“Sẽ thật khó khi bạn phải làm điều gì đó, nhưng sẽ thật dễ khi bạn muốn làm.”
- Annie Gottlier
Tôi cấp tốc đưa con trai bảy tuổi đến khám bác sĩ. Do quá nghịch ngợm, Doug ngã lộn nhào từ cái xích đu trong công viên và đập đầu xuống đất. Vết rách trên đầu con không quá nghiêm trọng nhưng chảy máu rất nhiều.
“Không sao đâu”, vị bác sĩ điềm tĩnh nói.
Đúng là chỉ cần ba mũi khâu và miếng băng gạc là con tôi đã ổn trở lại. Doug vừa rời phòng khám vừa mút kẹo, khoe khoang với anh Brad mười một tuổi của mình về “ca phẫu thuật”.
Tôi lại không ổn chút nào, trông tôi chẳng khác gì một người suy nhược lo lắng ngồi chờ trên chiếc ghế đẩu giữa gian phòng đầy mùi thuốc sát trùng với chiếc bàn khám trắng toát, hàng đống bông băng cùng những hộp kim tiêm. Bàn tay tôi siết chặt, hơi thở của tôi gấp gáp còn dạ dày thì quặn lên từng cơn. Mắt tôi cay xè khi rời khỏi phòng khám. Có vẻ như bác sĩ cũng nhận ra điều đó, ông khẽ đặt bàn tay nhăn nheo đầy tàn nhang lên vai tôi và nói, “Trông cô không ổn lắm. Có chuyện gì vậy Dorothy?”.
Một chút quan tâm ấy thôi cũng đủ làm tôi bật khóc và bộc bạch với vị bác sĩ tốt bụng toàn bộ câu chuyện buồn của mình. Tôi kể về hôn nhân vừa tan vỡ của mình, về chuyện anh ấy đã ra đi thế nào và giờ đây tôi không có chồng, thất nghiệp và cũng không nhận được khoản hỗ trợ nuôi con từ chồng cũ.
Vị bác sĩ nghe xong chỉ mỉm cười và kê cho tôi một toa thuốc.
“Đây”, ông nói khi đưa tôi một mẩu giấy mà sau này làm thay đổi cuộc đời tôi, “cái này sẽ giúp cô bình tĩnh lại”.
“Liệu tôi có bị nghiện thuốc không?”, tôi nghi hoặc nhìn toa thuốc.
“Cô cứ làm theo chỉ dẫn trên chai”, ông trấn an tôi, “và thư giãn”.
Loại thuốc ông kê cho tôi là thuốc Valium chống lo lắng, liều dùng mười milligram mỗi bốn giờ hoặc khi cần. Lọ thuốc có chín mươi viên nén nhỏ màu xanh lơ, mỗi viên giúp tôi cảm thấy hạnh phúc trong vài giờ, làm tôi điềm tĩnh và ổn định tinh thần. Tôi có thể đi làm, chăm sóc bọn trẻ và thậm chí còn bắt đầu hẹn hò trở lại. Tôi thở dài nhẹ nhõm vì cuối cùng mình đã có thể chợp mắt khi đêm xuống.
Phải mất bốn năm tôi mới dứt được thứ thuốc đó.
Vợ chồng tôi chính thức ly dị năm 1975. Anh ấy và bạn gái chuyển đến Nevada. Còn tôi cùng bọn trẻ chất tất cả tài sản còn lại lên chiếc Big Bertha và băng ngang nước Mỹ đến quận Haight-Ashbury của San Francisco để bắt đầu một cuộc sống mới.
Cuộc sống lại tốt đẹp. Tôi tạo ra những tác phẩm nghệ thuật và đem bán để kiếm tiền nuôi con. Và tôi bắt đầu hẹn hò. Tôi vẫn dùng khoảng bốn mươi đến năm mươi milligram Valium mỗi ngày nhưng rất hài lòng với tâm trạng yên ổn mới của mình và không hề băn khoăn về thói quen dùng thuốc đó.
Thật ra, tôi không hề biết mình bị nghiện thuốc cho đến khi tôi hết thuốc vào dịp nghỉ cuối tuần và phải đợi ba ngày sau mới có thuốc lại. Chỉ sau vài giờ thiếu thuốc, nỗi lo lắng lại ùa về và xâm chiếm toàn bộ cơ thể tôi như dung nham sôi sục chuẩn bị phun trào khỏi miệng núi lửa. Mình mẩy tôi đau nhức. Từng mạch máu trong tôi căng lên, còn đầu tôi giật giật từng cơn nhức buốt, nhất là khoảng giữa thái dương và mắt. Tôi không tài nào làm nổi những việc thường ngày như đi chợ hay mang xe đi sửa. Tính khí tôi thay đổi thất thường và tôi bị mất ngủ.
Tôi nhận ra mình có vấn đề và giải pháp của tôi là không bao giờ để mình rơi vào tình trạng thiếu thuốc nữa. Vào những năm 1970, Valium được kê toa tự do ở San Francisco, bạn có thể mua nó dễ như mua chai rượu hay bao thuốc lá. Một số đồng nghiệp trong giới chế tác thủ công của tôi xem Valium như “bữa trưa không thể thiếu”. Lúc nào họ cũng sẵn sàng mời bạn bè vài viên khi cần. Tôi đã dùng đến năm mươi viên mà không ai thắc mắc nhờ nói dối với bác sĩ là chai thuốc của tôi bị đổ trong nhà vệ sinh. Lần khác, tôi mua được năm mươi viên từ một người tàn tật muốn bán toa thuốc của ông ta để kiếm chút tiền từ những người nghiện như tôi.
Tôi không phải là nạn nhân duy nhất bị mắc kẹt trong “bẫy Valium”. Năm 1977, tại rạp hát Balboa, tôi xem phim I’m Dancing As Fast As I Can do diễn viên Jill Clayburgh thủ vai. Bộ phim xoay quanh một người nghiện Valium lâu năm. Nhân vật trong phim bị ám ảnh bởi một nỗi sợ đến mức mất ngủ, lúc nào cũng có cảm giác nhồn nhột, ngứa ngáy dưới da. Cuối cùng anh bị trói tay lại và đưa đến bệnh viện tâm thần. Cuối phim, nhân vật này bị suy nhược thần kinh. “Đừng bao giờ cố tự cai thuốc mà không có sự giúp đỡ của bác sĩ”, vị bác sĩ trong phim cảnh báo nghiêm khắc. “Bạn có thể phải chịu kết cục bi thảm như nhân vật trong phim.”
Tôi không chỉ nghiện cảm giác thoải mái do Valium mang lại mà còn sợ cả chứng mất ngủ, cảm giác ngứa ngáy như kiến bò dưới da, những cơn co giật và cả căn bệnh mất trí nếu cố tự cai thuốc. Tôi cảm thấy vô cùng bế tắc. Và chỉ có phép màu mới có thể giúp tôi thoát khỏi thứ thuốc này.
Phép màu ấy xảy ra vào tháng Hai năm 1978. Stuart, bạn thân và cũng là người yêu của tôi, qua đời trong một vụ tai nạn giao thông. Năm đó anh ấy mới ba mươi chín tuổi. Tôi hoàn toàn suy sụp trước tin này và chỉ còn biết cố sống mạnh mẽ vì các con. Stuart vừa là bạn vừa là cha của con tôi. Tôi có thể nhìn thấy nỗi đau và sự tổn thương sâu sắc chất chứa trong mắt con.
Hôm đưa tang anh, đêm về tôi ngồi trong bếp, trên tay cầm ly nước và ba viên Valium. Tôi chỉ muốn xoa dịu nỗi đau của mình.
Nhưng rồi tôi bỗng ngưng lại hành động dại dột ấy khi suy nghĩ về Stuart. Anh đã phải chịu biết bao đau khổ trong cuộc sống, từ sinh ra trong nghèo khổ, chịu cảnh cha mẹ cay nghiệt, nghiện ngập ma túy rồi trải qua cuộc ly hôn cay đắng vài năm trước khiến anh mất quyền nuôi con. Thế nhưng tôi chưa bao giờ thấy anh giận dữ, tỏ vẻ cay đắng hay đổ lỗi cho bất kỳ ai. Lúc nào anh cũng nhìn đời bằng con mắt lạc quan. “Đôi khi cuộc đời hạ gục em, nhưng nếu em biết đứng lên và mỉm cười thì không điều gì có thể làm em gục ngã nữa”, anh từng nói.
Tôi nhìn những viên thuốc trong tay. “Tất cả chỉ là sự can đảm giả tạo”, tôi nghĩ. Những viên thuốc này có thể che đậy nỗi sợ của tôi nhưng không thể xua tan nỗi sợ đó. Kể từ giây phút đó, tôi quyết định không cần đến nó nữa và bất chợt nở một nụ cười - nụ cười hiếm hoi trong suốt thời gian qua. Tôi bỏ mấy viên thuốc vào bồn vệ sinh và giội nước rồi đi ngủ.
Không hiểu sao sáng hôm sau và cả những ngày sau đó, tôi không hề có những triệu chứng khó chịu khi ngưng thuốc. Tôi không biết lý giải điều kỳ diệu đã xảy đến với tôi trong đêm đó như thế nào nhưng ơn Trời là nó đã đến. Kể từ đêm đó, tôi thoát khỏi chứng nghiện Valium cho đến tận bây giờ.
Có lẽ tôi hết nghiện là nhờ khoảnh khắc nhận ra cuộc đời có thể hạ gục tôi nhưng tôi có đủ can đảm để mỉm cười và đứng lên.