Khi kết thúc buổi âm nhạc hay diễn xướng, khán giả hô lên: “Encore! Encore!”1, điều này có nghĩa tiết mục được biểu diễn rất hay, nên khán giả mong muốn thưởng thức thêm một lần nữa.
Câu nói “thêm lần nữa” mang ý nghĩa tốt, nếu thực hiện càng nhiều thì càng có lợi ích; thế nhưng đối với những chuyện xấu thì chớ có lặp lại “thêm lần nữa”. Song thật đáng tiếc, xã hội ngày nay lại hoàn toàn trái ngược, “tiếng lành đồn gần, tiếng xấu đồn xa”. Dù là việc tốt đáng biểu dương, nhưng ban truyền thông mỗi lần đưa tin lại khá hời hợt qua loa, ngay cả việc phát sóng thêm một lần cũng không chịu. Còn những chuyện xấu đáng lẽ cần che giấu thì lại đưa tin hết lần này đến lần khác. Do đó, ban đầu chỉ là một việc xấu nhỏ, họ đã khuyếch đại thổi phồng lên rất nhiều lần và biến nó thành vấn đề vô cùng nghiêm trọng. Hay vốn là những việc tốt có vô lượng công đức, lẽ ra phải để cho mọi người cùng biết đến, nhưng họ lại chẳng chịu đưa tin, thật không có cách nào để tạo nên sự ảnh hưởng và lan tỏa rộng rãi đến xã hội. Như vậy, xã hội làm sao không thể mục nát kia chứ?
1 Từ tiếng Pháp, có nghĩa là “thêm lần nữa”.
“Thêm lần nữa” nếu không phải là việc tốt thì chính là việc xấu, là khi những điều không tốt bị phơi bày trở lại, chúng thường gây ra tổn hại gấp hai lần lúc ban đầu. Cho dù là điều tốt, nhưng đôi khi cũng chỉ cần đề cập đến một lần là đủ. Lời nói hay chỉ nói một lần, nói nhiều lần lại trở thành không thực tế. Cái gọi là “Một lời thì hữu dụng, ngàn lời thì vô dụng”, tức là lời nói có ích thì chỉ cần nói một lần cũng sẽ có giá trị vô cùng.
Khi nhà khoa học thất bại trong phòng thí nghiệm, họ có thể thực hiện thêm lần nữa để phấn đấu đạt được thành công trong tương lai. Khi bác sĩ thực hiện một ca phẫu thuật cho bệnh nhân, nhưng lần đầu không thành công, họ có thể thực hiện lại lần nữa với hy vọng giúp cho bệnh nhân có thân thể khỏe mạnh. Vì vậy, thực hiện “thêm lần nữa” những việc như thế chính là điều rất tốt.
Trong kỳ thi, nếu lần thứ nhất bạn không thi tốt thì có thể thi bổ sung lần thứ hai; văn chương viết chưa hay, bạn có thể viết lại; áo quần chưa sạch, bạn có thể giặt lại. Cho đến việc phát nguyện sám hối, bạn cũng có thể thực hiện một lần, hai lần, ba lần, ngày ngày đều phát nguyện, giờ giờ đều sám hối. Hay một vận động viên cũng thế, khi nhảy cao, nhảy xa, họ nhảy một lần, hai lần, đến ba lần, vì đây là quy tắc khi thi đấu, để tạo cơ hội cho vận động viên có thành tích tốt hơn ở lần nhảy sau. Tất cả những điều này càng mong muốn nhiều càng tốt, là những mong muốn hướng thượng, hướng thiện, cho nên những điều tốt lành này có thể lại tiếp tục thực hiện.
Giấy thải được tái sử dụng gọi là giấy tái chế, điều này khá có ích cho con người; hay đồng sắt bị hỏng, cũng có thể thu hồi và tái chế thành đồ dùng. Khi đứa con hư hỏng biết ăn năn hối lỗi, cha mẹ luôn cho con mình cơ hội, cứ lần này lại thêm lần nữa, với mong muốn con cái mình sẽ thay đổi và biết hướng đến điều thiện, đó chính là lặp lại điều tốt.
Việc hôn nhân chỉ có một lần, nhưng nếu như kết hôn lần nữa là vì trên đường đời chúng ta luôn có những sai lầm và những điểm chưa hoàn hảo. Giữa hai quốc gia, lúc này cắt đứt quan hệ, lúc khác lại thiết lập ngoại giao, cứ lặp lại như thế, sẽ làm mối quan hệ của hai nước có rạn nứt. Hay những hiểu lầm trong tình bạn đã dẫn đến sự tuyệt giao, cho dù có hòa giải thêm lần nữa, thì tình bạn sau này cũng hằn lên vết sẹo, khó có thể thân thiện như lúc đầu.
Tái bầu cử, tái khen thưởng, tái thăng cấp, tất cả đều có thể lặp lại, nhưng đôi khi trong cuộc sống có những điều chỉ xảy ra có một lần, không thể có lần thứ hai. Thời gian cuộc đời mãi như vậy, ngày mai không phải là ngày hôm nay, năm sau không phải là năm này. Dù tiếp nối từ ngày này qua ngày khác nhưng nó không phải là sự trùng lặp, hôm nay đã qua thì không bao giờ trở lại, và hôm nay chỉ có một ngày duy nhất. Chúng ta sinh ra được làm người, thực là “cơ hội có được thân người ít như đất dính trên móng tay”, cho nên trong kinh, Đức Phật có ví dụ hình ảnh “rùa mù tìm bọng cây nổi trên mặt biển”. Thân người khó được, được một kiếp làm người đã không đơn giản, nếu bạn nói rằng có thể tái sinh thêm một lần nữa thì càng không dễ chút nào.
Vì vậy, cuộc đời chỉ có được một lần này, không có lại lần hai, chúng ta phải biết quý trọng bản thân. Với điều tốt có thể thực hiện thêm lần nữa; còn điều xấu tuyệt đối đừng bao giờ lặp lại lần thứ hai.