Hỏi: Trong blog của thầy, thầy khuyên sinh viên nên học Khoa học, Công nghệ, Kỹ nghệ và Toán học (STEM) nhưng em không hình dung được em có thể làm việc gì với bằng cấp liên quan đến toán học? Bạn em nói: “Không có tương lai khi học toán vì không có việc làm cho ngành này”. Bố mẹ em nói việc duy nhất em có thể làm là trở thành “giáo viên dạy toán” tại trường phổ thông. Em hoang mang vì em yêu toán nhưng em cần có việc làm nữa. Xin thầy giúp cho.
Đáp: Cả bạn của em và bố mẹ của em đều có cách nhìn giới hạn về nghề nghiệp trong toán học. Có nhiều nghề tuyệt vời dành cho những người yêu toán. “Thống kê” (U.S. Statistics) là một trong những nghề đang “nóng”. Thống kê là bộ môn áp dụng các nguyên lý toán học vào quá trình thu thập và phân tích dữ liệu số. Người làm thống kê áp dụng tri thức toán học của họ để thiết kế các thực nghiệm: thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu; sau đó diễn giải kết quả trong nhiều lĩnh vực như kinh tế, công nghệ, y học, chăm sóc sức khỏe, tiếp thị (marketing) và giáo dục.
Trong doanh nghiệp và công nghiệp, thống kê đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng và trong quá trình phát triển cũng như cải tiến sản phẩm. Ví dụ trong các doanh nghiệp sản xuất ô tô, những người làm thống kê là những người chịu trách nhiệm thiết kế các thực nghiệm để xác định thời gian hỏng của động cơ khi bị phơi ra trong các điều kiện thời tiết cực đoan; hoặc cho chạy các động cơ riêng rẽ cho tới khi xuất hiện lỗi hay hỏng hóc. Còn trong các công ty sản xuất dược, thống kê giúp đánh giá kết quả của các thực nghiệm lâm sàng để xác định độ an toàn và hiệu quả của các loại thuốc mới. Tại công ty phần mềm, người làm thống kê giúp thiết kế gói phần mềm thống kê để phân tích dữ liệu chính xác và hiệu quả hơn. Bên cạnh việc phát triển sản phẩm, các nhà thống kê còn tham gia vào quá trình quyết định nên chế tạo sản phẩm nào, định mức chi phí chế tạo và xác định sản phẩm làm ra nên được giới thiệu đến những nhóm người nào. Các nhà thống kê cũng có thể quản lý tài sản và công nợ, xác định rủi ro và thu hồi khoản đầu tư nào đó. Các nhà thống kê làm việc trong những môi trường vả lĩnh vực khác nhau sẽ có các vị trí chuyên nghiệp khác nhau. Chẳng hạn, một người dùng phương pháp thống kê để phân tích dữ liệu kinh tế được gọi là nhà thống kê kinh tế, trong khi người làm thống kê trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và y tế có thể giữ chức vụ như nhà thống kê sinh học…
Theo Sở Lao động Mỹ, thống kê là nghề tăng trưởng nhanh nhất hiện nay, tốc độ tăng trưởng có thể tăng tới 25% từ năm 2010 tới năm 2020. Nhu cầu về người tốt nghiệp trong ngành thống kê đang tăng lên cùng với sự ứng dụng phân tích dữ liệu lớn (Big data) và các công cụ tìm kiếm dựa trên thuật toán.
Ngày nay, việc sử dụng các dữ liệu thống kê đã lan rộng và ảnh hưởng tới nhiều quyết định quan trọng trong nội bộ doanh nghiệp và chính phủ. Hiện nhu cầu nhân lực còn cao là vì có ít sinh viên chọn học toán và thống kê. Cùng với sự tiến bộ trong công nghệ, các nhà thống kê có thể phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ một cách nhanh chóng và giúp cho người quản lý ra quyết định nhanh hơn so với trước đây.
Ngày nay Toán học là một trong những lĩnh vực học tập tốt nhất ở đại học. Dầu vậy, cơ hội việc làm trong ngành này chủ yếu là dành cho người tốt nghiệp cử nhân, thạc sĩ liên quan đến lĩnh vực thống kê. Vì các ứng dụng thống kê thường được thực hiện trên máy tính nên việc có kiến thức tốt cũng như khả năng vận dụng máy tính sẽ là lợi thế. Bên cạnh đó, sinh viên cần chú tâm đến việc tích lũy và rèn luyện kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng trao đổi và trình bày để có thể giải thích các vấn đề kỹ thuật cho những người không có tri thức chuyên môn về thống kê. Có thêm hiểu biết và kiến thức kinh doanh cũng như tình hình kinh tế sẽ khiến sinh viên trở nên những nhân viên được săn đón khi gia nhập thị trường lao động.