Thử thách cuộc chiến The Matrix

Keanu từng trải qua cuộc khủng hoảng tuổi trung niên trong một quãng thời gian ngắn vào cuối năm 1997.

Dù lúc này Keanu đã có tên tuổi ở Hollywood, nhưng đối với giới quan sát và những người có quyền định đoạt trong giới giải trí thì anh chưa thật sự đạt đến đỉnh cao. Anh từng tham gia những bộ phim bom tấn thành công về thương mại, và các nhà làm phim cũng không ngừng tìm đến anh với hàng đống kịch bản. Nhưng dường như nhiều nhà làm phim vẫn có những mối lo ngại vô hình rằng Keanu không hẳn là người mà họ có thể tin tưởng để gửi gắm vai diễn. Anh đã thực hiện một số dự án nhỏ có chất lượng như A Walk in the Clouds (Dạo bước trên mây) và Feeling Minnesota (tạm dịch: Cảm nhận Minnesota); mặc dù những phim này giúp Keanu được ghi nhận như một diễn viên tài năng, nhưng chúng cũng khiến Hollywood có cái nhìn khắt khe rằng về mặt sự nghiệp, Keanu vẫn chưa thật sự tập trung. Hollywood muốn có một diễn viên rập khuôn, người có thể hoạt động trong một dòng phim nhất định và trung thành với dòng phim đó. Nhưng Keanu không phải là một diễn viên như vậy.

Dẫu sao thì Keanu cũng là một diễn viên gần đạt đến đỉnh cao, và một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thấy thành công lớn đang đến với Keanu là The Matrix - bộ phim có kinh phí khổng lồ với nhiều hiệu ứng đặc biệt và tầm nhìn đậm tính công nghệ về tương lai. Trong phim, Keanu vào vai anh chàng Neo mê công nghệ, người từng bước khám phá những sự thật cũng như điều giả dối về cuộc sống hiện tại của mình khi dấn thân vào một hành trình có nhiều diễn biến bất ngờ trong một không gian và thời gian tách biệt, thường xuyên bị gián đoạn. Với sự kết hợp các pha chiến đấu theo phong cách võ thuật của tương lai với nhân vật chính là một người hùng ít nói, The Matrix có tất cả các yếu tố để tạo nên thành công đáng kinh ngạc, đồng thời cũng có thể trở thành một quả bom xịt khổng lồ. Nói cách khác, đây là một bộ phim vô cùng phù hợp với khả năng cũng như tính cách của Keanu.

Nhưng phù hợp đến mức nào?

Dù được giao nhiệm vụ nhập vai một nhân vật sống trong tương lai có vô số công nghệ tiên tiến, nhưng bản thân Keanu vẫn là người cực kỳ nguyên thủy. Anh từng thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Parade: “Tôi không dùng máy tính và cũng không sử dụng email. Tôi lấy làm lạ khi người ta có thể trở nên hoảng hốt chỉ vì họ không nhận được phản hồi tức thì cho một email”.

Vào thời điểm đó, Keanu có tự tin vào vai Neo hay không cũng không mấy quan trọng, vì trước anh còn có một danh sách dài các diễn viên hạng A được mời đóng vai nam chính.

Will Smith được mời vào vai Neo, nhưng anh đã từ chối vì không hiểu ý tưởng của bộ phim và đã chọn bộ phim đơn giản hơn là Wild Wild West (Miền Tây hoang dã). Các ngôi sao khác như Brad Pitt, Val Kilmer và Nicolas Cage cũng đều từ chối. Có lúc các nhà làm phim từng thử thay đổi kịch bản để biến nhân vật Neo thành nữ và gửi lời mời đến Sandra Bullock, nhưng cô đã khéo léo từ chối.

Lúc này, một cuộc chiến giữa hãng phim và các đạo diễn đã nổ ra. Anh em đạo diễn nhà Wachowski muốn có Johnny Depp. Hãng phim muốn có Keanu. Và hãng phim đã giành chiến thắng. Đó là sự lựa chọn đúng đắn, vì với tính cách thật thà và giản dị của mình, Keanu dường như đã cảm được ý tưởng của bộ phim cũng như nhân vật ngay khi anh đọc kịch bản.

Keanu nói trên tạp chí Wired: “Tôi thấy rất vui sướng khi đọc kịch bản”. Trong cuộc trò chuyện với The Morning Call, Keanu đã có một chia sẻ ngắn gọn hơn về điều này: “Tôi nghĩ bộ phim đặt ra câu hỏi: ‘Sự thật là gì?’”.

Keanu nhanh chóng nhận ra anh em nhà Wachowski không hề đùa giỡn khi nói rằng họ muốn có một biến thể phim hành động đơn giản theo phong cách truyện tranh. Đó là một ý định nghiêm túc, và nó càng trở nên nghiêm túc hơn khi Keanu - lúc chính thức được nhận vào vai Neo - cùng những diễn viên khác được đưa danh sách các tài liệu “bổ sung” mà họ phải đọc và hiểu trước khi bắt đầu đọc kịch bản để quay phim. Đó là một lượng tài liệu khổng lồ, bao gồm Simulacra and Simulation (tạm dịch: Hình tượng và mô phỏng), Out of Control: The New Biology of Machines, Social Systems and Economic World (tạm dịch: Mất kiểm soát - Nguyên lý sinh học mới của máy móc, hệ thống xã hội và thế giới kinh tế), và Psychological Evolution(tạm dịch: Tiến hóa tâm lý) - một quyển sách về học thuyết cùng tên của Dylan Evans.

Theo một bài báo được đăng trên Wired, Keanu từng vui vẻ kể về nhiệm vụ mà các đạo diễn đã giao cho mình: “Họ chỉ nói: ‘Hãy đọc và tìm hiểu những tài liệu này’. Đối với tôi, việc đọc đó cũng khá thú vị”.

Nhưng có một chuyện khiến anh không mấy thích thú trong quá trình quay The Matrix, đó là khi phải chạy đua không ngừng để theo kịp lịch trình quay phim, trong đó anh phải trải qua bốn tháng tập luyện võ thuật liên tục để phục vụ các pha hành động cũng như cảnh quay nguy hiểm và phức tạp, cộng thêm tám tháng quay phim thực tế.

Tuy vậy, đối với Keanu chuyện đó cũng không phải điều gì khó khăn. Anh nói với tạp chí Wired: “Họ nói họ muốn tôi tập luyện bốn tháng trước khi quay phim, tôi đã cười và đồng ý”. Cũng trong bài phỏng vấn này, anh em nhà Wachowski đã chia sẻ cảm giác của họ khi Keanu đồng ý tham gia bộ phim: “Chúng tôi biết mình cần phải có một cam kết điên rồ từ một ai đó. Và chúng tôi biết Keanu là gã điên của mình”.

Nhưng vào một buổi sáng không lâu trước khi Keanu bắt đầu khóa huấn luyện, anh lại đối mặt với một vấn đề cá nhân khác.

Keanu giải thích với tờ Rolling Stone về vấn đề anh gặp phải bằng giọng điệu giống như một bác sĩ: “Tôi cần được làm phẫu thuật để nối hai đốt sống lưng. Trong cột sống của tôi có một đĩa đệm bị chèn ép đã lâu và một đĩa đệm bị vỡ. Tình trạng này đã kéo dài suốt mười năm, và cuối cùng thì nó bắt đầu dính vào tủy sống. Tôi ngày càng dễ bị ngã trong phòng tắm vì bị mất thăng bằng”.

Keanu đã được bác sĩ kiểm tra và tiên lượng bệnh là rất nặng.

Anh phải được phẫu thuật để chỉnh lại hai đốt sống, nếu không anh sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị liệt tứ chi. Keanu quyết định phẫu thuật. Ngay khi vừa trải qua cuộc đại phẫu, Keanu lập tức bị cuốn vào quá trình làm phim cần hoạt động thể lực với cường độ cao của The Matrix. Không chỉ muốn làm một bộ phim có ý tưởng đột phá trên nhiều khía cạnh, anh em đạo diễn Wachowski còn ấp ủ một điều gì đó khác biệt cho các phân cảnh chiến đấu đầy tham vọng trong phim.

Thay vì dùng diễn viên đóng thế cho các cảnh hành động quan trọng, các nhà làm phim quyết định diễn viên sẽ phải tự mình thực hiện tất cả các cảnh đánh nhau theo phong cách võ thuật Hồng Kông. Hai đạo diễn của The Matrix đã tiếp cận biên đạo võ thuật huyền thoại của điện ảnh Hồng Kông là Viên Hòa Bình để mời ông đào tạo cho tất cả các diễn viên chính trong khoảng thời gian bốn tháng trước khi bắt đầu tiến hành quay phim. Đối với Viên Hòa Bình, đó là một thử thách ông chưa bao giờ đối mặt, và ban đầu ông rất đắn đo trước lời mời mà ông biết là sẽ kéo theo khối lượng công việc khổng lồ. Cuối cùng, Viên Hòa Bình đồng ý đào tạo các diễn viên, và điều này đã đưa Keanu vào tình thế nguy hiểm.

Suốt hai tháng đầu trong quá trình đào tạo trước thời điểm khởi quay, Keanu luôn nổi bật trên phim trường với chiếc nẹp cố định cổ. Dù vậy, anh đã thể hiện sự quyết tâm của mình ngay từ những ngày đầu tiên và sẵn sàng bỏ ra mười giờ mỗi ngày để được Viên Hòa Bình huấn luyện cho những pha chiến đấu cũng như các màn đu dây tốn nhiều sức lực và diễn ra liên tục.

Vị biên đạo võ thuật xác định cách tiếp cận tốt nhất để đào tạo diễn viên là điều chỉnh chuyển động của từng người cho phù hợp với các điểm đặc trưng của họ. Ở Keanu, ông thấy được sự chuyên tâm. Những tháng huấn luyện đầu tiên của Keanu hoàn toàn phụ thuộc vào tình trạng hậu phẫu của anh. Ban đầu, các buổi luyện tập của Keanu chỉ giới hạn ở những động tác không quá phức tạp và đặc biệt không có động tác đá. Đó cũng là lý do vì sao trong The Matrix, nhân vật Neo rất ít khi tung ra những cú đá.

Phần lớn quá trình huấn luyện cũng là một trải nghiệm không mấy thoải mái đối với Keanu, bởi anh luôn phải tìm cách cân bằng thể chất và cảm xúc khi cố thực hiện chính xác các pha nguy hiểm trong thời gian bình phục. Anh tâm sự trên tạp chí Wired: “Vấn đề là tôi muốn làm được nhiều hơn với cơ thể của mình, nhưng mong muốn đó lại bị kìm hãm bởi cái cổ bị chấn thương và nỗi lo lắng đi kèm với chấn thương đó”.

Dù vậy, Keanu vẫn kiên trì tập luyện và nhận được đánh giá cao từ các đạo diễn cũng như biên đạo võ thuật. Anh em nhà Wachowski đã ghi nhận công sức của Keanu trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí võ thuật Martialarm Martial Arts: “Keanu hiểu tại sao khóa huấn luyện là cần thiết và vì sao anh phải chuyên tâm tập luyện”. Trong cùng bài phỏng vấn này, biên đạo võ thuật Viên Hòa Bình cho biết: “Keanu rất tận tâm trong khi luyện tập và nghiêm túc với công việc của mình. Anh ấy là một người cầu toàn”.

Điều thú vị là những hạn chế về mặt thể chất của Keanu hóa ra lại hữu ích. Vì không thể xoay cổ một cách linh hoạt, nên những lúc anh quay đầu khi thực hiện một động tác thì vai và ngực của anh sẽ quay theo, nhưng cũng nhờ vậy mà anh đã tạo nên một cái chất rất riêng cho các động tác chiến đấu của nhân vật chính Neo.

Sự nỗ lực của Keanu càng trở nên rõ ràng trong quá trình quay The Matrix. Một khi bộ phim đã chính thức được bấm máy, cả đoàn làm phim lẫn bản thân Keanu đều biết họ đang phải chạy đua với thời gian. Lúc này, vì Keanu vẫn chưa thể cử động thoải mái do ảnh hưởng của cuộc phẫu thuật, nên nhiều phân cảnh hành động nặng về thể lực vốn được lên kế hoạch quay sớm đã được dời lịch quay. Điều này khiến người theo chủ nghĩa hoàn hảo như Keanu cảm thấy khó chịu. Có lần không thực hiện được cú đá liên hoàn trong một cảnh đánh nhau, anh nhất quyết đòi quay lại cảnh đó. Ba ngày sau, cảnh đó được sắp xếp quay lại và anh đã hoàn thành chỉ trong ba lần quay. Việc Keanu sẵn sàng dấn thân để cống hiến cho The Matrix cũng được chứng minh trong quá trình quay một cảnh quan trọng khác: cuộc trò chuyện qua điện thoại di động giữa nhân vật Neo và Morpheus. Keanu khẳng định anh có thể tự mình trèo lên cửa sổ tầng ba mươi bốn mà không cần diễn viên đóng thế. Cả đoàn phim lúc đó gần như đã nín thở khi Keanu hành động như Người Nhện và an toàn hoàn thành cảnh quay.

Việc Keanu luôn sẵn sàng cống hiến cho bộ phim đã truyền cảm hứng cũng như tiếp thêm động lực cho đoàn làm phim đến tận những ngày quay cuối cùng. Trong một phân cảnh đầu phim, Neo tỉnh dậy trong chiếc kén đầy chất lỏng ở thế giới thực. Hình dáng của Neo trong cảnh này được kịch bản mô tả là gầy gò, hốc hác và trọc đầu - tạo hình có lẽ đã được liên tưởng đôi chút với hình mẫu Star Child trong bộ phim khoa học viễn tưởng 2001: A Space Odyssey (Chuyến du hành không gian). Ban đầu, các đạo diễn nghĩ tạo hình này sẽ được thực hiện bằng một khâu trang điểm công phu. Nhưng khi trò chuyện với Keanu, cả nam diễn viên lẫn hai đạo diễn đều đồng tình rằng phương pháp hóa thân vào nhân vật sẽ phục vụ tốt hơn cho bộ phim.

Và thế là vài ngày trước khi cảnh quay được thực hiện, Keanu đã bắt đầu chế độ ăn kiêng để giảm gần bảy ký. Vào ngày quay phim, các thành viên trong đoàn đã rất ngạc nhiên và sửng sốt khi vô tình bắt gặp Keanu đang khỏa thân trong bồn tắm, tay cầm dao cạo đang cạo sạch tóc và lông trên cơ thể. Theo thông tin được đăng trên nhiều tờ báo lúc đó, khi bước vào phim trường, Keanu trông nhẵn nhụi và dị thường đến mức nhiều người trong đoàn phim không dám nhìn thẳng vào mắt anh. Nói chung là trông anh thật kỳ lạ.

Và ngoại hình dị thường đó đã theo Keanu ngay cả sau khi kết thúc quá trình quay phim. Ban nhạc Dogstar đã lên kế hoạch biểu diễn ở Los Angeles, và diện mạo của Keanu vẫn còn rất giống với nhân vật của anh trong The Matrix. Tóc anh chưa kịp mọc lại và cơ thể anh ta vẫn có vẻ ốm yếu. Các ngôi sao nhạc rock vẫn thường được biết đến với vẻ ngoài không mấy khỏe khoắn, nhưng hình ảnh Keanu trên sân khấu với cây guitar bass nặng trịch và khuôn mặt hốc hác trong khi biểu lộ cảm xúc thì lại rất xa lạ. Vẻ ngoài đó đã khiến nhiều người hâm mộ Keanu lo lắng rằng anh đang mắc phải một chứng bệnh nào đó. Dù mất khá nhiều thời gian, nhưng sau cùng anh cũng lấy lại được vóc dáng cân đối. Có một điều chắc chắn là Keanu đã chiến đấu hết mình với The Matrix và giành được chiến thắng. Như mọi khi, sau thời gian hồi phục ngắn, Keanu lại tìm kiếm điều gì đó hoàn toàn khác lạ cho dự án tiếp theo của mình. Và anh đã tìm thấy điều đó ở bộ phim kinh dị siêu nhiên có kinh phí khiêm tốn The Gift (Món quà), trong đó Keanu sẵn sàng vào vai một người chồng bạo hành máu lạnh. Anh chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với tạp chí Blue: “Một trong những tham vọng của tôi trong vai trò diễn viên là thử đóng nhiều loại vai khác nhau. Tôi thích nhân vật của mình trong The Gift. Tôi thích sự mãnh liệt của anh ta”.

Keanu tiếp tục áp dụng phương pháp diễn xuất để hóa thân vào nhân vật Donnie Barksdale: anh đến điểm quay sớm hơn mọi người vài tuần, kiếm một chiếc xe tải cũ nát và dạo vòng quanh các quán bar ở địa phương để cố gắng nói đúng giọng, cũng như tìm hiểu sâu hơn về nền văn hóa bản địa. Khi bắt đầu quay phim, đạo diễn Sam Raimi đã có những ý tưởng riêng để làm sao cho mối quan hệ giữa nhân vật của Keanu và nữ diễn viên đóng vai vợ anh là Hilary Swank được chân thực nhất.

Raimi từng yêu cầu Keanu diễn cảnh tranh cãi với Hilary trong một căn phòng nhỏ bằng phương pháp ứng biến, theo đó anh phải chuyển từ cãi vã sang chửi rủa và cuối cùng là có hành vi bạo lực với cô. Raimi còn chỉ đạo Keanu phải đánh vợ, vừa đánh vừa gọi cô bằng một cái tên thấp hèn nào đó. Nam diễn viên đã nhập tâm đến mức anh vừa tấn công Swank vừa hét lớn, thậm chí anh còn thô bạo đẩy cô vào tường rồi bắt đầu lột bỏ quần áo của cô. Phương pháp ứng biến đã mang lại nhiều cảm xúc cho cả hai diễn viên, nhưng đối với Keanu thì việc này đặc biệt đòi hỏi nhiều tâm sức.

“Tôi không bao giờ hình dung được là mình có thể thô bạo như vậy trong cuộc sống thực. Tôi chưa bao giờ đánh phụ nữ. Tôi nhớ là sau cảnh quay đó, tim tôi đập loạn xạ và mọi thứ trở nên thật yên lặng. Tôi cảm thấy mình đã thay đổi. Tôi có cảm giác như mình đã vượt qua một ranh giới nào đó”, anh nói trong một cuộc trò chuyện với tạp chí Blue.