“Tôi ước một ngày nào đó, các con tôi sẽ được sống ở một đất nước mà mọi người không bị phán xét bởi màu da của mình, mà bởi chính tâm hồn của họ.”
- Martin Luther King, Jr.
Chú thích: Câu chuyện này được viết vào năm 1969, khi nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ chưa được cải thiện.
Một tuần sau khi con trai tôi vào lớp một, thằng bé về nhà kể rằng Roger – học sinh người Mỹ gốc Phi duy nhất trong lớp – là bạn ngoài sân chơi của nó. Tôi hắng giọng nói, “Hay nhỉ. Thế con sẽ chơi chung với nó bao lâu nữa thì sẽ có bạn khác thay con chơi với nó?”.
“Con sẽ chơi với bạn ấy mãi mãi luôn mẹ ạ”, Mike trả lời.
Rồi một tuần sau, tôi lại nghe tin Mike rủ Roger ngồi chung bàn với mình.
Nếu không sinh ra và lớn lên ở tận miền nam nước Mỹ xa xôi như tôi thì bạn không thể hiểu được tin này khủng khiếp thế nào đâu. Tôi lập tức hẹn gặp giáo viên chủ nhiệm lớp con tôi.
Cô giáo đón tôi với ánh mắt mệt mỏi. Cô nói, “Tôi nghĩ chị cũng muốn con trai mình được ngồi chung với học sinh khác. Chị vui lòng chờ một lát. Tôi có hẹn một phụ huynh khác và bà ấy đang đến kìa”.
Vừa lúc ấy, một phụ nữ trạc tuổi tôi bước tới. Tim tôi tự nhiên đập mạnh vì tôi đoán chắc bà ấy là mẹ của Roger. Nơi bà toát lên vẻ trầm lặng và đĩnh đạc của một người có phẩm cách, nhưng điều đó cũng không giúp bà giấu được nỗi lo lắng thể hiện qua giọng nói, “Cháu Roger thế nào rồi thưa cô? Tôi mong rằng con tôi vẫn thân thiện và vui vẻ với các bạn. Nếu không thì cô nhớ cho tôi biết nhé”.
Bà ngập ngừng một lát rồi nói tiếp, “Cháu có làm điều gì khiến cô phiền lòng không? Vì tôi thấy cháu phải thay đổi chỗ ngồi quá nhiều lần”.
Tôi cảm nhận được sự căng thẳng của mẹ Roger, vì hẳn là bà đã đoán trước câu trả lời. Nhưng tôi thấy tự hào về cô giáo này khi nghe cô dịu dàng đáp, “Không đâu chị, Roger không làm gì để tôi phải phiền lòng cả. Chỉ là trong những tuần đầu tiên, tôi thường đổi chỗ các em nhiều lần để cuối cùng em nào cũng tìm được người bạn phù hợp với mình”.
Bấy giờ tôi mới giới thiệu về mình và nói rằng con trai tôi là bạn cùng bàn mới của Roger. Tôi hy vọng hai đứa sẽ là bạn tốt của nhau. Lúc đó, tôi biết lời nói của mình hoàn toàn sáo rỗng vì trong thâm tâm, tôi thật sự không muốn con mình làm bạn với Roger. Nhưng rõ ràng là câu nói ấy đã làm mẹ Roger yên lòng.
Roger đã hai lần mời Mike đến nhà chơi, nhưng lần nào tôi cũng viện lý do để không cho con đi. Sau đó, một việc xảy ra khiến tôi phải nhìn lại cách cư xử của mình.
Vào hôm sinh nhật tôi, Mike đi học về và cầm trên tay một tờ giấy lấm lem được gấp lại vuông vức. Tôi mở ra và thấy hình vẽ ba bông hoa cùng dòng chữ “Chúc mừng sinh nhật cô” được viết nắn nót bằng bút chì, kèm theo đó là một đồng năm xu.
“Roger gửi tặng mẹ đó”, Mike nói. “Đó là tiền mua sữa của bạn ấy. Khi nghe con nói hôm nay là sinh nhật của mẹ, bạn ấy nhờ con gửi tặng mẹ món quà này. Roger nói mẹ cũng là mẹ của bạn ấy, vì mẹ là người mẹ duy nhất không yêu cầu bạn ấy chuyển sang bàn khác.”