Chương 2Mục tiêu tài chính

MỤC TIÊU TÀI CHÍNH

"TIỀN KHÔNG THỂ MUA ĐƯỢC HẠNH PHÚC, NHƯNG NÓ ĐÓNG MỘT VAI TRÒ QUAN TRỌNG TRONG VIỆC GIÚP BẠN ĐẠT ĐƯỢC NHỮNG GÌ CÓ Ý NGHĨA NHẤT ĐỐI VỚI BẢN THÂN."

Một khi xác định được những gì bạn cần để biến mục tiêu cá nhân thành hiện thực và đặt ra các mục tiêu tài chính cụ thể để giúp bạn đạt được những mục tiêu đó, ngày bạn tận hưởng thành quả sẽ không còn xa vời.

Sau khi nắm rõ tình hình sức khỏe tài chính hiện tại của mình, bước tiếp theo bạn cần làm là đặt ra những mục tiêu tài chính dài hạn và ngắn hạn, và từng bước đạt được nó. Đó cũng chính là định nghĩa của việc thiết lập và hoàn thành mục tiêu tài chính phù hợp với khả năng của bản thân. Xét trên góc độ tiền bạc của một cá nhân hay gia đình, thì chúng ta có thể sẽ có hàng chục mục tiêu khác nhau. Tuy nhiên để dễ dàng hệ thống và sắp xếp hợp lý các mục tiêu tài chính của cá nhân thì nên đi theo “3 trụ cột” chính của Tài chính cá nhân như sau:

• Sở hữu tài sản

• Tích lũy tài sản

• Bảo vệ tài sản

Phân loại theo “3 trụ cột” này giúp chúng ta:

- Đánh giá được chính xác tính khả thi của mục tiêu, nếu thấy không khả thi thì nên sớm điều chỉnh hoặc từ bỏ, tránh gây lãng phí thời gian và áp lực cho cuộc sống.

- Phân tích được cách thức để đạt được “mục tiêu khả thi”.

- Luôn chủ động được dòng tiền thu nhập và chi phí, tránh để các mục tiêu tài chính ngắn hạn ảnh hưởng đến các mục tiêu tài chính dài hạn hơn.

Phân tích tình huống của Tuấn và Mai, chúng ta nhận thấy:

CÁC LOẠI MỤC TIÊU TÀI CHÍNH

XÉT THEO YẾU TỐ THỜI GIAN

Xét theo yếu tố thời gian, chúng ta có thể phân loại mục tiêu tài chính thành hai loại:

MỤC TIÊU TÀI CHÍNH NGẮN HẠN

Mục tiêu ngắn hạn gắn liền với sức khỏe tài chính hiện tại của bạn, dựa trên thu nhập thực tế mà bạn đang có. Đây thường là các mục tiêu cần được hoàn thành trong khoảng thời gian dưới 1 năm. Do vậy, bạn cần có kế hoạch tiết kiệm cho mục tiêu ấy một cách đều đặn, và bạn cũng có thể tận dụng các tổ chức tín dụng hỗ trợ bạn đạt mục tiêu này, với điều kiện bạn có một kế hoạch trả nợ rõ ràng.

Ví dụ: Tuấn cần mua một chiếc xe máy mới trong hai tháng tới vì nếu không sẽ ảnh hưởng đến công việc và kết quả là thu nhập của anh cũng sẽ bị ảnh hưởng. Trong trường hợp này, anh cần tìm một phương thức khác để tạo ra nguồn thu cho việc mua xe máy nếu như nguồn thu nhập từ công việc hiện tại không đủ để giúp anh thực hiện mục tiêu này.

MỤC TIÊU TÀI CHÍNH TRUNG – DÀI HẠN

Là các mục tiêu cần thực hiện trong khoảng thời gian nhiều hơn 1 năm. Do vậy, mục tiêu dài hạn cũng gắn liền với sự phát triển bản thân và tăng trưởng thu nhập của bạn. Mục tiêu dài hạn đòi hỏi bạn phải có một kế hoạch rõ ràng để hoàn thành nó, đồng thời cần chia nhỏ thành các bước giúp bạn hoàn thành nó với khả năng của mình.

Ví dụ: Tuấn đã có bạn gái và dự định tích góp một khoản tiền trong 5 năm tới. Đến thời điểm ấy, anh sẽ kết hôn và dùng số tiền đó cộng với khoản vay thế chấp từ ngân hàng để mua một căn hộ chung cư 60m2 giá tầm 3 tỷ đồng. Như vậy, trong vòng 5 năm tới anh và bạn gái cần đặt mục tiêu tài chính tối thiểu là có khoảng 1 tỷ đồng (1/3 giá trị căn hộ), đồng thời mức thu nhập hằng tháng của anh cần đạt tới mốc khoảng 40 triệu, đảm bảo cho việc vay ngân hàng đồng thời đủ để chăm sóc cho gia đình nhỏ của mình.

XÉT THEO YẾU TỐ NỘI DUNG

Dựa trên tính cụ thể mà mục tiêu tài chính hướng đến, chúng ta sẽ có các loại mục tiêu tài chính sau:

MỤC TIÊU VỀ THU NHẬP

Mai quyết định thu nhập tăng khoảng 30% sau 2 năm đi làm. Và cơ sở cho mục tiêu này là Mai phải cố gắng làm tốt công việc hiện tại để được thăng chức lên trưởng nhóm.

MỤC TIÊU VỀ TIỀN TIẾT KIỆM ĐỊNH KỲ

Do cha mẹ không có nhiều khả năng hỗ trợ thêm tài chính cho con, nên mỗi tháng Tuấn sẽ cần phải để dành một khoản tiền để dùng cho việc cưới vợ và xây dựng gia đình sau này. Anh dự tính cần tiết kiệm khoảng 500 triệu trong 5 năm tới.

MỤC TIÊU MUA SẮM/ TIÊU DÙNG CHO CÔNG VIỆC VÀ CUỘC SỐNG

Có thể là mua xe máy, mua điện thoại, laptop,…

Mục tiêu hỗ trợ tài chính cho người thân: Ví dụ như phụ giúp cha mẹ tiền ốm đau, lo cho các em học đại học,…

Mục tiêu về khoản dự phòng khi ốm đau, thương tật: Ví dụ như bảo hiểm nhân thọ/ sức khỏe, bảo hiểm thanh toán khoản vay khi mua xe,…

LÊN KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH

Sau khi đã hiểu và biết cách đặt ra mục tiêu tài chính, việc tiếp theo là cần làm những gì và làm ra sao để hiện thực hóa các mục tiêu tài chính này. Có 3 bước cơ bản để lên kế hoạch tài chính cho bản thân:

BƯỚC 1: NHÌN LẠI TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CỦA BẢN THÂN

CÓ 2 YẾU TỐ CẦN CHÚNG TA XEM XÉT CHI TIẾT KHI ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH “SỨC KHỎE” TÀI CHÍNH CỦA BẠN.

Khi xem xét tình hình tài sản, chúng ta sẽ liệt kê các tài sản đang có và các khoản vay liên quan đến tài sản đang sở hữu. Tài sản của một cá nhân sẽ bao gồm: nhà cửa, xe cộ, các tài sản giá trị khác (như máy tính, điện thoại,…). Sau khi trừ đi các khoản vay liên quan đến tài sản cá nhân, chúng ta sẽ biết được GIÁ TRỊ TÀI SẢN RÒNG (hay gọi đơn giản là VỐN).

Khi xem xét tình hình dòng tiền, chúng ta sẽ liệt kê thu nhập và chi tiêu trong đời sống (khuyến nghị thực hành định kỳ hằng tháng):

1 Cần liệt kê đầy đủ các nguồn thu nhập, từ thu nhập chính đến các thu nhập phụ (ví dụ như thu nhập từ nghề tay trái như bán hàng online, đi dạy thêm, mở quán cà phê,…), kể cả các nguồn thu nhập mà khả năng cao là sẽ nhận được trong tương lai gần (làm tăng ca).

2 Liệt kê các khoản chi tiêu, nên phân theo 3 nhóm chính như sau:

NHÓM CÁC KHOẢN CHI THIẾT YẾU

Tiền thuê nhà, điện nước, tiền chợ, tiền đi lại,…

NHÓM CÁC KHOẢN CHI GIẢI TRÍ

Tiền đi du lịch, đi ăn ngoài với bạn bè, mua sắm quần áo, phụ kiện,…

NHÓM CÁC KHOẢN CHI TIẾT KIỆM

Chúng ta rất cần giữ lại ít nhất từ 10 - 15% khoản thu nhập kiếm được và cho vào tài khoản tiết kiệm. Mục đích là để dành mua các tài sản giá trị lớn trong tương lai (nhà cửa, ôtô), cũng như là để dành cho bản thân và gia đình khi ốm đau, bệnh tật.

BƯỚC 2: ĐÁNH GIÁ VÀ PHÂN TÍCH CÁC PHƯƠNG ÁN ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC MỤC TIÊU TÀI CHÍNH

Sau khi liệt kê các khoản thu nhập, khoản chi tiêu cùng các khoản nợ đang có, chúng ta sẽ dễ dàng tìm được cách để hoàn thành các mục tiêu tài chính cá nhân. Bản chất tài chính cá nhân là câu chuyện về các con số biết nói, nên việc ghi chép cụ thể sẽ giúp chúng ta dễ dàng nhận diện được các cơ hội lẫn cả các rủi ro có thể ảnh hưởng đến cuộc sống và tài sản của mình.

Giả sử chúng ta đang ở trong trường hợp của Mai, cách xây dựng phương án để hoàn thành các mục tiêu tài chính có thể như sau.

MỤC TIÊU TĂNG TRƯỞNG THU NHẬP

Mai đặt ra kế hoạch thu nhập của mình sẽ tăng khoảng 30% sau 2 năm đi làm, đồng thời lên vị trí trưởng nhóm.

Mai cần nâng cao kiến thức của bản thân bằng việc tham gia một số khóa học về chuyên môn (dự kiến trong 1 năm tới sẽ học 2 khóa học, mỗi khóa kéo dài 3 tháng). Ngoài ra Mai cũng cần trau dồi thêm 1 ngoại ngữ nữa là tiếng Nhật (trình độ sơ trung cấp – dự kiến cần học trong 2 năm).

Theo Mai tìm hiểu, khoảng 9 triệu đồng là mức lương trung bình trên thị trường cho vị trí trưởng nhóm của công việc Mai đang làm với các điều kiện về kiến thức và kinh nghiệm.

• CHI PHÍ: Mai cần dự kiến trước học phí cho 2 khóa học nói trên và thời điểm cần phải chi.

• NGUỒN CHI: Trong năm đầu đi làm, Mai cần tính toán lại chi tiêu cho hợp lý để có tiền dư cho việc học. Nếu thiếu tiền, Mai có thể mượn gia đình hoặc thanh toán bằng thẻ tín dụng trước 30% số tiền học phí và trả nợ trong 9 - 12 tháng tiếp theo.

• THỜI GIAN: Mai cần sắp xếp lại thời khóa biểu sinh hoạt của mình để có thể hoàn tất khóa học theo thời gian đã định. Việc hy sinh bớt thời gian cho các hoạt động vui chơi, tụ tập bạn bè cũng sẽ tiết kiệm thêm chi phí cho Mai.

MỤC TIÊU VỀ TIỀN TIẾT KIỆM ĐỊNH KỲ

Ngoài khoản dành cho việc học tập để nâng cao thu nhập trong tương lai, Mai cũng cần phải tính toán một khoản tiết kiệm định kỳ để dành cho các tình huống khẩn cấp hoặc các nhu cầu riêng của bản thân.

MỤC TIÊU VỀ MUA SẮM VÀ TIÊU DÙNG

Do phải dành ra khá nhiều cho các mục tiêu cần thiết như học tập và tiết kiệm nên Mai rất dè sẻn các khoản dành cho mua sắm. Tuy nhiên, đôi khi Mai cũng muốn tự thưởng cho mình một món đồ gì đấy theo sở thích cá nhân và nhu cầu cuộc sống. Mai muốn có một chiếc điện thoại mới, một chiếc túi xách phù hợp với môi trường công sở. Mai cũng muốn mua xe máy trong 2 năm tới. Mai có thể sẽ sử dụng dịch vụ tín dụng tiêu dùng để có thể đáp ứng được nhu cầu của bản thân vào đúng thời điểm và xem đó như là phần thưởng cho những nỗ lực của bản thân.

MỤC TIÊU VỀ CHĂM SÓC SỨC KHỎE KHI ỐM ĐAU BỆNH TẬT

CƠ SỞ CHO MỤC TIÊU → Do chưa tích lũy được nhiều nên Mai cũng muốn có một khoản bảo hiểm nhỏ cho bản thân và gia đình trong các tình huống xấu. Khoản bảo hiểm này để sử dụng khi ốm đau, khi mất sức lao động một thời gian, đặc biệt là khi không có khả năng trả dứt các khoản nợ vay tiêu dùng để tránh phiền hà đến người thân.

ĐIỀU KIỆN CHO MỤC TIÊU → Mai cần tìm hiểu về một số loại bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe, số tiền bảo hiểm thụ hưởng ở mức phù hợp để mức phí đóng bảo hiểm vừa sức chi trả của Mai.

PHƯƠNG ÁN HOÀN THÀNH MỤC TIÊU → Chi phí: Mai sẽ cần tính số tiền bảo hiểm phù hợp với nhu cầu và khả năng hiện tại của bản thân. Bên cạnh đó, do công ty Mai đang làm có chính sách bảo hiểm sức khỏe cho nhân viên công ty nên Mai phải tính thêm vào yếu tố này để mua mức bảo hiểm vừa đủ và hợp lý, vì việc chi cho sản phẩm bảo hiểm sẽ ảnh hưởng đến dòng tiền tiết kiệm cũng như chi phí sinh hoạt của Mai.

Loại hình bảo hiểm cần mua: Mai sẽ cần tham khảo thông tin từ các đơn vị cung cấp bảo hiểm có uy tín trên thị trường, đánh giá các điều kiện bảo vệ và đặc tính của các sản phẩm bảo hiểm cụ thể. Trong quá trình tra cứu, Mai phát hiện ra rằng các công ty tài chính tiêu dùng mà Mai đang sử dụng cũng có những giải pháp bảo hiểm rất phù hợp với chi phí cũng vô cùng hợp lý.

BƯỚC 3: THỰC HIỆN THEO KẾ HOẠCH ĐÃ ĐỀ RA

ĐÂY LÀ BƯỚC QUYẾT ĐỊNH SỰ THÀNH CÔNG CỦA KẾ HOẠCH, VÌ CHỈ SỞ HỮU MỘT KẾ HOẠCH TỐT THÔI THÌ CHƯA ĐỦ ĐỂ BIẾN CÁC MỤC TIÊU THÀNH HIỆN THỰC. VIỆC BIẾN MỘT KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH TỐT THÀNH KẾT QUẢ THỰC TẾ SẼ CẦN 3 YẾU TỐ NỀN TẢNG SAU:

KIẾN THỨC – KHẢ NĂNG VẬN DỤNG KIẾN THỨC

Kiến thức nói chung (bao gồm kiến thức tài chính cá nhân) là tập hợp các thông tin về một chủ đề nào đó xuất hiện trên các tài liệu theo dạng chữ viết hoặc âm thanh. Ví dụ thì ngay cả cẩm nang này cũng là một trong các nguồn cung cấp kiến thức cho mọi người. Nội dung trong cuốn sách này sẽ trở thành nền tảng kiến thức về tài chính của riêng mỗi người. Từ đó giúp chúng ta có cách thức xác lập mục tiêu tài chính cũng như hiện thực hóa các mục tiêu này.

Đi sâu hơn một chút: Xét trên góc độ thu nhập, chúng ta cần hiểu biết kiến thức, kỹ năng trong lĩnh vực nghề nghiệp mà chúng ta đang làm, từ đó mới biết được phải đáp ứng những tiêu chí nào trong công việc thì thu nhập chúng ta mới tăng được. Xét trên góc độ quản lý chi tiêu, nếu không có kiến thức về quản lý chi tiêu, chúng ta sẽ không biết nên phân loại các chi phí sinh hoạt hằng ngày trong cuộc sống như thế nào, khoản nào nên chi trước, khoản nào nên chi sau, khoản nào thì không chi cũng được, cũng như cách thức để sử dụng chi phí phù hợp nhất.

Kiến thức là một quá trình thu thập và tích lũy lâu dài. Có kiến thức thì chúng ta mới có thể vận dụng chúng linh hoạt để đạt các mục tiêu trong cuộc sống.

Thông tin – phân tích và đánh giá thông tin

Thông tin là sự thông báo, trao đổi, giải thích về một đối tượng cụ thể nào đó và được thể hiện thông qua các dạng tín hiệu như âm thanh, chữ số, chữ viết,… nhăm mang lại một sự hiểu biêt nao đo cho đôi tượng nhận tin. Nếu kiến thức giống như một chiếc xe thì thông tin chính là nguồn nhiên liệu cho xe hoạt động.

Quay trở lại với trường hợp của Mai, để có tiền cho việc học và các nhu cầu mua sắm đồ có giá trị cao khác trong cuộc sống, mỗi tháng Mai cần tiết kiệm một khoản tiền. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là Mai sẽ gửi ngân hàng nào để có lãi suất tốt nhất, và nên gửi trong bao lâu thì phù hợp. Để trả lời, Mai sẽ cần phải xem xét lãi suất của các ngân hàng khác nhau (thông tin). Theo nguyên lý lợi nhuận-rủi ro, thông thường những ngân hàng nhỏ sẽ có lãi suất tiền gửi tiết kiệm cao hơn các ngân hàng danh tiếng lớn, ngân hàng trong nước thường có lãi suất gửi cao hơn ngân hàng nước ngoài. Hay đối với việc mua bảo hiểm của Mai, chắc chắn Mai sẽ cần bảng chào giá và bảng quyền lợi đi kèm từ các công ty bảo hiểm khác nhau để phân tích và đánh giá thông tin trong các báo giá của họ.

Trong trường hợp của Tuấn, sau này khi mua nhà để chuẩn bị cưới vợ, anh cũng sẽ cần thông tin về các gói vay khác nhau, hay khi đi mua nhà anh cũng cần các thông tin về quy hoạch, hạ tầng, tiềm năng phát triển,… để đưa ra quyết định cuối cùng cho căn nhà mà anh muốn mua. Việc đánh giá thông tin là rất quan trọng vì không phải thông tin nào chúng ta có cũng đều chính xác và đáng tin cậy, hay không phải lúc nào chúng ta cũng đang trong thời điểm phù hợp để chi tiền. Để có được nguồn thông tin tốt, chúng ta cần chú ý đến tính chính xác và tính đa dạng của thông tin.

TÍNH CHÍNH XÁC

Chúng ta cần xem xét độ tin cậy của nguồn thông tin. Ví dụ như khi mua xe máy, mua điện thoại, ngoài chuyện xem quảng cáo hay thông tin công cộng, chúng ta cần đến tận nơi bán sản phẩm được tư vấn một cách chính thức và chuyên nghiệp từ nhà bán hàng. Không nên chỉ nghe đồn, nghe bạn bè kể hay tự suy đoán từ thông tin quảng cáo trên báo đài, tivi,… Nếu là mua nhà thì thông tin quy hoạch nên xem xét từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền vì đặc thù của thị trường bất động sản là rất hay có các tin đồn ảo để thổi giá hay tạo sóng đầu cơ.

TÍNH ĐA DẠNG

Để được vay với lãi suất tốt nhất khi vay mua nhà, xe, vật dụng gia đình,… chúng ta nên tìm hiểu nhiều ngân hàng hay công ty tài chính khác nhau để so sánh giá. Mua bảo hiểm cũng vậy, việc có thông tin từ nhiều nguồn báo giá cho cùng một sản phẩm, hay thông tin về nhiều sản phẩm khác nhau sẽ giúp chúng ta có được quyết định chi tiêu tối ưu về chi phí và lợi ích.

Kinh nghiệm bản thân và học hỏi từ người khác (tư vấn viên, người thân, bạn bè,...)

Chúng ta sẽ không thể và không bao giờ đạt được mục tiêu với hiệu quả cao nhất nếu chỉ dựa vào kinh nghiệm của bản thân. Sau khi có được thông tin chính xác và đa dạng để so sánh, chúng ta cũng cần kinh nghiệm thực tế từ sự tư vấn của chuyên gia hoặc từ bạn bè, người thân,…

Ví dụ, khi Tuấn chuẩn bị mua sắm một chiếc xe máy mới, anh có thể xin ý kiến từ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp hoặc nhân viên bán hàng, hoặc cũng có thể là bình luận đánh giá trên mạng.

Trong việc lựa chọn sản phẩm bảo hiểm hoặc công ty vay tiêu dùng, kinh nghiệm sử dụng dịch vụ từ của người thân, bạn bè sẽ giúp chúng ta có thêm thông tin để cân nhắc và lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất.

TIẾT KIỆM

Như đã đề cập, chúng ta đã biết Tài chính cá nhân là câu chuyện xoay quanh 3 vấn đề chính:

1 Kiếm tiền

2 Tích lũy tiền (Tiết kiệm và quản lý chi tiêu)

3 Bảo vệ tiền

Trong Chương 1, chúng ta học cách nhìn thấu đáo hơn về các nguồn thu nhập và phương thức giúp đa dạng hóa các nguồn thu nhập.

Ở mục này, chúng ta sẽ đi tiếp vào phần có mức độ quan trọng không kém phần tạo ra thu nhập: Tiết kiệm – cách xử lý phần thu nhập để vừa tích lũy được tài sản vừa đảm bảo các nhu cầu chi tiêu hợp lý trong cuộc sống.

Trước tiên, chúng ta cần hiểu rằng:

Tích lũy là một quá trình dành dụm các khoản còn dư sau khi lấy thu nhập trừ đi các khoản chi tiêu cần thiết; việc tích lũy diễn ra trong một giai đoạn nhất định.

Để dành được nhiều tiền nhất có thể mà không gây quá nhiều áp lực lên cuộc sống là một điều không đơn giản. Đó là chưa kể các nhu cầu đầu tư cho bản thân (giáo dục, quan hệ xã hội) cũng cần được đáp ứng.

Nhìn chung, việc tích lũy được hiểu bao gồm 2 hành động chính là tiết kiệm và quản lý chi tiêu. Tiết kiệm bao gồm:

Khoản để trả nợ các khoản nợ theo kỳ hạn (bắt buộc)

Quỹ dự phòng từ 3 - 6 tháng chi phí sinh hoạt cho nhu cầu thiết yếu và các bất trắc có thể xảy ra.

Khoản để dành dài hạn

Tùy theo khả năng và nhu cầu của bản thân, ta sẽ tính tỷ lệ phần trăm 3 mục trên cho phù hợp với từng giai đoạn trong cuộc sống. Và khoản này sẽ được trích đầu tiên khi chúng ta nhận được thu nhập.

Mức đề xuất gợi ý (theo tháng)

Nếu bạn không có người phụ thuộc thì mức tiết kiệm có thể tăng thêm 5 - 10% và ngược lại (nếu bạn hỗ trợ tài chính cho 2 người thì mức tiết kiệm sẽ giảm thêm từ 5 - 10%).

Ví dụ, thu nhập hiện tại của Mai là 7,000,000 VND/ tháng. Dựa trên mức thu nhập này, mức tiết kiệm tiêu chuẩn của một tháng của Mai sẽ dao động từ 700,000 VND – 1,050,000 VND. Tuy nhiên, vì Mai không cần hỗ trợ tài chính cho ai nên Mai có thể tăng phần tiết kiệm của mình lên 5 - 10%. Như vậy, Mai có thể tăng số tiền tiết kiệm hằng tháng của mình lên tới 1,400,000 VND.

Còn đối với Tuấn, mức tiết kiệm tiêu chuẩn của Tuấn dao động từ 5,000,000 VND – 7,500,000 VND. Tuy nhiên, vì Tuấn cần trích một khoản thu nhập cố định hằng tháng để hỗ trợ chi phí cho cha mẹ ở quê và em trai chuẩn bị vào đại học, nên số tiền tiết kiệm hằng tháng của Tuấn có thể giảm xuống còn 3,750,000 VND – 6,250,000 VND. Thậm chí chỉ 2,500,000 VND – 3,750,000 VND/ tháng nếu số tiền anh cần hỗ trợ gia đình cao.

Nên làm gì với khoản tiết kiệm?

(sắp xếp theo mức độ ưu tiên)

1. TRẢ NỢ

Đây là ưu tiên quan trọng nhất. Nợ không những tạo áp lực tài chính lên cuộc sống cá nhân mà lãi suất chúng ta phải trả khi vay ở ngân hàng luôn cao hơn khá nhiều so với mức lãi chúng ta nhận được khi gửi tiền tiết kiệm theo kỳ hạn. Chính vì thế nợ nên là ưu tiên xử lý hàng đầu khi chúng ta có các khoản dư ra sau khi lấy thu nhập trừ đi các khoản chi tiêu bắt buộc trong kỳ. Lưu ý: Trước khi quyết định vay nợ, cần xác định các khoản lãi vay và nợ vay thanh toán định kỳ. Nguyên tắc ở đây là phải đảm bảo phần thu nhập sau khi đã trừ các khoản chi tiêu thiết yếu phải trả được các khoản lãi và nợ gốc phải trả hằng tháng.

2. KHOẢN DỰ PHÒNG

Đây là khoản dùng để trang trải cho các nhu cầu bất ngờ và bất thường như ốm đau, thất nghiệp, hỗ trợ người thân,… Khoản dự phòng giúp chúng ta duy trì các chi phí sinh hoạt quan trọng trong một khoảng thời gian nhất định trước khi chúng ta phải tìm đến các khoản vay lãi suất cao hoặc thanh lý tài sản để lấy tiền cho sinh hoạt phí. Nếu hiện tại bạn chưa tích lũy được một khoản tiền đủ để sinh hoạt cơ bản trong 3 đến 6 tháng thì bạn có thể cân nhắc tiết kiệm 2-3% mức thu nhập hằng tháng cho khoản dự phòng.

3. KHOẢN ĐỂ DÀNH

Đây chính là phần vốn để tạo ra thu nhập bị động. Như đã đề cập ở Chương 1, một cách tích lũy đơn giản mà cũng không kém phần hiệu quả đó là gửi tiết kiệm theo kỳ hạn ở ngân hàng (ưu tiên các ngân hàng có quy mô nhỏ vì sẽ có mức lãi suất tốt hơn). Ngoài ra, nếu chúng ta đã tích lũy được một khoản để dành kha khá thì bạn có thể mua một số tài sản phù hợp với kiến thức, thông tin và khả năng chấp nhận rủi ro của bản thân (chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về đầu tư trong Chương 5).

QUẢN LÝ CHI TIÊU HIỆU QUẢ

Thật dễ để có tâm lý rằng KIẾM TIỀN vốn dĩ đã khó khăn và hao mòn sức khỏe, thế nên nếu TIÊU TIỀN mà cũng lo âu, phiền muộn nữa thì thật là đáng buồn; rằng ít nhất lúc tiêu tiền cũng phải có chút gì đó tự do và tận hưởng. Đối với nhiều người, việc ghi chép lại chi tiêu hằng ngày là điều không khả thi và không thể thực hiện. Vì vậy, trong mục này, chúng tôi xin chia sẻ một phương pháp rất truyền thống, tuy nhiên được điều chỉnh cùng tư duy mới để tối ưu và tối giản việc quản lý chi tiêu. Đây là phương pháp được một số tổ chức tư vấn tài chính cá nhân chuyên nghiệp tại Mỹ, Úc và Singapore áp dụng cho khách hàng của họ.

Trước tiên, toàn bộ tiền từ thu nhập của bạn sẽ được phân bổ vào 3 nguồn chi theo thứ tự xử lý như sau:

TIỀN CHO ĐẦU TƯ – TIẾT KIỆM

Đọc phần Tiết kiệm của chương này. Hãy luôn nhớ rằng khoản này sẽ được cắt ra ĐẦU TIÊN ngay khi bạn nhận được thu nhập.

TIỀN CHO NHU CẦU GIẢI TRÍ

Bao gồm chi phí ăn ngoài, tiếp khách, mua sắm vượt nhu cầu cơ bản, du lịch. Khoản này nên chiếm khoảng 10% thu nhập và không nên để nó vượt quá 15% thu nhập hằng tháng (trừ khi công việc yêu cầu bạn thường xuyên giao tế xã hội, lúc này nên tính khoản này theo tiêu chí khác, tách biệt với nhu cầu giải trí cá nhân). Bạn có thể tiết kiệm khoản này hơn nữa bằng cách KHOANH VÙNG, tức là bạn quyết định cắt ra một số tiền cụ thể và đưa vào một tài khoản duy nhất để quản lý. Khi chi tiêu cho NHU CẦU GIẢI TRÍ, chỉ dùng từ tài khoản này. Nếu có dùng thẻ tín dụng thì sau khi quẹt thẻ, chúng ta dùng tiền từ tài khoản này chuyển lại ngay vào thẻ tín dụng để đảm bảo mọi chi tiêu đều được kiểm soát trong một tài khoản duy nhất. Tiền thừa hằng tháng từ nguồn này sẽ tạo thành quỹ để du lịch trong năm. Đó là cách giúp gia đình bạn luôn nhẹ nhàng khi mua sắm và du lịch, không cần phải nhớ, cũng không cần ghi chép gì, và quan trọng là vì đã nằm trong dự toán nên không có gì phải lo lắng khi sử dụng số tiền này cho những nhu cầu tận hưởng cuộc sống.

Tiền còn lại chính là NHU CẦU THIẾT YẾU

BƯỚC 1

Chi trả hết các KHOẢN CỐ ĐỊNH trong tháng (như tiền điện, nước, Internet, tiền học cho con, tiền bảo hiểm, thuê nhà, biếu bố mẹ, tiền học thêm Anh văn, tiền tập gym,…) và ghi nhớ con số tổng của loạt chi phí này. Không cần nhớ chi tiết từng khoản nhỏ. Khi có biến động thì hãy cập nhật lại con số này.

BƯỚC 2

Dự chi TIỀN CHỢ hằng tháng. Bạn cũng giao khoán con số, ví dụ 100.000đ/ngày. Khi đó, chúng ta đi chợ cũng thoải mái vì chỉ cần chi tiêu trong khoản tiền đã chốt.

BƯỚC 3

Giao khoán một con số chi tiêu lặt vặt, phù hợp theo nhu cầu trong một tháng (đi lại, cắt tóc, cà phê,…).

BƯỚC 4

Số tiền còn lại, dùng để chi các khoản ĐỘT XUẤT như mua sắm điện tử, nội thất hoặc khám chữa bệnh đột xuất, ma chay, hiếu hỷ,… Và cũng dùng một tài khoản duy nhất để chi ra (tra cứu sao kê khi cần).

BƯỚC 5

Nếu vẫn còn dư ra thì tiền được đưa trở lại hai nguồn ĐẦU TƯ – TIẾT KIỆM hoặc NHU CẦU GIẢI TRÍ.

Như đã nói ban đầu, phần này cũng không đòi hỏi nhiều về kế toán hay kiến thức sổ sách. Bản chất việc bạn đang làm ở bước này là khoanh vùng chi phí, dự toán ngân sách để “nhẹ đầu” khi chi tiêu trong ngân sách đã duyệt. Đặc biệt đối với những ai đã có gia đình, 5 bước này rất quan trọng vì chúng ta có thể đảm bảo cho mỗi thành viên vừa có một số tiền chi tiêu vặt, vừa có thể trang trải các chi phí sinh hoạt gia đình mà không bị lệ thuộc vào nhau.

Với thu nhập 25,000,000 VND/tháng và các nhu cầu như bảng ở trang 19, Tuấn sẽ thiết lập lại khoản chi tiêu của mình thành 3 phần như sau.

1. Đầu tư – Tiết kiệm (đề xuất 35 %)

Tuấn có mong muốn phải mua được nhà trong vòng 10 năm tới, do đó anh cần tích lũy và đầu tư từ bây giờ. Tuấn sẽ dành ra 35% thu nhập ngay sau khi nhận lương để đưa vào quỹ tích lũy và đầu tư.

2. Nhu cầu giải trí (đề xuất 15%)

Vì công việc có cường độ cao, căng thẳng nhiều, Tuấn không muốn bỏ qua nhu cầu giải trí của bản thân. Tuy nhiên anh cũng không ưu tiên quá nhiều cho hạng mục này, nên Tuấn sẽ dành tối đa 15% thu nhập cho nhu cầu giải trí. Cuối tháng, nếu anh không dùng hết khoản 15% thu nhập này, anh sẽ chuyển lại vào quỹ tích lũy và đầu tư.

3. Nhu cầu thiết yếu (đề xuất 50%)

Nhu cầu thiết yếu hay chi phí cố định bao gồm tiền thuê nhà, điện, nước, xăng xe, ăn uống. Cuối tháng, nếu như khoản tiền này dư ra, anh sẽ tiếp tục chuyển lại vào quỹ tích lũy và đầu tư.

Để có thể thực hiện những mục tiêu tài chính mới trong tương lai, sau khi tính toán, với thu nhập 7,000,000 VND/tháng, Mai chia danh mục chi tiêu của bản thân theo tỷ lệ mới như sau:

1. Đầu tư – Tiết kiệm (đề xuất 30%)

Trong đó 10% cho tiết kiệm dài hạn và 20% cho đầu tư (10% cho đầu tư tài chính và 10% cho đầu tư phát triển bản thân).

2. Nhu cầu giải trí, tiêu dùng (đề xuất 50%)

Ở độ tuổi muốn khám phá nhiều điều mới, Mai không ngại ngần dành cho nhu cầu này một tỷ lệ lớn trong tổng thu nhập của mình. Số tiền này Mai sẽ dành để giải trí trong tháng và tiết kiệm cho sở thích đi du lịch. Khoản tiền để sắm điện thoại, máy tính cũng nằm trong mục này.

3. Nhu cầu thiết yếu (đề xuất 20%)

Do đang sống cùng gia đình, số tiền Mai phải chi tiêu cố định hằng tháng chỉ bao gồm tiền xăng xe, điện thoại, ăn vặt và mua quà tặng bạn bè, người thân. Với Mai, 20% một tháng là đủ cho các chi tiêu thiết yếu này.

TÌM HIỂU VỀ THẺ THANH TOÁN

“NGÂN HÀNG LÀ BẠN CỦA MỌI NHÀ” – điều này đúng với mọi trường hợp. Tuy nhiên, chúng ta cần biết cách sử dụng dịch vụ ngân hàng sao cho hiệu quả. Việc hiểu được hoạt động ngân hàng và cách thức ngân hàng hỗ trợ đời sống sẽ giúp chúng ta đạt được mục tiêu tài chính nhanh hơn. Đơn giản nhất và gần gũi nhất là thẻ ngân hàng, một tấm thẻ “quyền lực” giúp chúng ta thay thế tiền mặt, một số loại thẻ có thể “ứng trước” cho các hoạt động chi tiêu.

Khi Mai còn là sinh viên, cô rất thích tiền mặt, đặc biệt là thích cảm giác luôn có sẵn tiền trong túi và sẵn sàng chi trả bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, có tiền mặt chẳng thể giúp cô giàu có hơn hay trở thành một đại gia, mà còn khiến cô lo lắng vì phải giữ nhiều tiền trong túi và sử dụng không kiểm soát. Thế là cô đã dần chuyển sang dùng thẻ ngân hàng thay cho tiền mặt như trước.

Thẻ thanh toán là một phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Có rất nhiều loại thẻ thanh toán, nhưng cơ bản có các loại thẻ là thẻ tín dụng (credit card), thẻ ghi nợ (debit card) và thẻ trả trước.

Một số ví dụ về thẻ trả trước:

THẺ TÍN DỤNG (CREDIT CARD)

Thẻ tín dụng cho phép Mai được “chi tiêu trước, trả tiền sau”. Nghĩa là ngân hàng sẽ cung cấp cho cô một hạn mức chi tiêu (ứng trước tiền) và cô sẽ sử dụng hạn mức đó để thanh toán các hóa đơn hàng hóa tại chỗ hoặc khi cô mua hàng online. Sau khoảng 55 45 ngày tuỳ loại thẻ, cô phải thanh toán cho ngân hàng các khoản đã chi tiêu trước đó. Cô cần phải có thu nhập định kỳ hoặc chứng minh được khả năng trả được nợ cho ngân hàng thì mới có thể làm thẻ này.

THẺ GHI NỢ (DEBIT CARD)

Thẻ ghi nợ thì ngược lại vì nó chỉ cho phép Mai sử dụng số tiền cô đang có trong tài khoản do ngân hàng cung cấp. Tức là cô chỉ có thể thanh toán, chuyển khoản, rút tiền mặt tại ATM hay thực hiện tất tần tật những giao dịch khác trong phạm vi số tiền mà cô có.

THẺ TRẢ TRƯỚC

Với thẻ này thì Mai không cần mở tài khoản ngân hàng để làm thẻ mà chỉ cần mua thẻ rồi nạp tiền vào thẻ để chi tiêu. Do đó, thẻ trả trước thường được ví như SIM điện thoại trả trước. Thẻ trả trước là hình thức thẻ thanh toán đặc biệt không đòi hỏi do ngân hàng hay các tổ chức tín dụng phát hành.

THẺ NẠP LẠI

Thẻ trả trước nạp lại cho phép bạn nạp thêm tiền sau lần đầu sử dụng. Ví dụ: Thẻ xe buýt, thẻ du lịch hay thẻ lương.

THẺ QUÀ TẶNG

Thẻ trả trước nhưng không nạp thêm được. Thẻ này có thể đem làm quà tặng và có giá trị sử dụng cho đến khi hết số dư.

THẺ TRẢ LƯƠNG

Thẻ trả lương là một phương thức thanh toán thay thế cho hình thức trả lương truyền thống. Thu nhập của chủ thẻ được chuyển khoản thẳng vào thẻ.

THẺ CHO TEEN

Các bậc phụ huynh có thể huấn luyện cho con cái để có trách nhiệm hơn trong việc quản lý tài chính mà vẫn có thể kiểm soát được chi tiêu của con cái với loại thẻ này (thường thịnh hành ở các nước phát triển).

THẺ DU LỊCH

Thẻ du lịch là một phương thức thanh toán an toàn hơn thay cho việc mang tiền mặt hoặc séc du lịch. Một số loại thẻ du lịch cung cấp các dịch vụ như: đền bù mất hành lý, thay thế cho trường hợp mất thẻ và chủ thẻ không phải chịu trách nhiệm gì trong trường hợp thẻ bị mất hoặc bị đánh cắp.

Thẻ nào được khuyên dùng?

Khi đã có một ít kinh nghiệm về quản lý tài chính, Mai quyết định mở một thẻ ngân hàng với 2 tài khoản riêng: một để tiêu dùng và một để gửi tiết kiệm. Khi tìm hiểu về lãi suất của ngân hàng để chọn nơi mở thẻ, cô thấy rằng mình có thể tận dụng thẻ tín dụng (credit card) để được mua sắm trước tới 45 ngày mà không có thêm phí hay lãi, đồng thời được nhận các mã giảm giá cho Shopee, Grab,… để thỏa thích mua sắm online hay sử dụng các dịch vụ với mức giá hời. Với những lợi thế vượt trội đó, cuối cùng Mai chọn mở thẻ tín dụng. Mai lập ra một ngân sách tiêu dùng là 2 triệu đồng/tháng, tương đương không quá 500 nghìn đồng/tuần. Hay nói cách khác, hạn mức tiêu dùng của Mai là 2 triệu đồng/ tháng và cô có thể mua sắm online, đi cà phê với bạn bè hay làm bất cứ điều gì, miễn là không vượt mức 500 nghìn đồng mỗi tuần.

Sau một thời gian sử dụng, Mai nhận thấy tình hình tài chính của mình được cải thiện rõ rệt bởi cô có thể lập được kế hoạch tiêu dùng một cách thông minh và để được tiền vào tài khoản tiết kiệm, thậm chí được nhận thêm lợi nhuận (tiền lãi) từ việc gửi tiết kiệm đó.

Khác với Mai, Tuấn đã đi làm lâu năm nên anh có nguồn thu nhập tương đối tốt hơn. Anh vẫn đặc biệt ưu tiên sử dụng thẻ ngân hàng khi chi tiêu thay vì tiền mặt, đặc biệt là thẻ tín dụng vì những lợi ích mà nó đem lại. Việc sử dụng thẻ rất tiện lợi ở chỗ anh không phải đem tiền mặt mọi lúc mọi nơi, thanh toán thì nhanh và dễ dàng. Ngoài ra, anh còn có thể xây dựng tín dụng tốt qua điểm tín dụng hay được hưởng ưu đãi thẻ tín dụng,…

Đối với loại thẻ tín dụng này, Tuấn thường mở thẻ premium để có thể “vay trước trả sau” và tận dụng các ưu đãi tín dụng khác. Có những lần, anh cần gấp khoản đặt cọc quan trọng cho hợp đồng nhưng lại không đủ tiền mặt vì giá trị khoản cọc khá lớn. Tuy nhiên, chỉ với một chiếc thẻ tín dụng gọn nhẹ, Tuấn đã có thể ứng trước bằng tài khoản tín dụng để giữ cọc mà không bị lỡ mất cơ hội kinh doanh béo bở.

Các nguyên tắc sử dụng thẻ

Nếu chọn thẻ tín dụng như Tuấn và Mai thì dưới đây là bộ nguyên tắc mà bạn chắc chắn không nên bỏ qua.

THEO DÕI CÁC GIAO DỊCH VÀ TẠO THÓI QUEN KIỂM TRA TÀI KHOẢN

Bạn nên kiểm tra tài khoản của mình thường xuyên (trực tuyến thông qua app ngân hàng hoặc đến phòng giao dịch ngân hàng) nhằm phát hiện sớm bất kỳ rắc rối nào như phí gian lận hoặc giao dịch trái phép để báo cáo kịp thời, tránh các hậu quả như mất tiền, tổn thất không đáng có. Ngoài ra, kiểm tra tài khoản cũng là cách để bạn quản lý tiền bạc cũng như biết được sức khỏe tài chính của mình, bởi việc quan sát số liệu tài chính trên tài khoản của mình mỗi ngày khiến ta bắt buộc phải đối mặt với các thông tin giao dịch, hạn mức tài chính,… của bản thân một cách trung thực để có những nhận thức và điều chỉnh kịp thời.

ĐẢM BẢO AN TOÀN

Đầu tiên, bạn cần giữ kỹ mã pin (mật khẩu) của thẻ và đảm bảo không chia sẻ nó cho ai khác. Một gợi ý khác là khi tạo mã pin, bạn nên kết hợp số ngẫu nhiên có ý nghĩa với mình và phải khó đoán với người khác ví dụ như “230817” (ngày bạn nhận bằng tốt nghiệp là 23/08/2017). Không nên sử dụng ngày tháng năm sinh của mình vì những con số này khá dễ đoán (có thể những người xung quanh bạn đều biết, hoặc nó đã được công khai ở những nơi bạn từng tham gia, đặc biệt là môi trường mạng xã hội – nơi các thông tin được phơi bày với ít sự cảnh giác). Bên cạnh đó, bạn cũng cần giữ thẻ tín dụng bên mình thường xuyên hơn và tránh làm mất, làm rơi,… vì rất có thể sẽ bị rơi vào tay kẻ gian và họ sẽ lấy sạch tiền của bạn.

Khi bị mất thẻ, hãy liên hệ ngay qua số hotline của ngân hàng hoặc đến ngay chi nhánh ngân hàng để báo họ biết về tình hình mất thẻ. Hoặc bạn có thể đăng ký thiết lập cảnh báo qua tin nhắn để dễ dàng nhận thông báo nếu xảy ra bất kỳ giao dịch nào mà bạn chưa cho phép. Điều này đặc biệt quan trọng với thẻ tín dụng vì từng giao dịch đều là cơ sở quyết định điểm tín dụng của chủ thẻ, nên có bất kỳ điều gì nghi ngờ, bạn hãy gọi cho ngân hàng và báo khóa thẻ ngay.

HIỂU BIẾT ĐẦY ĐỦ VỀ CÁC ĐIỀU KHOẢN SỬ DỤNG THẺ

Không phải ngẫu nhiên mà quảng cáo của đa số các loại sản phẩm đều nhấn mạnh: “Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng”. Đúng vậy, bạn không thể nào sử dụng một thứ mà bạn không hiểu rõ về nó, trừ khi bạn muốn bị mất quyền lợi và tự chuốc rắc rối vào thân. Chính vì thế, bạn cần biết rõ những thông tin như: điều kiện mở thẻ tín dụng cá nhân, các loại phí bắt buộc, thời hạn thanh toán nợ, điều khoản thanh toán nợ trễ hạn,… khi sử dụng thẻ tín dụng. Việc xác định rõ những thông tin này sẽ giúp bạn thống kê được chính xác, đầy đủ quyền lợi cũng như nghĩa vụ của mình khi sử dụng thẻ ngân hàng: biết được điều kiện mở thẻ thì bạn biết mình phải cung cấp những thông tin gì cho ngân hàng, tổ chức tài chính, hay hiểu rõ các loại phí bắt buộc khi sử dụng thẻ giúp bạn tránh các loại phí khác bạn bị yêu cầu đóng trong khi bạn không có nghĩa vụ đó,…

TRÁNH RÚT TIỀN MẶT TỪ THẺ TÍN DỤNG

Khi bạn đến ATM và rút tiền mặt từ thẻ tín dụng, điều đó đồng nghĩa với việc bạn dùng thẻ tín dụng để tạm vay tiền mặt từ ngân hàng. Do đó, số tiền bạn rút từ thẻ được xem là dư nợ tín dụng chứ không phải là giao dịch rút tiền thông thường như bạn vẫn thường làm với thẻ ghi nợ. Thậm chí khi rút tiền mặt từ thẻ tín dụng, bạn còn bị ngân hàng tính phí với khoản tiền bạn đã rút và mức phí này không hề thấp: thường rơi vào khoảng 4% tại thời điểm rút, chưa kể các quy định về mức tối thiểu. Ví dụ, khi ngân hàng quy định mức phí là “4% của giao dịch, tối thiểu 60 nghìn đồng”, có nghĩa rằng nếu bạn rút 1 triệu đồng tiền mặt từ thẻ tín dụng thì thay vì phí rút tiền là 40 nghìn (4% của 1 triệu), phí bạn bị tính thực tế sẽ là 60 nghìn (do ngân hàng quy định tối thiểu là 60 nghìn). Mức phí này có thể khác nhau giữa các ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính. Do đó bạn cũng có thể cân nhắc yếu tố này khi lựa chọn tổ chức cấp tín dụng cho mình.

QUAN TÂM ĐIỂM TÍN DỤNG

Điểm tín dụng chính là yếu tố quan trọng để xếp hạng tín dụng. Thực tế, việc cải thiện điểm tín dụng qua việc sử dụng thẻ ngân hàng hiệu quả sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí hơn bạn nghĩ. Ví dụ, khi điểm tín dụng càng cao, bạn càng có uy tín tài chính đối với tổ chức tài chính và do đó, hồ sơ vay vốn của bạn cũng sẽ dễ được phê duyệt hơn và còn được hưởng mức lãi suất ưu đãi. Chúng ta sẽ có một chương nói về điểm tín dụng này.

TẬN DỤNG ƯU ĐÃI TỪ THẺ TÍN DỤNG

Việc quan tâm quyền lợi lẫn các ưu đãi về tín dụng sẽ giúp bạn tận dụng tất cả cơ hội bạn nhận được khi dùng thẻ tín dụng. Hiện nay, rất nhiều ngân hàng hay tổ chức tài chính có các chương trình ưu đãi dành để giữ chân khách hàng, đặc biệt là những phần thưởng ngay khi mở thẻ tín dụng: nhận thẻ hội viên có giá trị hàng triệu đồng; các quà tặng thiết thực như vali, điện thoại, một chuyến du lịch nội địa,…; tích lũy hoặc nhân đôi, nhân ba số lần điểm thưởng khi dùng thẻ để chi tiêu cho mua sắm, ăn uống, giải trí.

Bên cạnh những lợi ích trên, thẻ tín dụng cũng đem lại nhiều ưu đãi thực tế khác như: giảm giá khi mua sắm tại các cửa hiệu, nhà hàng; ưu đãi khuyến mãi trực tiếp trên các trang thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada,…; giảm cước phí vận chuyển khi dùng Grab, Gojek,… Ngoài ra, đối với những tín đồ mua sắm, việc dùng thẻ tín dụng để được mượn tiền ngân hàng mua đồ mà không phải trả lãi trong 45 - 55 ngày quả là một ưu đãi hấp dẫn. Đây đều là những lợi ích mà những người tiêu dùng thông minh không nên bỏ lỡ.

Hãy là một người sử dụng thẻ ngân hàng hiệu quả bạn nhé! Tất cả những gì bạn cần chỉ là tìm hiểu thật kỹ về loại thẻ, các chức năng của thẻ, chương trình ưu đãi của tổ chức cấp thẻ,… và mọi quyền lợi bạn xứng đáng được nhận.

BẢO HIỂM: BẢO VỆ TÀI SẢN

Chúng ta mất rất nhiều thời gian và công sức để tạo dựng và tiết kiệm tài sản, nhưng lại ít dành thời gian để nghĩ cách bảo vệ những thành quả ấy trước những rủi ro trong cuộc sống. Đứng trước thời kỳ rối ren sau dịch bệnh Covid, sức khỏe đã trở thành một vấn đề đáng quan tâm hơn, và ảnh hưởng của bệnh dịch đã gây ra những tác hại tàn phá đối với nền kinh tế toàn cầu.

Bảo hiểm chính là phương thức hữu hiệu và cực kỳ thông dụng để bảo vệ tài sản. Bên cạnh những loại bảo hiểm do Nhà nước thực hiện (Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội,…), các hình thức bảo hiểm thương mại (do các công ty, tổ chức bảo hiểm thực hiện) cũng rất phổ biến hiện nay. Các loại bảo hiểm thương mại có hai loại chính: Bảo hiểm nhân thọ và Bảo hiểm phi nhân thọ.

BẢO HIỂM NHÂN THỌ

"BẢO VỆ CON NGƯỜI TRƯỚC NHỮNG RỦI RO LIÊN QUAN ĐẾN SỨC KHỎE VÀ TÍNH MẠNG (THƯƠNG TẬT, TAI NẠN, TỬ VONG,…), ĐỒNG THỜI GIÚP ĐẢM BẢO VỀ MẶT TÀI CHÍNH KHI RỦI RO XẢY RA."

Ví dụ, khi Mai ký kết hợp đồng mua bảo hiểm nhân thọ, tức là cô đã đồng ý đóng những khoản phí đều đặn (theo tháng, quý,…) vào quỹ dự trữ tài chính do công ty bảo hiểm quản lý. Sau đó, nếu Mai không may gặp rủi ro sức khỏe hoặc đến thời điểm hết hạn (được quy định trong hợp đồng), cô sẽ được công ty bảo hiểm chi trả một số tiền nhất định theo thỏa thuận trong hợp đồng. Số tiền này có ý nghĩa rất lớn với Mai vì:

Đây là khoản đảm bảo cho các rủi ro, tai nạn bất ngờ xảy ra đối với Mai, đặc biệt là khi cô đang trong giai đoạn vay tiền để mua điện thoại. Với nguyên tắc “khoán”, số tiền cô được công ty bảo hiểm chi trả khi đó lớn hơn rất nhiều (có thể lên tới 500% giá trị khoản tiền cô vay để mua điện thoại). Ngoài ra, tùy vào tổ chức bảo hiểm, Mai còn được trợ cấp nằm viện lên tới 300,000 VND/ ngày và tối đa 9,000,000 VND trong trường hợp cấp cứu do tai nạn dẫn đến tử vong hoặc thương tật vĩnh viễn. Thậm chí, cô còn được chi trả khoản góp hằng tháng của cô trong trường hợp phải nằm viện tối thiểu 7 ngày do bệnh hoặc tai nạn (giả sử Mai nằm viện từ 7 - 30 ngày thì công ty bảo hiểm sẽ đóng thay cô một kỳ trả góp, từ 31 - 60 ngày là 2 kỳ và tiếp tục).

Mai có thể dùng khoản tiền này để tích lũy, hoạch định tài chính cho tương lai, mà cụ thể hơn là đạt được ước muốn mua được điện thoại của cô sớm hơn. Lý do là vì, ngoài nhận lại được toàn bộ số tiền Mai đã đóng khi mua bảo hiểm, nếu Mai tham gia vào các gói bảo hiểm có kèm sản phẩm đầu tư¹⁰, cô còn có thể nhận thêm bảo tức (lãi chia từ lợi nhuận của quỹ tài chính của công ty bảo hiểm, được công bố hằng năm dựa trên kết quả hoạt động của quỹ) và tích lũy khoản lãi đó. Đồng thời, nếu chọn tham gia bảo hiểm nhân thọ, cô cũng sẽ có động lực để tập trung tiết kiệm, có ý thức hơn trong các khoản chi tiêu thường ngày để đủ tiền đóng bảo hiểm khi đến mỗi hạn nộp.

¹⁰ Một số gói bảo hiểm có kèm sản phẩm đầu tư, lợi nhuận tốt hơn gửi ngân hàng.

Bên cạnh đó, nếu Mai có các khoản đầu tư thì khi gặp tình huống bất trắc như nằm viện, thương tật,… bảo hiểm nhân thọ còn giúp cô hạn chế thiệt hại từ việc tài sản đầu tư bị giảm hoặc thậm chí phá sản, mất hẳn thu nhập. Bởi vì khi đó, số tiền đền bù từ bảo hiểm nhân thọ có thể giúp cô chăm sóc gia đình hoặc dùng để trả các khoản nợ ngân hàng mà vốn dĩ cô vì gặp bất trắc nên không có khả năng hoàn thành.

BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ

Là hình thức bảo hộ tài sản, trách nhiệm dân sự và các nghiệp vụ bảo hiểm khác không thuộc bảo hiểm nhân thọ. Sau đây là những lưu ý mà bạn cần hiểu rõ khi chọn bảo hiểm phi nhân thọ:

Không giống như bảo hiểm nhân thọ thường dùng hình thức “khoán”, bảo hiểm phi nhân thọ sử dụng các nguyên tắc như đóng góp, thế quyền,… Trong đó, thế quyền là nguyên tắc mà người mua bảo hiểm phải nắm thật kỹ vì nguyên tắc này cho phép người tham gia bảo hiểm đòi số tiền từ bên chịu trách nhiệm gây ra tổn thất, cũng có giá trị pháp lý khi cho phép công ty bảo hiểm lấy lại số tiền tương ứng từ người gây ra tổn thất. Ví dụ, Tuấn đang đi xe thì bị một chiếc xe khác va quẹt vào. Vì Tuấn đã mua bảo hiểm phi nhân thọ nên anh không quá lo lắng bởi công ty bảo hiểm phải chi trả chi phí sửa chữa và khắc phục tình trạng chiếc xe như ban đầu. Đồng thời, công ty bảo hiểm của anh sẽ yêu cầu hay thậm chí là kiện người gây va chạm kia để lấy lại số tiền bảo hiểm mà công ty đã bỏ ra. Như vậy, rủi ro trên đã chuyển từ anh Tuấn sang công ty bảo hiểm với nguyên tắc thế quyền này.

Đặc biệt, với bảo hiểm phi nhân thọ, người tham gia chỉ cần đóng phí một lần duy nhất và công ty bảo hiểm sẽ cam kết chi trả, bồi thường cho người mua bảo hiểm nếu có những rủi ro xảy ra gây tổn thất về vật chất, cơ thể. Dù vậy, trong trường hợp đối tượng được bảo hiểm không gặp bất kỳ rủi ro nào thì sau khi kết thúc hợp đồng, người tham gia sẽ không được nhận số tiền đã đóng.

NGUYÊN TẮC LỰA CHỌN BẢO HIỂM

Có thể thấy, mỗi loại bảo hiểm đều có những đặc trưng và lợi ích khác nhau. Nếu đã quyết định chọn mua các loại bảo hiểm thương mại, sau đây là những nguyên tắc bạn cần ghi nhớ kỹ.

Xác định nhu cầu và khả năng tài chính

Bạn cần xác định rõ mục tiêu tài chính của mình là gì – tích lũy dài hạn, bảo vệ (đặc biệt là với các khoản vay mua điện thoại của Mai) hay đầu tư (ví dụ các khoản vay đầu tư chứng khoán, nhà đất của Tuấn)? Tuy nhiên, hãy chú ý khả năng tài chính của bạn. Mức đóng bảo hiểm phi nhân thọ sẽ tùy vào mục đích (ví dụ bảo hiểm cho tài sản thì cần xem giá trị tài sản). Trong khi đó, việc xác định mức đóng bảo hiểm nhân thọ tương đối khác. Nếu bạn có thu nhập ổn định và dành một khoản để đầu tư cho tương lai, phí bảo hiểm sẽ chiếm 15-20% khoản đó. Ví dụ với trường hợp của Tuấn (lương 25 triệu/ tháng, trong đó anh dành 30% để đầu tư là 7.5 triệu) thì anh sẽ mua bảo hiểm tầm 1.5 triệu/tháng (20% của 7.5 triệu đầu tư). Nguyên nhân là nếu mức phí đóng quá cao, có khả năng người tham gia sẽ không đủ khả năng chi trả (nhất là những người mới ra trường như Mai: chưa có công việc chính thức hoặc thu nhập ổn định). Nhưng nếu khoản phí đóng quá thấp, số lượng tiền được bảo hiểm cũng sẽ tương ứng và không quá cao (nhất là trường hợp bảo vệ cho các khoản đầu tư của Tuấn) dẫn đến việc bảo hiểm cũng mất đi giá trị.

Chọn thời gian và phương thức đóng phí bảo hiểm nhân thọ phù hợp với khả năng tài chính, tránh việc ngưng hợp đồng giữa chừng

Hiện nay, các công ty bảo hiểm nhân thọ tạo nhiều điều kiện tối ưu để giúp khách hàng duy trì hợp đồng đến thời điểm đáo hạn. Ví dụ, Mai mới ra trường nên việc đóng mỗi lần một số tiền lớn là rất khó. Do đó cô có thể tham khảo việc chia nhỏ kỳ hạn theo tháng thay vì theo quý để mức đóng phí bảo hiểm của cô dàn trải thành những khoản tiền dễ chi trả hơn. Mặt khác, đối với bảo hiểm phi nhân thọ, bạn chỉ cần đóng phí một lần và có thể tiếp tục ký hợp đồng mới khi hợp đồng bảo hiểm đáo hạn.

Đảm bảo kê khai thông tin trung thực và chính xác

Ví dụ như tránh các trường hợp làm giả hồ sơ, có bệnh rồi mới mua bảo hiểm,… bởi công ty bảo hiểm sẽ dựa vào những thông tin này để thẩm định hồ sơ (trước khi ký hợp đồng) hoặc chi trả quyền lợi bảo hiểm (sau khi ký hợp đồng và có sự kiện bảo hiểm xảy ra). Nếu có bất kỳ sai sót nào trong quá trình cung cấp thông tin, công ty bảo hiểm có thể từ chối xét duyệt hồ sơ hoặc giải quyết quyền lợi bảo hiểm. Ngoài ra, bạn cũng cần xem lại kỹ các quyền lợi, đặc biệt là điều khoản loại trừ để tránh rắc rối và tranh chấp về sau. Ví dụ, bảo hiểm nhân thọ sẽ chi trả cho trường hợp tử vong nhưng trừ các trường hợp sau: tử vong do sử dụng ma túy, chất kích kích, chất có cồn, gây nghiện,...

Trên đây là một số nguyên tắc mà bạn cần hiểu rõ và nhớ kỹ để tận dụng được các lợi ích to lớn của bảo hiểm cũng như tránh những rủi ro mà mình khó đoán trước. Từ đó, bạn có thể yên tâm hơn khi chi tiêu, đồng thời nâng cao chất lượng sống nhờ các hỗ trợ tài chính từ bảo hiểm.