoài của vô thường; nhìn thấy một hạt giống đang vươn lên đầy sức sống, chúng ta không thể không cảm nhận được sự quý giá của vô thường.
Người ngu muội nhờ siêng năng học tập mà trở nên khôn ngoan; người nghèo khó vì nỗ lực phấn đấu mà trở nên giàu có hơn. Đó chính là những điều quý giá mà vô thường mang lại.
Vào thời kỳ đồ đá, khi dân trí chưa phát triển, con người còn ăn lông ở lỗ, nếu không nhờ vô thường mà tất cả mọi thứ đều bất di bất dịch thì không phải chúng ta vẫn còn đang sống ở trong thời đại mông muội chưa được khai hóa đó sao? Hay như thời xưa, quân vương độc tài, dân chúng mất quyền tự do, nếu không phải vô thường biến đổi mà lại bất biến trường tồn thì làm sao có nền chính trị dân chủ như ngày nay?
Vì vô thường nên những người có tiền, có quyền không được quá đắc ý. Thế gian là vô thường, của cải là của chung năm nhà1; danh vọng, tiền tài sẽ thay đổi trong nháy mắt, ngay cả thân thể này cũng là sinh diệt vô thường, những điều đó không đáng để chúng ta tham chấp, ngược lại phải lấy vô thường làm điều nhắc nhở cho bản thân, việc cần làm thì nên làm ngay bây giờ, việc cần hoàn thiện thì nên hoàn thiện càng sớm càng tốt.
1 Năm nhà: Tiền tài của một người luôn có thể bị mất đi bởi năm yếu tố: Một là hôn quân hay tham quan ô lại; hai là lũ lụt; ba là hỏa hoạn; bốn là trộm cướp; và năm là con cháu.
Vô thường là một hiện tượng rất đỗi tự nhiên trong vũ trụ, vì vậy mà xưa nay có không ít tao nhân mặc khách đã làm nên những áng văn thơ cảm ngộ về vô thường. Chẳng hạn, khi đọc câu: “Chiến mã tướng quân giờ nơi đâu? Cỏ hoa đồng nội đất luống sầu” trong Du già diệm khẩu, người đọc sẽ nảy sinh cảm nhận về vô thường; hay khi đọc câu thơ trong Dịch thủy ca của Kinh Kha: “Gió hiu hắt thổi, nước sông Dịch lạnh. Tráng sĩ một đi, không quay trở về” khiến người ta không thể không cảm thán cho sự dũng cảm, hy sinh của những người tráng sĩ.
Mặc dù “vô thường, khổ, không” là thực tướng của nhân sinh, nhưng trong vô thường chúng ta ai cũng có một tâm chân thật không đổi, nếu có thể chứng ngộ chân lý, vượt lên trên vô thường thì chúng ta ắt hẳn sẽ tìm thấy con đường của chính mình từ trong vô thường, tự do tự tại, tâm tư bình thản an nhiên, vậy không hạnh phúc sao?