BÀI 3NGHĨ VỀ NHỮNG ĐIỀU TỐT ĐẸP

Tôi biết Harold Abbott từ nhiều năm nay. Ông từng là quản lý hoạt động giảng dạy của tôi. Lần nọ, chúng tôi gặp nhau ở thành phố Kansas và ông chở tôi về trang trại của tôi ở Belton, Missouri. Trong chuyến đi đó, tôi đã hỏi làm thế nào để không phải lo lắng và ông kể cho tôi nghe một câu chuyện đầy cảm hứng mà tôi sẽ không bao giờ quên. Câu chuyện như sau:

“Trước tôi cũng hay lo lắng, nhưng một ngày mùa xuân năm 1934, khi đang rảo bước xuống đường West Dougherty ở thành phố Webb tôi chứng kiến một cảnh tượng khiến mọi âu lo bỗng chốc tan biến. Chuyện chỉ xảy ra trong vòng mười giây đồng hồ, nhưng trong mười giây đó, tôi đã học được cách sống còn nhiều hơn những gì đã học được trong suốt mười năm.

Hai năm trước đó, tôi có mở một cửa hàng tạp hóa ở thành phố Webb. Cửa hàng này không chỉ làm tôi thua lỗ toàn bộ số tiền tiết kiệm mà tôi còn phải gánh một khoản nợ đến bảy năm sau mới trả hết. Lúc đó, cửa hàng tạp hóa của tôi vừa mới đóng cửa vào thứ Bảy tuần trước; và tôi đang chuẩn bị đến ngân hàng Merchants & Miners vay tiền để đi Kansas tìm việc. Tôi lê bước như một kẻ bại trận, hoàn toàn mất hết niềm tin và ý chí chiến đấu. Rồi đột nhiên, tôi thấy có một người đang đi trên đường – người ấy không có chân. Ông ngồi trên một cái bục gỗ nhỏ gắn những bánh xe và dùng hai thanh gỗ cầm ở tay đẩy mình tiến về phía trước. Tôi nhìn thấy đúng lúc ông vừa băng qua đường và đang chuẩn bị nhấc người vài centimét để leo lên vỉa hè. Khi nhấc được cái bục gỗ nhỏ lên, ông bắt gặp ánh mắt tôi đang nhìn. Ông nở một nụ cười rạng rỡ và vui vẻ nói: ‘Xin chào. Buổi sáng đẹp trời quá phải không?’. Khi đứng nhìn người đàn ông đó, tôi chợt nhận ra mình thật giàu có. Tôi còn cả hai chân. Tôi có thể đi lại dễ dàng. Tôi cảm thấy xấu hổ vì đã tự than thân trách phận quá nhiều. Tôi tự nhủ nếu người đàn ông kia không có chân mà vẫn sống tự tin, vui vẻ và hạnh phúc, thì tôi – với đôi chân lành lặn – chắc chắn cũng sẽ làm được như thế. Tôi thấy ngực căng lên. Tôi chỉ định vay ngân hàng Merchants & Miners một trăm đô-la. Nhưng lúc đó tôi đã có đủ can đảm để hỏi vay hai trăm. Tôi đã định nói rằng mình muốn đến Kansas để thử tìm một công việc. Nhưng giờ đây tôi đã tự tin tuyên bố rằng mình muốn đến thành phố Kansas để nhận một công việc. Tôi đã vay được tiền; và tôi đã có việc làm.

Đến giờ tôi vẫn dán những lời này lên tấm gương trong phòng tắm để đọc khi cạo râu mỗi sáng:

Tôi buồn vì chẳng có giày

Cho đến khi nhìn thấy một người đàn ông trên đường không có chân.”

Có lần, tôi hỏi Eddie Rickenbacker về bài học lớn nhất anh đã học được khi cùng những người đồng hành lênh đênh trên chiếc bè gỗ giữa Thái Bình Dương suốt hai mươi mốt ngày, mất phương hướng một cách vô vọng. Anh nói: “Bài học lớn nhất tôi rút ra từ trải nghiệm đó là nếu bạn vẫn có đủ nước ngọt để uống và đủ thực phẩm để ăn thì đừng bao giờ phàn nàn về bất cứ điều gì”.

Tờ Time có đăng bài báo viết về một trung sĩ bị thương trong trận Guadalcanal. Bị một mảnh đạn găm vào cổ họng, viên trung sĩ này đã được truyền máu bảy lần. Anh viết cho bác sĩ một mẩu giấy hỏi: “Tôi sẽ sống đúng không?”. Bác sĩ trả lời: “Đúng vậy”. Anh lại viết một mẩu giấy khác: “Liệu tôi còn có thể nói được không?”. Một lần nữa anh lại nhận được câu trả lời có. Vậy là anh viết tiếp: “Thế thì tôi còn phải lo lắng về cái quái gì nữa chứ?”.

Tại sao ngay bây giờ bạn không dừng lại và tự hỏi: “Mình đang lo lắng về cái quái gì vậy?”. Có thể bạn sẽ thấy điều mình lo lắng chẳng có gì to tát, thậm chí thật vớ vẩn.

Khoảng 90% những điều xảy ra trong cuộc sống của chúng ta là tốt đẹp, chỉ khoảng 10% không như mong đợi. Nếu muốn hạnh phúc, tất cả những gì chúng ta phải làm là chú tâm vào 90% điều tốt đẹp, và bỏ qua 10% điều không như ý. Còn nếu chúng ta cứ muốn chuốc lấy lo âu, cay cú và bệnh loét dạ dày thì hãy cứ tập trung vào 10% bất hạnh kia và bỏ qua 90% điều tuyệt vời còn lại.

Các từ Suy Ngẫm và Tạ Ơn được khắc ghi trong nhiều nhà thờ thời Cromwell ở Anh quốc. Những từ ngữ này cũng phải được ghi khắc trong tâm khảm chúng ta: Suy Ngẫm và Tạ Ơn. Suy ngẫm về những điều chúng ta phải trân trọng, và tạ ơn Chúa vì tất cả những ân huệ và phẩm vật Người trao cho.

Jonathan Swift, tác giả của quyển Gulliver phiêu lưu ký (Gulliver’s Travels), là một người bi quan và chán chường bậc nhất trong nền văn học Anh. Ông thấy buồn vì đã được sinh ra trên đời, đến nỗi thường mặc đồ đen và nhịn ăn vào mỗi dịp sinh nhật. Tuy nhiên, trong nỗi chán nản, người bi quan nhất nền văn học Anh vẫn ca ngợi sức mạnh lớn lao mà sự vui vẻ và niềm hạnh phúc có thể mang lại cho sức khỏe của con người. Ông tuyên bố: “Những bác sĩ giỏi nhất thế gian là Bác sĩ Ăn Uống, Bác sĩ Tĩnh Lặng và Bác sĩ Vui Vẻ”.

Bạn và tôi có thể được hưởng sự chăm sóc miễn phí của “Bác sĩ Vui Vẻ” từng ngày, từng giờ, bằng cách lúc nào cũng nghĩ đến sự giàu có không kể xiết của mình – những tài sản còn vượt xa kho báu của Alibaba trong cổ tích. Liệu bạn có bán đi đôi mắt của mình để đổi lấy một tỷ đô-la? Bạn sẽ chấp nhận lấy gì để đánh đổi đôi chân của bạn? Đôi tay của bạn? Thính lực của bạn? Những đứa con của bạn? Gia đình của bạn? Hãy cộng tất cả những tài sản đó, bạn sẽ thấy mình không bao giờ muốn đổi những gì đang có để lấy cả đống vàng của gia đình Rockefeller, Ford và nhà Morgan gộp lại.

Nhưng chúng ta có biết trân trọng những gì mình đang có không? À, không. Như Schopenhauer đã nói: “Chúng ta ít khi nghĩ đến những gì mình có mà chỉ luôn nghĩ đến những gì mình thiếu”. Vâng, khuynh hướng “ít khi nghĩ đến những gì mình có mà chỉ luôn nghĩ đến những gì mình thiếu” là bi kịch lớn nhất trên đời. Nó có thể gây ra đau khổ còn nhiều hơn tất cả những cuộc chiến tranh và bệnh tật trong lịch sử.

Nó khiến John Palmer sống ở Paterson, New Jersey, “từ một chàng trai dễ mến trở thành một lão già gắt gỏng” và suýt nữa phá tan gia đình anh. Tôi biết điều đó, bởi chính anh đã kể cho tôi nghe:

“Không lâu sau ngày giải ngũ, tôi bắt đầu tự kinh doanh. Tôi làm việc cật lực ngày đêm. Mọi chuyện đang tiến triển tốt đẹp thì rắc rối nảy sinh. Tôi không thể mua được nguyên vật liệu và cũng rất khó bán sản phẩm. Tôi sợ rằng mình sẽ phải từ bỏ công việc kinh doanh. Tôi lo lắng đến nỗi từ một chàng trai dễ mến trở thành lão già gắt gỏng. Tôi trở nên cáu gắt và chua chát – lúc đó tôi không biết; nhưng giờ nghĩ lại mới thấy suýt nữa tôi đã phá hoại hạnh phúc gia đình mình. Rồi một ngày nọ, một nhân viên của tôi – một cựu binh khuyết tật trẻ tuổi – nói với tôi rằng: ’Johnny này, anh nên tự cảm thấy xấu hổ với chính mình. Anh cư xử như thể mình là người duy nhất trên đời gặp rắc rối. Cứ cho là anh sẽ phải đóng cửa tiệm một thời gian, thế thì đã sao? Anh có thể làm lại từ đầu khi mọi chuyện trở lại bình thường. Anh có nhiều thứ để trân trọng. Ấy thế mà anh luôn càu nhàu. Anh ơi, anh có biết tôi luôn ao ước được như anh biết chừng nào! Nhìn tôi đây này. Tôi chỉ còn một cánh tay, và một nửa gương mặt đã bị bắn nát, nhưng tôi đâu có phàn nàn. Nếu không ngừng ngay việc ca thán và cằn nhằn, anh sẽ mất đi không chỉ công việc kinh doanh của mình, mà cả sức khỏe, gia đình và bạn bè nữa!’. Những lời khiển trách đó đã vực tôi dậy từ bờ vực thẳm. Nó khiến tôi nhận ra mình yên ổn đến mức nào. Ngay lúc đó tôi hạ quyết tâm sẽ thay đổi và trở lại là chính mình trước kia – và tôi đã làm được”.

Một người bạn của tôi, Lucile Blake cũng suýt rơi vào bi kịch nếu cô không kịp nhận ra rằng phải biết hạnh phúc với những gì mình đang có, thay vì lo lắng về những gì mình không có.

Cách đây nhiều năm, tôi gặp Lucile khi hai chúng tôi cùng theo học khóa viết truyện ngắn ở trường Báo chí Đại học Columbia. Vài năm trước đó, cô đã gặp một cơn chấn động lớn trong đời. Khi ấy, cô đang sống ở Tucson, Arizona. Câu chuyện cô kể cho tôi như sau:

“Ngày ấy tôi sống trong guồng quay: học organ ở Đại học Arizona, quản lý một trường chữa các tật về nói trong thị trấn, dạy một lớp cảm thụ âm nhạc ở Desert Willow Ranch, nơi tôi cư ngụ. Tôi đến tham dự các bữa tiệc, khiêu vũ, cưỡi ngựa dưới ánh sao. Thế rồi, một buổi sáng, tôi quỵ ngã. Vì tim của tôi! Bác sĩ nói: ’Cô sẽ phải nằm trên giường trong một năm, tĩnh dưỡng hoàn toàn’. Ông ấy thậm chí còn không động viên cho tôi tin rằng mình sẽ khỏe lại.

Nằm trên giường suốt một năm! Trở thành phế nhân. Có thể chết! Tôi hoang mang cực độ. Tại sao điều này lại xảy đến với tôi? Tôi đã làm gì nên tội? Tôi than khóc và rên rỉ, trong lòng trào dâng cảm giác cay đắng và muốn nổi loạn. Nhưng tôi vẫn nằm nghỉ như lời khuyên của bác sĩ. Một người hàng xóm của tôi, họa sĩ Rudolf, nói với tôi: ’Bây giờ cô cho rằng cả một năm nằm trên giường là một thảm kịch. Nhưng không phải thế đâu. Cô sẽ có thời gian để suy nghĩ và hiểu rõ mình hơn. Trong vài tháng tới, cô sẽ phát triển tâm hồn nhiều hơn toàn bộ quãng đời trước đó của cô!’. Tôi dần trấn tĩnh lại, và cố gắng hoàn thiện những nhận thức về giá trị. Tôi đọc các sách truyền cảm hứng. Một hôm, tôi nghe phát thanh viên trên đài nói: ’Bạn chỉ có thể thể hiện được những gì có trong chính tâm thức của bạn’. Tôi đã nghe những lời như thế nhiều lần trước đây, nhưng bây giờ chúng mới chạm được và bám rễ trong tâm trí tôi. Tôi hạ quyết tâm sẽ chỉ sống với những suy nghĩ tích cực về niềm vui, hạnh phúc và sức khỏe. Ngay khi thức dậy mỗi sáng, tôi ép bản thân phải nhắc lại những điều mình cần biết ơn. Thân thể tôi không đau đớn. Tôi có một đứa con gái nhỏ dễ thương. Tôi có thể nhìn, có thể nghe, được thưởng thức những bản nhạc hay trên đài, có thời gian đọc sách, có thức ăn ngon, bạn bè tốt. Tôi đã rất vui vẻ và có nhiều người tới thăm đến nỗi bác sĩ phải đặt một tấm biển quy định mỗi lần chỉ được một người vào thăm – và chỉ được vào những giờ nhất định.

Chín năm trôi qua và giờ đây, tôi đã sống một cuộc sống trọn vẹn và tích cực. Tôi rất biết ơn một năm nằm trên giường ấy. Đó là năm hạnh phúc nhất và hữu ích nhất của tôi ở Arizona. Từ đó đến nay, tôi tạo thói quen mỗi sáng nghĩ về những điều tốt đẹp mà tôi đang có, và điều này đã trở thành một trong những thói quen quý giá nhất của tôi. Tôi cảm thấy thật xấu hổ vì chỉ mới học được cách sống khi suýt phải đối diện cái chết.”

Lucile bạn tôi có thể không nhận ra, nhưng cô đã hiểu được bài học mà Tiến sĩ Samuel Johnson rút ra từ cách đây hơn hai trăm năm. Ông nói: “Thói quen nhìn mọi việc một cách tích cực còn quý giá hơn kiếm được một ngàn bảng mỗi năm”.

Những lời ấy, hãy nhớ, được thốt ra từ miệng một người không phải giàu có và quá ư lạc quan, mà bởi một người đã từng nếm trải những lo âu, đói khát và nghèo túng trong hai mươi năm – và cuối cùng trở thành một trong những tác giả lỗi lạc và là người có tài nói chuyện nổi tiếng nhất thời đó.

Logan Pearsall Smith đã gói trọn trí tuệ uyên thâm trong vài lời sau: “Có hai điều cần phải hướng tới trong cuộc sống: Thứ nhất, có được những gì bạn muốn. Sau đó, tận hưởng nó. Chỉ những người khôn ngoan nhất mới làm được điều thứ hai”.

Bạn có biết làm sao để ngay cả việc rửa bát trong bếp cũng trở thành một trải nghiệm xúc động? Vậy hãy đọc quyển sách truyền cảm hứng về lòng can đảm phi thường của Borghild Dahl với nhan đề Tôi muốn nhìn thấy (I Wanted to See).

Cuốn sách là tác phẩm của một phụ nữ đã trải qua cảnh mù lòa suốt nửa thế kỷ. Bà kể: “Tôi chỉ còn một mắt trái với nhiều sẹo đến nỗi tôi phải nhìn mọi thứ qua khe nhỏ của mắt đó. Tôi chỉ có thể đọc sách bằng cách dí sát vào mặt và cố sức căng mắt về phía góc trái đó”.

Nhưng bà không hề than thân trách phận, cũng không muốn bị coi là “khác biệt”. Hồi nhỏ, bà rất muốn chơi nhảy lò cò với những đứa trẻ khác, nhưng lại không thể nhìn thấy những vạch kẻ. Vì thế, đợi các bạn về hết, bà liền xuống sân và vừa bò vừa kề sát mặt xuống đất để có thể nhìn thấy những đường kẻ. Nhờ cách đó, bà có thể nhớ nằm lòng từng khoảng sân chơi và không lâu sau đã chơi trò này rất giỏi. Khi tập đọc ở nhà, bà cầm những quyển sách được in khổ to và dí sát mắt đến nỗi lông mi chạm cả vào trang sách. Cuối cùng bà đã tốt nghiệp Đại học Minnesota và lấy thêm một bằng Thạc sĩ ở Đại học Columbia.

Công việc đầu tiên của bà là dạy học ở một ngôi làng nhỏ ở Twin Valley, Minnesota, và bà phấn đấu cho tới khi trở thành giáo sư ngành báo chí và văn học của Đại học Augustana ở Sioux Falls, South Dakota. Bà dạy ở đó suốt mười ba năm, giảng cho các câu lạc bộ của phụ nữ và nói chuyện trên radio về các tác phẩm văn chương và tác giả. Bà viết: “Trong ký ức của mình, tôi luôn nơm nớp lo sợ sẽ bị mù hoàn toàn. Để vượt qua nỗi sợ hãi đó, tôi đã chọn một thái độ sống vui vẻ, gần như lúc nào cũng tràn đầy tiếng cười”.

Rồi vào năm 1943, khi đã năm mươi hai tuổi, một điều kỳ diệu đã xảy đến với Borghild Dahl: Bà có thể nhìn rõ hơn trước bốn mươi lần, sau một ca phẫu thuật ở Bệnh viện chuyên khoa Mayo Clinic danh tiếng.

Một thế giới mới mẻ, thú vị và đáng yêu mở ra trước mắt bà. Giờ đây, ngay cả việc rửa bát trong bồn nước ở bếp cũng khiến bà bồi hồi xúc động. Bà viết: “Tôi bắt đầu nghịch những bọt xà phòng trắng xóa trên bát đĩa. Tôi nhúng tay vào chậu và vớt lên những bong bóng xà phòng bé nhỏ. Tôi hướng chúng về phía ánh sáng và có thể nhìn thấy trong đó là những sắc màu rực rỡ như cầu vồng”.

Khi nhìn qua ô cửa sổ phía trên bồn rửa bát, bà thấy “những chú chim sẻ đang vỗ những đôi cánh màu xám đen, bay trong làn tuyết rơi dày trắng xóa”.

Ngây ngất trước những bong bóng xà phòng và những chú chim sẻ, bà đã viết lời kết cho quyển sách của mình như sau: “Tôi thầm nhủ: ’Lạy Thiên Chúa, Cha chúng con ở trên trời, con tạ ơn Người. Con tạ ơn Người’”.

Hãy tưởng tượng mình tạ ơn Chúa vì có thể rửa bát đĩa, nhìn thấy ánh cầu vồng trong bong bóng xà phòng và chim sẻ bay trong tuyết!

Chúng ta nên tự xấu hổ với chính mình. Những năm tháng trong đời mình chúng ta được sống trong một xứ sở thần tiên đẹp tuyệt vời, nhưng lại quá mù quáng đến nỗi không nhận ra điều đó, có lẽ vì quá đầy đủ nên không biết hưởng thụ nó.

Nếu bạn muốn quẳng gánh lo đi và vui sống thì hãy:

Hãy nhớ đến những phúc lành bạn có được, chứ không phải những rắc rối!