BÀI 40XOAY CHUYỂN MỘT CHIẾN LƯỢC THẤT BẠI

Nếu phương thức vươn tới đỉnh cao của bạn hiện tại vẫn chưa đưa bạn đến đích, thì đã đến lúc bạn nên làm mọi thứ khác đi. Chúng ta nói từ làm, chứ không phải gợi ý nên ngồi xuống và làm một bản tự rà soát dài dằng dặc về cả cuộc đời và sự nghiệp bản thân. Rất dễ để đưa ra những lời khuyên như vậy. Việc này cũng bắt đầu khá dễ dàng, nhưng để đi tới cuối cùng thì không đơn giản chút nào.

Rất ít người trong chúng ta đủ may mắn để trải nghiệm một khoảng thời gian mất đi ánh sáng để nói được rằng: “Bấy lâu nay chúng ta đã làm sai rồi. Kể từ giờ, đây mới là cách đi của chúng ta”. Ngoại trừ Paul thành Tarsus, người từng trải qua khoảng thời gian tăm tối biến ông thành Thánh Paul⁴⁷, điều này thực sự không xảy đến với nhiều người lắm.

Cảm giác ý thức rằng chiến lược cuộc đời và sự nghiệp đang không đem lại hiệu quả thường dần dần bỏ chúng ta đi. Chúng ta ngờ ngợ cảm thấy không hài lòng, mà không biết lý do tại sao. Chúng ta không có nhiều niềm vui từ những gì mình đang làm và cũng không nhìn thấy rõ mình đang đi đâu.

Đó là lúc cần sự đổi thay. Một sự thay đổi như vậy không thể bỗng nhiên bộc phát mà nở rộ từ tâm trí bạn. Bạn phải chuẩn bị bản thân cho sự thay đổi đó, xem xét lại chiến lược của mình bằng cách đặt câu hỏi, bắt đầu làm mọi thứ khác đi, quyết định những mục tiêu mới hay những cách tốt hơn để đạt được những mục tiêu cũ, rồi sau đó thay thế những thói quen thất bại bằng những thói quen chiến thắng.

Dưới đây là vài đúc kết ngắn gọn về cách thực hiện điều này. Không một khuyến nghị nào dưới đây cần bạn phải tự vấn lương tâm dữ dội hoặc nỗ lực vượt bậc. Bằng tư duy hợp lý thông thường và thực hiện vài hành động đơn giản, bạn có thể kiểm soát sự chuyển đổi từ một chiến lược không đưa bạn đi tới đâu, thành một chiến lược đưa bạn tới bất kỳ nơi nào bạn muốn.

CẢI TỔ MỌI THỨ

Giả sử cách thức hiện tại của bạn không hiệu quả. Bạn biết mình sẽ phải làm gì đó khác đi, nhưng điều khác đi đó là gì thì bạn vẫn chưa nghĩ ra.

Chỉ có một điều chắc chắn: phương pháp sửa đổi của bạn sẽ liên quan tới sự thay đổi.

Bạn sẽ phải sẵn sàng đón nhận sự thay đổi và thực hiện chúng, nhưng bạn càng tiếp tục đi theo con đường hiện tại, thì càng khó để thay đổi. Và sẽ càng khó khăn hơn để xem xét chiến lược hiện tại của bạn với sự khách quan. Bạn có thể đi trong rãnh mòn sâu đến nỗi một ngày không còn nhìn qua bờ được nữa. Nếu ngày đó đến, có thể bạn sẽ mắc kẹt trong rãnh mòn mãi mãi.

Vậy nên, kể cả khi bạn vẫn chưa vạch ra được chiến lược mới cho mình, hãy cứ bắt đầu thay đổi. Cải tổ cách bạn đang sống và làm việc bây giờ.

Có vài cách để làm điều này. Một trong số đó là phương pháp đòi hỏi thay đổi thứ tự công việc bạn làm, chứ không phải thay đổi những công việc đó.

Công việc hằng ngày

Hãy xem lại những công việc hằng ngày của mình. Có thể bạn luôn làm một việc vào một thời điểm hết ngày này qua ngày khác. Một người quản lý bắt đầu buổi sáng bằng cách đọc thư từ gửi tới. Ông gọi thư ký vào và hướng dẫn trả lời thư. Ông bàn công việc cùng cấp dưới, gọi vài cuộc điện thoại. Việc này kéo dài tới bữa trưa. Ông dùng bữa trưa ở một nhà hàng – một ly cocktail, xa-lát, món chính, cà phê – với một hai đồng nghiệp gì đó. Buổi chiều có thể có một cuộc họp và nhiều cuộc điện thoại hơn. Sau đó, trong khoảng thời gian còn lại, ông cố làm cho xong một báo cáo quan trọng mà ông đang phác thảo. Khi rời văn phòng về nhà – rất lâu sau thời gian tan sở – ông xách theo một cặp xách nặng giấy tờ và tạp chí kinh doanh.

Vị quản lý này chưa làm được gì với bản báo cáo – dự án liên quan phần lớn tới con đường thành công của mình. Phương án tốt nhất cho ông ta là sắp xếp lại trật tự ngày làm việc mà không cần thay đổi nội dung. Theo lịch trình làm việc mới, ông tới văn phòng sớm, nhìn lướt qua các thư từ để xem có chuyện gì khẩn cấp hay không, sau đó ngồi ổn định làm việc với bản báo cáo. Sau một khoảng thời gian làm việc với bản báo cáo đó, ông tiến hành cuộc họp và thực hiện vài cuộc điện thoại quan trọng. Vào giờ ăn trưa, ông gọi một chiếc bánh sandwich, ăn tại bàn, tiếp tục làm báo cáo, và đọc các ghi nhớ cũng như tạp chí kinh doanh. Buổi chiều, ông nói chuyện cùng cấp dưới; gần cuối ngày ông thu xếp xử lý các thư từ hằng ngày.

Sự thay đổi thói quen này cho phép ông ta xem qua mỗi đầu việc từ một góc nhìn khác. Nó cũng có lợi thế là đặt những công việc đòi hỏi sự sáng tạo lên đầu ngày làm việc, khi người quản lý đang ở trong trạng thái tỉnh táo nhất, còn những thứ làm theo thói quen sẽ được gộp lại vào gần cuối ngày.

Thay đổi phong cách

Một cách đem đến sự thay đổi khác là sử dụng một phong cách cơ bản duy nhất cho cách làm việc khác đi. Ví dụ, Jerry Travers nói chuyện với mọi người suốt cả ngày, trong các cuộc họp, qua điện thoại, trong những cuộc tụ tập thân tình. Travers yêu quý mọi người và thích chuyện trò, nhưng có vẻ trong việc theo đuổi các mục tiêu dài hạn thì anh vẫn chưa đi tới đâu cả.

Vì thế Travers quyết định mình không cần phải xem xét lại chi tiết những việc làm trong ngày, mà thay vào đó là áp dụng một nguyên tắc và cố gắng tuân thủ nó trong một khoảng thời gian. Nguyên tắc đó nên ngược lại với phong cách chính về thói quen hằng ngày hiện tại của anh. Hiện tại Jerry có mối quan hệ sâu rộng với rất nhiều người, vì thế anh quyết định nói chuyện với càng ít người càng tốt. Anh tránh các cuộc trò chuyện bất cứ khi nào có thể. Anh không biến mình thành tu sĩ dòng Luyện tâm⁴⁸ – anh tiếp tục tham dự các cuộc họp và thực hiện những trao đổi cần thiết – nhưng loại bỏ những mối quan hệ khác. Anh đóng cửa làm việc. Khi mọi người ghé qua, anh mỉm cười cáo bận.

Ban đầu Travers không ý thức được gì ngoài sự lạ lẫm của phương pháp mới. Nhưng dần dà, anh phát hiện mình đang làm mọi thứ với một sự khác biệt căn bản. Anh nói ít hơn và suy nghĩ nhiều hơn. Anh suy nghĩ về các vấn đề trong tĩnh lặng, và phát hiện tâm trí hoạt động tốt hơn khi không có âm thanh ồn ào xung quanh. Travers vẫn không thay đổi những điều cơ bản trong chiến lược của mình – những điều đó rồi sẽ tới thôi – mà chuẩn bị dọn đường cho chúng bằng cách thay đổi thói quen hằng ngày.

Một nguyên tắc quan trọng trong việc thay đổi thói quen có lẽ là việc gộp các khoảng thời gian tùy ý, theo như cách gọi của Drucker. Ví dụ, trong nhiều năm Marge Hewiit là một người phụ nữ nội trợ. Nhưng cô ngày càng trở nên chán công việc đó. Những đứa con lớn dần và không cần nhiều tới cô nữa. Cô muốn làm điều gì đó khác với cuộc đời mình – nhưng gì mới được chứ? Dường như cô chẳng bao giờ có cơ hội để nghĩ về nó.

Marge Hewitt mắc phải thói quen chia đều các khoảng thời gian làm từng công việc cho cả ngày. Cô dọn giường, quét nhà, phủi bụi, đổ rác, rửa bát, đi chợ, nấu nướng, vân vân và vân vân. Khi một công việc phải làm ít đi, cô kéo dài những việc khác để duy trì khối lượng đều đặn xuyên suốt cả ngày. Marge đang làm việc dựa trên Quy luật Parkinson – quy luật chỉ ra rằng công việc sẽ kéo dài để lấp đầy khoảng thời gian cho phép – và cô không hoàn thành được nhiều việc cho lắm.

Vì vậy Marge gộp dồn thời gian lại. Cô dồn tất cả công việc và những khoảng thời gian nhỏ vào với nhau nhiều nhất có thể. Vào đầu buổi chiều, tất cả những công việc quan trọng đều đã hoàn thành, và cô đã có một khoảng thời gian cố định để tùy ý sử dụng. Khoảng thời gian này Marge chọn dành để đi tới thư viện. Ở đó, cô đọc về sự nghiệp của những người phụ nữ lớn tuổi, tìm cách trau dồi lại những kỹ năng của mình, tìm kiếm những cơ hội học tập cho người lớn tuổi. Dù chưa hình thành được hướng đi cho mình, nhưng cô vẫn thực hiện sự thay đổi giúp bản thân sẵn sàng để làm được điều đó.

Hãy thay đổi toàn bộ thói quen làm việc của bạn. Đừng đợi cho đến khi có hướng đi mới mà trước hết hãy cứ thay đổi cách bạn làm việc. Sau thay đổi, bạn sẽ sẵn sàng hơn để nghĩ ra chiến lược mới. Và trong khi thay đổi thói quen làm việc, hãy đảm bảo chắc chắn bạn đã gộp nhiều công việc với nhau nhất có thể để có đủ thời gian tùy ý giải quyết dự án tái sắp xếp cuộc đời mình.

CÓ MỘT CÁI NHÌN MỚI

Thay thế chiến lược thất bại bằng chiến lược thành công bắt đầu bằng sự tập trung cụ thể vào các mục tiêu. Khi bạn bắt đầu, mục tiêu của bạn là gì? Bạn đã thay đổi mục tiêu của mình chưa? Và có thay đổi thường xuyên không?

Đã bao lâu rồi kể từ lần cuối cùng bạn nghĩ đến việc vươn tới đỉnh thành công? Nó vẫn tuyệt vời như bạn đã từng thấy chứ? Ở thời điểm này, bạn có thực sự biết mình đang hướng đi đâu không?

Dù bạn cảm thấy mình vẫn đang quyết tâm đạt tới đỉnh thành công ban đầu đặt ra hay nghĩ một số mục tiêu khác giờ hợp lý hơn, thì đã đến lúc xem xét các phương án thay thế. Bạn gần đỉnh cao ban đầu tới mức nào? Bạn đã tiến bộ được bao nhiêu? Qua thời gian, sự tiến triển của bạn dễ dàng hơn hay khó khăn thêm?

Trên đường bạn đi có còn những chướng ngại vật rõ rệt không? Bạn có thể vượt qua chúng không? Bạn có cảm thấy muốn nỗ lực vượt qua chúng không? Nếu chướng ngại vật cản đường trông có vẻ quá lớn, nếu chúng không bớt đi, nếu bạn thấy khó khăn khi dự liệu nỗ lực cần thiết để vượt qua chúng – thì có lẽ đã tới lúc tìm kiếm một đỉnh cao mới.

Nếu không thể đạt mục tiêu ban đầu, bạn có mục tiêu thay thế nào không? Mục tiêu nào đó trong cùng lĩnh vực, nhưng ở mức thấp hơn? Hay mục tiêu nào đó ở lĩnh vực hoàn toàn khác? Tất nhiên, nếu chọn những mục tiêu mới, bạn sẽ không muốn mọi nỗ lực mình bỏ ra cho tới thời điểm này bị lãng phí rồi.

Liệu có mục tiêu nào trước đó chưa được xem xét mà bạn muốn hướng tới không? Bạn hạnh phúc khi đạt được mục tiêu mới đó chứ? Hay vẫn muốn tiếp tục đấu tranh hướng tới đỉnh cao ban đầu?

Bạn biết được bao nhiêu về các vấn đề liên quan tới mục tiêu mới? Bạn có thể xử lý chúng không? Bạn sẽ giải quyết chúng một cách thích thú chứ?

Sẽ đến lúc nghĩ về việc thay đổi kế hoạch, hay thay đổi mục tiêu, “rãnh mòn” tâm trí đấu tranh để lấn át trong bạn. Một phần thâm tâm bạn tự nhủ với mình đã đến lúc cần sự thay đổi, một phần khác lại nói tiếp tục làm điều đang làm thì dễ dàng hơn nhiều.

Bạn có thích điều mình đang làm bây giờ không? Bạn có thích thú cuộc đấu tranh nhiều như một năm về trước? Bạn có thích thú đối mặt với thử thách mới, hay bạn thà tránh đi còn hơn? Cuộc sống thường ngày hiện tại của bạn có chút niềm vui nào không?

Dù kiên trì theo mục tiêu ban đầu hay lựa chọn mục tiêu mới, bạn vẫn nên nắm lấy cơ hội này để làm rõ bản chất mục tiêu của mình.

Vậy bây giờ mục tiêu của bạn là gì? Lợi thế của bạn trong nỗ lực phấn đấu cho mục tiêu đó là gì? Đâu là những bất lợi? Bạn nghĩ mình mất bao lâu để đến được cái đích đó? Mục tiêu có rõ ràng không – bạn có biết liệu khi nào mình sẽ đến đích không?

Bạn có sẵn sàng làm mọi thứ cần thiết cho cuộc “tập kích” mới lên các mục tiêu, dù đó là mục tiêu cũ hay mới không?

Sau khi xem xét lại kỹ càng các mục tiêu, bạn sẽ xác nhận lại mục tiêu ban đầu hoặc thay thế chúng bằng những mục tiêu mới. Đây là bước cần thiết trong việc thoát khỏi chiến lược thất bại, bắt đầu một chiến lược mới hiệu quả hơn – và sẽ có nhiều niềm vui khi thực hiện hơn.

LÀM NHỮNG ĐIỀU CÓ THỂ LÀM ĐƯỢC

Có những ngày, dường như bạn không thể thấy bức tranh toàn cảnh sáng rõ hơn chút nào. Mục tiêu dường như ở quá xa, rắc rối quá nhiều; điểm yếu cá nhân dần hiện lên quá lớn.

Bạn đang có một ngày tồi tệ. Tất cả chúng ta đều có những ngày như vậy. Nhưng đôi khi một ngày tồi tệ có thể kéo dài sang ngày tiếp theo, rồi lại một ngày nữa; và chúng nhanh chóng trở nên tồi tệ hết thảy. Bạn đang mắc kẹt trong đường rãnh thất bại.

Vài người nghĩ rằng đây là thời điểm để ngồi xuống và xem xét lại toàn bộ đời mình. Đó là điều tồi tệ nhất bạn có thể làm. Bạn chỉ đang chán nản; rắc rối có vẻ như không thể nào vượt qua. Nghĩ về toàn cảnh tối tăm chỉ đẩy bạn xuống hố sâu hơn mà thôi.

Thay vào đó, hãy thử – chỉ một lát thôi – thực hiện một kế hoạch thành tựu nhỏ nhất. Chọn ra một việc gì đó bạn chắc chắn có thể làm được – và bắt tay làm việc đó. Nó không nhất thiết phải là điều gì lớn lao. Hoàn thành việc gì đó nằm trong khả năng cho phép sẽ cho bạn một cú thúc và tiếp thêm nhiệt cho những công việc đầy tham vọng ngày mai.

Chọn một dự án đủ những tiêu chuẩn sau đây: có thể làm được trong một khoảng thời gian ngắn; nên có chút tính chất máy móc, không đòi hỏi quá nhiều suy nghĩ hoặc phải đưa ra quá nhiều quyết định; và nó nên là dự án mà bạn có thể thấy ngay kết quả.

Ý cuối cùng là điều quan trọng nhất. Các nhà tâm lý học nói về giá trị của sự củng cố. Chúng ta được củng cố khi làm điều gì đó và thấy kết quả ngay tức thời.

Nguyên lý này là một trong những nền tảng của các phương pháp tiếp cận giáo dục mới. Các em học sinh thực hiện vài hoạt động đơn giản và ngay lập tức thấy mình thành công thế nào. Quy trình học được sắp xếp sao cho một hoạt động đơn giản thường đưa đến kết quả tích cực. Được thúc đẩy bởi cảm giác phấn chấn nhẹ nhưng có thể cảm nhận được, học sinh tiếp tục tiến đến bước tiếp theo. Nếu bạn từng tham gia hay chứng kiến một khóa học theo “phương pháp dạy học chương trình hóa”⁴⁹ thì bạn đã thấy ý tưởng này trong thực tiễn rồi đó. Khóa học được chia thành nhiều phần nhỏ. Bạn trả lời các câu hỏi đơn giản và thấy được ngay lập tức câu trả lời của mình là đúng. Bằng cách này, bạn sẽ tiếp tục tiến tới nhiều câu hỏi khó trả lời hơn.

Hãy bắt đầu với điều dễ dàng. Ví dụ, Len Barnum đang ngồi ở bàn, băn khoăn xem làm thế nào để đương đầu với một dự án lớn vào tuần sau. Càng nghĩ về nó, anh càng thấy nó trở nên khó khăn hơn. Anh thấy thật tồi tệ. Nếu còn tiếp tục như vậy, rất nhanh thôi anh sẽ ở trong trạng thái tinh thần chán nản tới nỗi không thể làm gì được nữa.

Vì thế Len chuyển sang một công việc đơn giản hơn. Đã lâu rồi anh tự nhủ mình nên sắp xếp bàn làm việc cho gọn. Anh quyết định làm công việc đó. Anh phân loại đồ trên bàn thành những chồng gọn gàng, sắp xếp tài liệu trong ngăn kéo, lôi ra những tờ báo có thể vứt đi. Đúng vậy, việc này đòi hỏi đưa ra quyết định loại sơ đẳng; nếu Len thấy kể cả những quyết định đó là quá sức, anh nên dừng lại và chuyển sang những công việc đơn giản hơn, hay có thể là chỉ cần một cuộc đi dạo thôi.

Không lâu sau, chiếc bàn đã được gọn gàng. Len Barnum ngồi vào đó và cảm thấy thật tuyệt về công việc mình đã làm xong. Nó không mất quá nhiều thời gian. Anh có thể thấy mình đã làm được gì. Và anh cảm thấy khá hơn về dự án lớn kia.

Những công việc máy móc đơn giản là những việc có thể dễ dàng làm nhất: phân loại, dọn dẹp, sắp xếp, gửi thư hằng ngày, mua đồ dùng đơn giản, lên lịch làm việc. Trả tiền hóa hơn có thể là một công việc nhanh gọn, riêng biệt và dễ hoàn thành (trừ phi bạn đang kẹt tiền thì việc đó lại trở thành khổ sở).

Khi những thử thách lớn dường như quá nhiều, hãy thực hiện vài dự án nhỏ hơn. Làm những việc có thể làm được. Bạn sẽ thấy mình thích cảm giác thỏa mãn nhẹ nhàng nhưng rõ rệt, cũng sẽ sẵn sàng hơn để bắt tay vào việc cải thiện hướng đi của mình trong trạng thái tâm trí tích cực.

HÌNH THÀNH THÓI QUEN THÀNH CÔNG

Khi vạch chiến lược thành công, hãy chọn những chiến thuật có hiệu quả và biến chúng thành thói quen. Chúng ta đều là những sinh vật sống theo thói quen; ta có thói quen “xấu” và thói quen “tốt”. Chúng tôi không muốn đánh giá đạo đức những thói quen đó, mà mong muốn nhiều hơn là tìm hiểu xem làm sao để có thể hình thành thói quen đưa bạn tới gần đích đến mơ ước.

Điều nên làm phù hợp với chiến lược thành công của bạn không nhất thiết luôn phải là một nỗ lực lớn lao. Làm việc hiệu quả nên trở thành một phần nếp làm việc của bạn – một thói quen. Bạn đã có một số thói quen nhất định giúp ích cho bản thân rồi. Bạn muốn giữ những thói quen đó. Bạn cũng có những thói quen khác gây cản trở. Đây chính là những thói quen bạn muốn bỏ.

Đó chính là vấn đề vô cùng quan trọng mà bạn cần hiểu. Dưới đây là một số thông tin bạn nên biết.

Lặp đi lặp lại một việc không nhất thiết biến nó thành thói quen. Nếu hành động không đáp ứng một nhu cầu, nó sẽ không trở thành một phần cấu thành nên thói quen. Cách thức hoạt động giản lược của một thói quen là thế này: Chúng ta cảm thấy có một nhu cầu nào đó, thường là nhu cầu vô thức. Chúng ta hành động. Hành động đó thỏa mãn nhu cầu, chúng ta cảm thấy như được tưởng thưởng. Vì thế khi cảm thấy có nhu cầu lần nữa, chúng ta lặp lại hành động, và tiếp tục như vậy cho đến khi nó ăn sâu, trở thành thói quen. Hút thuốc là một ví dụ điển hình.

Thói quen, tự bản thân nó không có sức mạnh. Đôi khi chúng ta nghĩ về thói quen như thể chúng là những thực thể độc lập, những linh hồn mạnh mẽ tồn tại xung quanh chúng ta và tóm lấy ta. Không phải vậy. Thói quen – và sức mạnh của nó – luôn xuất phát từ bên trong. Chúng ta cung cấp nhu cầu, và chúng ta làm những điều thỏa mãn nhu cầu đó. Tận hưởng sự thỏa mãn là chúng ta đang củng cố thói quen và siết chặt thêm vòng kềm tỏa của chúng với ta.

Kể cả những thói quen “tệ nhất” cũng đem đến sự thỏa mãn. Anh X rượu chè quá nhiều. Ông Y hút thuốc như hun khói. Z hay ngoáy mũi. Tại sao ai cũng có một thói quen kinh khủng và có hại vậy? Câu trả lời đó là mặc dù với người ngoài, thói quen ấy có thể tồi tệ hay gây buồn phiền, nhưng nó vẫn thỏa mãn nhu cầu của người có nó. Chúng ta có thể không muốn thú nhận, nhưng điều này là đúng.

Tuy nhiên, chính thông tin trên đây chứa đựng hy vọng lớn cho việc phá bỏ các thói quen xấu. Thói quen xấu là cách tốt nhất có thể để thỏa mãn một nhu cầu thường xuyên. Chúng ta không cần thiết phải loại bỏ nhu cầu bằng cách thăm dò mê cung tâm trí; mà cần tìm những cách tốt hơn để thỏa mãn nhu cầu đó.

Vì vậy, chúng ta không “loại bỏ” những thói quen xấu; chúng ta thay thế chúng. Và thói quen tốt cũng vậy, ta không hề ý thức chọn hình thành chúng, mà cách có được thói quen tốt cũng giống như cách ta hình thành các thói quen xấu: dựa trên phản ứng thỏa mãn xảy ra thường xuyên đối với một nhu cầu.

Thay thế kẻ thất bại

Bạn sẽ muốn hình thành những thói quen chiến thắng để thực hiện chiến lược mới. Nhưng bạn sẽ muốn thay thế những thói quen thất bại trước đã. Quy tắc đầu tiên là, mỗi lần chỉ một thói quen. Bạn không thể áp dụng phương pháp “tổng tấn công” để trị các thói quen xấu.

Hãy chọn một thói quen bạn muốn bỏ. Denny Foster có thói quen nói quá nhiều trong các cuộc họp. Anh biết điều đó. Anh quyết tâm hạn chế việc đó; dẫu vậy, trong buổi họp tiếp theo, anh lại vẫn nói nhiều, nói hết phần người khác trong khi người nghe nhìn chằm chằm, sốt ruột hay ngủ gà ngủ gật.

Có một phương pháp mà Denny có thể sử dụng, đó là sự thay đổi “thực hành tiêu cực”. Thực hành tiêu cực có nghĩa là tự buộc mình chủ ý lặp lại thói quen xấu đó cho tới khi quá chán chường mà bỏ nó. Cách này có vẻ hiệu quả với những thói quen có thể thực hành lúc riêng tư. Tuy nhiên, Denny không thể nào khiến mình chủ ý cướp lời cuộc họp được.

Nhưng anh ấy không phải làm quá mức như vậy. Ngồi trong cuộc họp, lắng nghe mọi người nói, Denny cố gắng nghĩ thầm: “Mình sẽ lên cướp sân khấu trong giây lát. Mình có rất nhiều điều để nói về chủ đề này và họ sẽ phải lắng nghe mình. Mình sẽ nói về gốc rễ của vấn đề, các phương án thay thế, đưa ra ý kiến, rồi phê bình ý kiến của mấy người kia. Để nói hết những gì muốn nói sẽ mất cả tiếng đồng hồ”. Chỉ cần nghĩ thế này, Denny có thể khiến mình hoảng sợ với cái ý nghĩ ba hoa liên miên không thể thực hiện trong thực tế.

Tìm kiếm người chiến thắng

Cách tiếp cận tiêu cực là một phần trong việc loại bỏ thói quen xấu. Nhưng quá trình đó sẽ không thực hiện được trừ khi bạn thay thế thói quen xấu bằng một thói quen tốt.

Hãy ghi nhớ cách thức hoạt động của thói quen. Thói quen tốt nên thỏa mãn một nhu cầu, cũng như thói quen xấu vậy. Bạn không cần phải mổ xẻ tâm lý bản thân để khám phá điều căn bản trong nhu cầu của mình, mà chỉ cần nghĩ ra một hành động tích cực hơn và hữu ích hơn để thỏa mãn nó mà thôi. Rõ ràng, phương án thay thế tốt phải trong cùng phạm vi khái quát chung với thói quen xấu mà nó thay thế. Denny không thể thay thế việc nói quá nhiều bằng cách chống đẩy cho đến khi kiệt sức. Ngoài việc không phù hợp và không tích cực, hành động này còn có thể không thỏa mãn nhu cầu gây ra thói quen nói nhiều của anh.

Khi nghĩ phương án thay thế, cách khả dĩ là kết hợp hợp lý giữa tư duy thông thường và phương pháp thử-sai. Trong trường hợp của Denny, giờ đây anh ghi chú những gì người khác nói ở cuộc họp, sau đó cố gắng phân tích ghi chú ra giấy, rồi nghĩ phương án kết hợp mới và các câu trả lời hay hơn. Việc này giúp giảm thời lượng nói của anh xuống.

Hơn nữa, nó thỏa mãn nhu cầu của anh, nhu cầu cảm thấy mình đang “kiểm soát” mọi chuyện diễn ra bằng cách nói hết phần người khác; giờ anh vẫn giữ được kiểm soát bằng cách ghi chú, giúp anh đi trước người khác một bước. Điều tuyệt nhất là: đây là thói quen tích cực. Khi Denny được mời lên đóng góp ý kiến, anh đã chuẩn bị sẵn sàng với ý tưởng tuyệt vời.

Khi bạn tìm được hành động tích cực và thỏa mãn nhu cầu gây ra thói quen xấu đó, hãy thật nhanh chóng biến nó thành một phần của bạn. Hãy tận dụng thật nhiều những lợi ích của phương pháp mới. Sự củng cố ở mức độ ý thức cũng như vô thức là rất cần thiết. Hãy viết ra những hành động mới đã được hoàn thành; quan sát hiệu quả tích cực của chúng. Hãy luôn nhắc nhở bản thân rằng nó có tác dụng.

Nếu có thể, hãy tự cam kết sẽ thay đổi một thói quen. Một trong những điều tối quan trọng trong việc giúp người khác bỏ thuốc lá là bắt họ công khai tuyên bố mình sẽ làm vậy. Khi chúng ta đặt mình vào hoàn cảnh sẽ rất mất mặt nếu không làm theo đến cùng, thì khả năng ta thực hiện việc đó cao hơn nhiều.

Denny không bắt buộc phải tuyên bố với cả công ty mình sẽ khóa miệng kể từ thời điểm nào đó mà chỉ nên cam kết với một người bạn tốt, hay với cấp trên trực tiếp của mình. Bằng cách này, anh coi như đã nói công khai và có động lực nhiều hơn để thực tiện tốt việc đó.

Hãy tưởng thưởng cho thành công và có hình phạt cho thất bại của bản thân. Thực hiện chúng thật nghiêm khắc với mình – và thật kiên trì tuân thủ. Khi Denny giữ được bình tĩnh ở các cuộc họp trong hai tuần liên tục, anh tự mua chiếc gậy đánh gôn mình vẫn hằng ao ước. Nhưng nếu trượt dốc và cố gắng cướp sân khấu trong cuộc họp lần nữa, anh từ chối một lượt chơi gôn trong hai cuối tuần liên tục.

Hãy dồn hết sức mình. Đừng chặt phăng thói quen xấu, mà hãy tập dần thói quen tốt. Bắt đầu xây dựng thói quen mới. Chỉ xử lý mỗi lần một thói quen, nhưng hãy thật tập trung với cường độ cao và dồn hết sức mình. Bằng cách thay thế những thói quen có hại bằng thói quen tốt, bạn đang thay thế chiến lược thất bại bằng một chiến lược chiến thắng rồi đấy.