Châu Nhuận Phát không chỉ là một người được công chúng đặc biệt yêu mến mà còn là biểu tượng lớn của nền điện ảnh mang đậm bản sắc Hồng Kông. Điều này được khẳng định bởi tài năng, sự cống hiến hơn bốn mươi năm trên màn ảnh, bởi đức độ, nhân cách, khí chất, nghĩa khí và sự khiêm nhường hiếm có của “người hùng” Châu Nhuận Phát.
Trong buổi họp báo ra mắt bộ phim Hàn Chiến 2 (năm 2016, đạo diễn Lương Lạc Dân - Lục Kiếm Thanh), khi được phóng viên ca ngợi là “Trường Thành của điện ảnh Hồng Kông”, Châu Nhuận Phát chỉ chia sẻ một cách giản dị: “Bây giờ, Lương Gia Huy đã là một diễn viên nổi tiếng cả trong và ngoài nước, Quách Phú Thành cũng được vinh danh là một Ảnh Đế mới của giải thưởng điện ảnh uy tín Kim Tượng. Tôi đã có tuổi rồi, chỉ muốn đi theo sau họ làm một vai trò nhỏ. Điện ảnh Hồng Kông cần một nguồn máu mới. Tôi cần một ai đó đứng lên nói với tôi rằng: ‘Này ông bạn! Ông già rồi, đến lúc về nhà nghỉ ngơi đi’. Trong tương lai, chính họ sẽ là đại diện của điện ảnh Hồng Kông”. Điều đó thể hiện tâm và tầm của một người có trách nhiệm, khiêm cung.
Thành Long, một diễn viên kiêm nhà sản xuất điện ảnh võ thuật quyền lực bậc nhất làng giải trí Hoa ngữ, luôn cố bám víu hào quang, danh vọng và không bao giờ nhường vai chính cho thế hệ đàn em ngay cả khi đã hơn 60 tuổi. Ngược lại, Châu Nhuận Phát luôn sẵn lòng nhận đóng những vai phụ để làm điểm tựa nâng đỡ những diễn viên mới có cơ hội tỏa sáng. Rất nhiều câu chuyện được lưu truyền trong lòng người hâm mộ mà Lưu Đức Hoa là một dẫn chứng. Khi Lưu Đức Hoa chỉ là anh thợ cắt tóc và chạy việc vặt trong đoàn làm phim, Châu Nhuận Phát đã phát hiện và dìu dắt, nâng đỡ. Thậm chí ông còn nhường cả vai chính trong dự án điện ảnh quan trọng để tạo điều kiện cho Lưu Đức Hoa từ người vô danh trở thành một trong những Ảnh Đế đáng nhớ nhất của điện ảnh Hồng Kông. Sự cao thượng và đức độ của bậc đàn anh chân chính đáng được mọi người tôn vinh.
Năm 2014, phong trào đấu tranh Dù Vàng của sinh viên, học sinh lan rộng khắp Hương Cảng. Dù đang là ngôi sao lớn hoạt động ở cả Hồng Kông lẫn đại lục - nơi không đón chào những tư tưởng dân chủ và tự do ngôn luận ở Hồng Kông - nhưng Châu Nhuận Phát và nhiều ngôi sao tên tuổi khác như Lưu Đức Hoa, Lương Triều Vỹ, Hà Vận Thi... vẫn công khai lên tiếng ủng hộ tinh thần của phong trào sinh viên và người dân Hương Cảng. Hành động này không làm hài lòng giới chức của Trung Quốc đại lục, hệ quả là lệnh cấm bất thành văn mọi hoạt động đóng phim, quảng cáo ở Trung Quốc áp dụng đối với Châu Nhuận Phát. Khi mọi người hỏi về điều này, Châu Nhuận Phát trả lời hờ hững: “Có làm sao đâu, thế thì kiếm tiền ít đi thôi”.
Thời điểm Châu Nhuận Phát được mời đóng phim ở Hollywood, người ta nghĩ giá cát-sê của ông đã lập đỉnh và khó lòng mời ông quay lại đóng phim điện ảnh Hoa ngữ. Tuy nhiên, ông vẫn nhận lời đóng bộ phim mang triết lý võ đạo sâu sắc Ngọa Hổ Tàng Long ; nghe đạo diễn Lý An chia sẻ những khó khăn, kinh phí eo hẹp và đề nghị các diễn viên giảm giá cát-sê, Châu Nhuận Phát lập tức đồng ý mà không cần quan tâm thù lao sẽ nhận được là bao nhiêu. Trong suốt sự nghiệp của mình, Châu Nhuận Phát luôn từ chối hợp tác với các dự án phim đình đám của Thành Long, lấy cớ “tôi đã lớn tuổi, lúc này chỉ muốn nghỉ ngơi”. Thực tế ở tuổi ngoài 60, ông vẫn nhận lời đóng phim của những đạo diễn, nhà sản xuất mà ông quý trọng với giá cát-sê tượng trưng. Khí chất của người trọng nghĩa khinh tài như ông không dễ tìm thấy ở những ngôi sao điện ảnh lớn khác.
Châu Nhuận Phát đã làm cả Hồng Kông và thế giới ngạc nhiên và nể phục khi tuyên bố trong buổi phỏng vấn của báo Jayne Star rằng sẽ hiến tặng toàn bộ khối tài sản, ước tính 714 triệu USD (hơn 17.000 tỷ VNĐ) mà ông đã tích lũy được trong bốn mươi năm qua cho các tổ chức từ thiện để giúp người nghèo Hồng Kông. Ông trải lòng: “Tiền đó vốn không phải của chúng ta. Khi đến với thế giới này, ta không có gì thì khi ra đi cũng không mang theo gì được. Đồng tiền kiếm ra không dễ dàng, cho nên khi sử dụng phải đúng mục đích. Có biết bao người ngoài đường không cơm ăn, áo mặc, tôi ăn sung mặc sướng để làm gì?”. Đó là trái tim, tấm lòng bác ái của bậc đại hiệp thấu hiểu sự vô thường của cuộc đời.
Ông là người có vai trò quan trọng và ảnh hưởng lớn đến điện ảnh Hồng Kông, nhưng nhắc đến Châu Nhuận Phát là nhắc đến một ngôi sao có phong cách sống giản dị hiếm có, thậm chí công chúng gọi ông là Thiên Vương Bình Dân. Người ta thường bắt gặp Châu Nhuận Phát đi xe điện ngầm như một người lao động phổ thông, mang dép lê, ăn mặc giản dị, đi chợ bình dân, xếp hàng mua đồ giảm giá và ngồi ăn tại những quán ăn dành cho người lao động. Bất cứ ai cũng có thể chụp ảnh, trò chuyện cùng Châu Nhuận Phát, chưa bao giờ ông tỏ ra xa cách hay có thái độ ngôi sao đối với công chúng và những người hâm mộ mình. Ông tâm niệm mình thuộc về giới bình dân và chịu ơn khán giả một cách chân thành. Diễn viên Châu Nhuận Phát cũng là ngôi sao lớn hiếm hoi của châu Á không sở hữu xe hơi sang và không tổ chức các buổi tiệc tùng xa hoa. Ông giàu sang nhưng không thay lòng đổi dạ.
Giới nghiên cứu đã mặc nhiên xem hình ảnh Châu Nhuận Phát như một biểu tượng của Bản sắc Hồng Kông, điều này bắt nguồn từ chính con người ông ở ngoài đời và từ những nhân vật huyền thoại mà ông thể hiện trên phim ảnh. Tất cả đều là những người hùng rất gần gũi, bình dị và có một tình yêu lớn dành cho quê hương Hồng Kông. Nói về Hồng Kông, không thể không nhắc đến Châu Nhuận Phát và nói về Châu Nhuận Phát - càng không thể không nói về Hồng Kông. Thông qua sự nghiệp điện ảnh và sức ảnh hưởng cá nhân, Châu Nhuận Phát đã góp phần thúc đẩy nhận thức cốt lõi của người dân bản địa về vị thế “công dân toàn cầu” của Hồng Kông hoàn toàn khác biệt với cách sống cũng như văn hóa ở Trung Quốc đại lục. Trong lịch sử điện ảnh châu Á, Châu Nhuận Phát gần như là trường hợp duy nhất trở thành biểu tượng bản địa, có sự nghiệp gắn liền với những cột mốc chuyển mình mang tính thời đại tại Hồng Kông. Ông còn là “sứ giả” hàn gắn, hòa giải những “vết thương” trong vấn đề kỳ thị chủng tộc, văn hóa giữa phương Tây và phương Đông thông qua sự nghiệp điện ảnh tại Hollywood.
Tại Hồng Kông, Châu Nhuận Phát còn là một niềm tin lớn lao, một biểu tượng tinh thần hiếm hoi khi cả người giàu lẫn người nghèo đều thấy ông có thể đại diện và thuộc về tầng lớp của mình. Thông qua cách sống, sự nỗ lực trong từng giai đoạn cuộc đời mình, sự nghiệp đa dạng của diễn viên Châu Nhuận Phát còn góp phần tạo nên cuộc “cách mạng vượt giai cấp” tại Hồng Kông. Tấm gương của ông khuyến khích tầng lớp lao động phổ thông làm giàu một cách công chính và giới trung lưu vươn lên trở thành tầng lớp tinh hoa để mang lại nhiều lợi ích cộng đồng cho Hồng Kông.
Vào đầu thập niên 1980, những diễn viên Hồng Kông như Trương Quốc Vinh, Mai Diễm Phương, Lưu Đức Hoa… đều rất nổi tiếng trong khu vực nhưng chỉ riêng Châu Nhuận Phát được giới nghiên cứu đánh giá là một “đại diện của bản sắc Hồng Kông”. Bởi lẽ, hình ảnh Châu Nhuận Phát thân thuộc, chân thật đến mức như là một người hàng xóm của công chúng. Người Hồng Kông xem ông như một người thân trong gia đình. Nhà nghiên cứu điện ảnh Lin Feng nhận định: “Châu Nhuận Phát hiện diện một cách thân tình trong cuộc sống đời thường của người dân Hồng Kông. Sức hút của Châu Nhuận Phát có liên quan mật thiết đến sự gần gũi của ông với mọi người. Người Hồng Kông không còn phân biệt một Châu Nhuận Phát trên màn ảnh và một Châu Nhuận Phát giữa đời thường. Châu Nhuận Phát chính là một biểu tượng bản địa bất thành văn đối với người dân Hương Cảng”.
Để vinh danh những cống hiến của Châu Nhuận Phát, Đại học Hồng Kông đã trao bằng Tiến sĩ Danh dự cho ông vào năm 2001. Năm 2003, một nội dung mới về sự nghiệp Châu Nhuận Phát được đưa vào sách giáo khoa tại Hồng Kông. Ngành Giáo dục Hồng Kông cho rằng chính sự “chăm chỉ nỗ lực”, “khiêm tốn”, “hiếu thảo”, “tinh thần học hỏi suốt đời”, “khả năng tự hoàn thiện” và “tính chính trực” khiến Châu Nhuận Phát trở thành một tấm gương cho lớp trẻ, sinh viên, học sinh noi theo. Có thể nói rằng Châu Nhuận Phát là một trong những nhân vật tiêu biểu góp phần tạo dựng nên “Niềm tự hào Hồng Kông”.
Từ năm 1997, theo hiệp ước Trung - Anh, Hồng Kông được trao trả về với Trung Quốc với hành trình “một quốc gia - hai chế độ” được cam kết đến năm 2047. Tuy nhiên, những gì đã diễn ra sau đó, đặc biệt là những năm gần đây khiến chúng ta nuối tiếc cho một Hồng Kông đầy cảm hứng nghĩa hiệp và một người hùng Châu Nhuận Phát sẽ còn ở lại trong tâm trí chúng ta rất lâu.
First News trân trọng giới thiệu với bạn đọc câu chuyện sâu sắc với những lát cắt thú vị ít được biết về Châu Nhuận Phát của mảnh đất Hồng Kông, một nhân vật mang tầm thời đại được nhiều thế hệ người Việt Nam yêu mến.
- First News