Có hai nhà sư nọ đã tu tập nhiều năm được mời đến dùng bữa sáng tại nhà của một Phật tử. Trong gian phòng khách họ ngồi có một cái hồ cá cảnh, trong đó nuôi nhiều loại cá khác nhau. Trong lúc ngồi chờ chủ nhà, nhà sư trẻ hơn mới phàn nàn rằng nuôi cá trong hồ như vậy là trái với lòng từ bi của nhà Phật vì chẳng khác nào ta đang giam cầm chúng. Những con cá đó đã làm gì nên tội mà phải chịu cảnh bị tống giam trong cái nhà tù bằng kính kia chứ? Lẽ ra chúng phải được tự do bơi lội trong sông hồ, được đi đến bất cứ nơi nào chúng muốn. Thế nhưng nhà sư thứ hai không đồng tình. Ông thừa nhận quả thật những con cá đó không được tự do làm theo ý muốn của mình, nhưng sống trong cái hồ đó lại giúp chúng thoát khỏi rất nhiều mối nguy hiểm. Sau đó ông liệt kê ra những điều tự do của chúng như sau:
1. Có bao giờ bạn thấy một ngư dân buông câu trong hồ cá nhà ai đó chưa? Chưa bao giờ! Do vậy, tự do đầu tiên của một con cá cảnh là thoát khỏi mối nguy hiểm của ngư dân.
Hãy tưởng tượng cuộc sống của một con cá bình thường trong thế giới tự nhiên. Khi thấy một con giun béo mướt hoặc một con ruồi mập mạp bay qua, chúng sẽ không bao giờ biết chắc được liệu đớp con mồi đó có an toàn hay không. Rõ ràng chúng đã từng thấy rất nhiều bạn bè, dòng họ của mình bị mắc câu bởi một con giun ngon lành và đột nhiên bị giật lên cao và biến mất khỏi mặt nước lẫn cuộc đời của chúng mãi mãi. Đối với một con cá sống trong thế giới tự nhiên, miếng ăn luôn đi kèm với sự nguy hiểm và thường kết thúc trong bi kịch. Những con cá sống trong tự nhiên đều có thể mắc bệnh tâm thần nhưng những con cá cảnh thì không.
2. Cá trong tự nhiên còn sợ bị những con cá lớn hơn ăn thịt. Ngày nay, tại một số con sông điêu tàn, thật chẳng an toàn chút nào nếu lội ngược dòng một nhánh sông nào đó vào ban đêm! Tuy nhiên, chẳng ai lại cho những con cá ăn thịt lẫn nhau vào cùng một chậu bao giờ. Do vậy mà cá cảnh tránh được mối nguy hiểm từ loài cá ăn thịt.
3. Trong chu trình tự nhiên, cá sống trong thiên nhiên đôi khi phải chịu cảnh không có thức ăn. Điều đó không bao giờ xảy ra với loài cá cảnh vì cuộc sống của chúng chẳng khác gì ở ngay cạnh một nhà hàng vậy. Ngày hai lần, chúng được cung cấp những bữa ăn ngon lành, đầy đủ dưỡng chất đến tận cửa, thậm chí còn tiện lợi hơn cả dịch vụ giao bánh pizza tại nhà vì không phải trả tiền. Do vậy mà cá cảnh sống trong hồ kiếng không phải lo đói.
4. Khi mùa thay đổi, nhiệt độ nước trong sông hồ cũng sẽ thay đổi nhiệt rất khắc nghiệt. Vào mùa đông, nước sông hồ rất lạnh và có thể đóng băng. Còn vào mùa hè, nước có thể quá nóng đối với cá hoặc thậm chí là bị khô cạn đi. Nhưng cá cảnh luôn được sống trong một môi trường điều hòa nhiệt độ. Nhiệt độ nước trong hồ bao giờ cũng đồng nhất và dễ chịu quanh năm suốt tháng. Nhờ vậy cá cảnh không phải chịu cảnh nóng hay lạnh.
5. Trong tự nhiên, khi cá bị ốm sẽ chẳng có ai chăm sóc cho nó. Nhưng cá cảnh lúc nào cũng được bảo hiểm sức khỏe miễn phí. Người chủ chỉ cần gọi điện là đã có ngay bác sĩ đến thăm khám cho nó mà thậm chí không cần đi đến phòng khám. Do đó cá cảnh không sợ bị ốm.
Nhà sư thứ hai tóm tắt lại ý của mình, rằng có rất nhiều lợi thế cho một con cá cảnh so với cá sống trong thiên nhiên. Quả thật là chúng không được tự do làm những gì mình khao khát và bơi lội đó đây nhưng ngược lại sẽ được tránh khỏi rất nhiều mối nguy hiểm và điều kiện sống bất tiện.
Ông nói thêm rằng điều đó cũng tương tự với những người sống có đạo đức. Quả thật họ không được tự do làm mọi điều mình thích và tận hưởng đó đây nhưng ngược lại, họ sẽ tránh được rất nhiều mối nguy hiểm và sự lo lắng.
Còn bạn, bạn thích kiểu tự do nào?