V
ầng mặt trời chiều muộn chiếu sáng những ngọn tháp của Sagrada Família, rọi phần bóng đen ngang qua Quảng trường Gaudí và che mát cho từng hàng du khách đang đợi vào nhà thờ.
Robert Langdon đứng lẫn trong số họ, nhìn những cặp tình nhân tự chụp ảnh, những du khách quay video và lũ trẻ nghe tai nghe, còn mọi người xung quanh đều bận rộn nhắn tin, bấm máy, và cập nhật - rõ ràng chẳng biết gì về vương cung thánh đường cạnh họ cả.
Thuyết trình của Edmond tối hôm qua đã nói rằng công nghệ giờ đây chia “sáu mức độ chia tách” của con người thành “bốn cấp độ”, với mọi sinh linh trên Trái Đất giờ đều kết nối với mọi người khác qua không quá bốn người nữa.
Sớm muộn con số đó sẽ là không, Edmond nói, ca ngợi “tính đơn nhất” sắp tới - cái thời khắc khi trí thông minh nhân tạo vượt xa trí thông minh của con người và hai thứ sẽ hòa trộn làm một. Và khi điều đó xảy ra, anh ấy nói thêm, những ai trong chúng ta còn sống ngay lúc này... chúng ta sẽ trở thành cổ lỗ.
Langdon chẳng cần hình dung khung cảnh tương lai ấy, nhưng khi ông nhìn mọi người quanh mình, ông cảm thấy rằng những phép màu của tôn giáo sẽ gặp một thời kỳ ngày càng khó khăn khi cạnh tranh với những phép màu của công nghệ.
Cuối cùng khi Langdon vào được nhà thờ, ông nhẹ người khi lại thấy cái không khí quen thuộc - chẳng hề có gì giống cái hang ma quái tối hôm trước.
Hôm nay, Sagrada Família đầy sức sống.
Những quầng sáng ngũ sắc - son, vàng, tía - rọi qua lớp kính màu, khiến cho rừng cột chống dày đặc của tòa nhà sáng bừng lên. Hàng trăm khách tham quan, nhỏ bé trước những cột trụ nghiêng nghiêng như những cái cây, chăm chú nhìn lên khoảng không gian vòm rực rỡ, những tiếng thì thào thán phục của họ tạo ra một thứ âm thanh rì rầm dễ chịu.
Khi Langdon lần qua thánh đường, ánh mắt ông tiếp nhận lần lượt từng hình thù hữu cơ, cuối cùng leo lên cái phần lưới của những cấu trúc trông như tế bào tạo thành phần đỉnh vòm. Phần trần trung tâm này, như một số người nói, giống một cơ thể phức tạp nhìn qua kính hiển vi. Giờ ngắm nhìn nó, rực rỡ ánh sáng, Langdon cũng phải thừa nhận vậy.
“Giáo sư?” một giọng nói quen thuộc gọi, và Langdon quay lại nhìn Đức cha Beña hối hả tiến đến gần. “Ta xin lỗi,” vị tu sĩ nhỏ thó nói rất chân thành. “Ta vừa nghe có người nhìn thấy anh đứng đợi theo hàng - anh có thể gọi cho ta mà!”
Langdon mỉm cười. “Cảm ơn cha, nhưng việc đó cho con thời gian chiêm ngưỡng phần mặt tiền. Thêm nữa, con đoán hôm nay cha còn ngủ.”
“Ngủ ư?” Đức cha Beña cười. “Có lẽ ngày mai.”
“Một không khí khác hẳn tối qua,” Langdon nói, ra hiệu về phía điện thờ.
“Ánh sáng tự nhiên làm lên kỳ quan,” Đức cha Beña trả lời. “Sự hiện diện của con người cũng vậy.” Ông ấy ngừng lại, mắt nhìn Langdon. “Thực tế, vì anh ở đây, nếu không quá phiền phức, ta rất muốn biết suy nghĩ của anh về một thứ dưới nhà.”
Khi Langdon theo Đức cha Beña lách qua đám đông, ông nghe thấy những tiếng xây dựng vang vọng trên đầu, khiến ông nhớ rằng Sagrada Família vẫn đang được tiến hành xây dựng.
“Cha có tình cờ xem thuyết trình của Edmond không?” Langdon hỏi.
Đức cha Beña cười. “Thực tế là ba lần. Ta phải nói rằng cái khái niệm mới mẻ về entropy này - rằng vũ trụ ‘muốn’ lan tỏa năng lượng - nghe có phần như Sáng thế ký. Khi ta nghĩ đến Vụ nổ Lớn và vũ trụ mở rộng, ta nhìn thấy một quả cầu năng lượng lớn dần cứ phồng lên mãi vào bóng tối của vũ trụ... mang ánh sáng tới những nơi không hề có ánh sáng.”
Langdon mỉm cười, thầm mong Đức cha Beña là tu sĩ thời niên thiếu của ông. “Vatican có tuyên bố chính thức nào chưa ạ?”
“Họ đang cố gắng, nhưng dường như hơi” - Đức cha Beña nhún vai vẻ khôi hài - “chia rẽ. Vấn đề nguồn gốc loài người này, như anh đã biết, luôn là một điểm tắc nghẽn với Thiên Chúa giáo - đặc biệt là những người theo trào lưu chính thống. Nếu anh hỏi ta thì chúng ta cần giải quyết nó dứt điểm một lần.”
“Vậy ư?” Langdon hỏi. “Và chúng ta sẽ làm việc đó như thế nào?”
“Tất cả chúng ta cần làm những gì nhiều nhà thờ đã làm - công khai thừa nhận rằng Adam và Eve không tồn tại, rằng tiến hóa là một sự thật, và rằng tín đồ Thiên Chúa giáo tuyên bố khác đi sẽ khiến cho tất cả chúng ta trông rất ngốc ngếch.”
Langdon dừng sững lại, trân trân nhìn vị tu sĩ già.
“Ôi, xin anh!” Đức cha Beña cười nói. “Ta không tin rằng cùng một vị Chúa ban cho chúng ta cảm giác, lý trí và trí tuệ...”
“...lại dự định để chúng ta từ bỏ việc sử dụng những thứ đó phải không?”
Beña cười. “Ta thấy anh giống như Galileo. Vật lý thực tế là tình yêu thời niên thiếu của ta; ta đến với Chúa qua một sự tôn kính sâu sắc dành cho vũ trụ vật chất. Đó là một trong những lý do Sagrada Família quan trọng với ta đến vậy; nó giống như một nhà thờ của tương lai... một nhà thờ trực tiếp gắn kết với tự nhiên.”
Langdon tự hỏi liệu có phải Sagrada Família - cũng như Đền bách thần La Mã - có thể trở thành một điểm bùng phát của quá trình chuyển đổi, một công trình có một chân ở quá khứ và một chân ở tương lai, một cây cầu vật chất nối giữa một tín điều đang chết dần và một tín điều đang trỗi dậy. Nếu điều đó đúng thì Sagrada Família sẽ quan trọng hơn rất nhiều so với bất kỳ ai có thể hình dung.
Giờ Đức cha Beña dẫn Langdon xuống cái cầu thang xoắn mà họ đã xuống đêm qua.
Hầm mộ.
“Ta thấy rất rõ ràng,” Đức cha Beña nói trong lúc họ đi, “rằng chỉ có một cách Thiên Chúa giáo tồn tại trong kỷ nguyên khoa học sắp tới. Chúng ta phải thôi phủ nhận những phát minh khoa học. Chúng ta phải dừng phản bác những sự thật có thể chứng minh. Chúng ta phải trở thành một đối tác tinh thần của khoa học, sử dụng kinh nghiệm phong phú của chúng ta - hàng nghìn năm triết học, quá trình tìm tòi cá nhân, sự suy ngẫm, tự vấn lương tâm - để giúp con người xây dựng khuôn khổ đạo đức và bảo đảm rằng những công nghệ sắp tới sẽ đoàn kết, soi sáng và nâng chúng ta lên... chứ không phải hủy hoại chúng ta.”
“Con không thể đồng ý hơn được nữa,” Langdon nói. Con chỉ hy vọng khoa học chấp nhận sự giúp đỡ của cha.
Dưới chân cầu thang, Đức cha Beña ra hiệu qua ngôi mộ của Gaudí về phía cái tủ trưng bày có tập tác phẩm William Blake của Edmond. “Đây là những gì ta muốn hỏi anh.”
“Cuốn sách của Blake?”
“Phải. Anh biết đấy, ta hứa với anh Kirsch rằng ta sẽ trưng bày cuốn sách ở đây. Ta đồng ý vì ta cho rằng anh ấy muốn ta trưng ra bức minh họa này.”
Họ đến bên cái tủ và nhìn xuống phần thể hiện đầy kịch tính của Blake về vị chúa mà ông ấy gọi là Urizen đang đo vũ trụ bằng một chiếc com-pa hình học.
“Thế nhưng,” Đức cha Beña nói, “ta chú ý vào phần văn bản trên trang đối diện... chà, có lẽ anh nên đọc dòng cuối cùng.”
Ánh mắt Langdon không hề rời Đức cha Beña. “ ‘Mọi tôn giáo u tối sẽ tiêu vong và khoa học lành mạnh thống trị’ phải không ạ?”
Đức cha Beña đầy vẻ ấn tượng. “Anh biết rồi à.”
Langdon mỉm cười. “Con biết.”
“Chà, ta phải thừa nhận nó khiến ta rất phiền lòng. Cụm từ này - ‘mọi tôn giáo u tối’ - thật khó chịu. Nghe như thể Blake đang cáo buộc tôn giáo là u tối... có ảnh hưởng xấu và xấu xa.”
“Đó là một sự hiểu nhầm rất phổ biến,” Langdon trả lời. “Thực tế, Blake là một người rất mộ đạo, tiến bộ về đạo đức vượt xa so với Thiên Chúa giáo đầu óc hẹp hòi, khô khan ở nước Anh thế kỷ XVIII. Ông ấy tin rằng các tôn giáo có hai tính cách đặc thù - những tôn giáo giáo điều, u tối chuyên áp chế lối tư duy sáng tạo... và những tôn giáo mở rộng, sáng láng, khích lệ sự xem xét nội tâm và sáng tạo.”
Đức cha Beña có vẻ giật mình.
“Dòng kết luận của Blake,” Langdon trấn an ông ấy, “có thể diễn đạt dễ dàng: ‘Khoa học lành mạnh sẽ xua tan những tôn giáo u tối... để những tôn giáo khai sáng có thể phát triển’.”
Beña im lặng một lúc lâu, và sau đó, rất chậm rãi, một nụ cười lặng lẽ xuất hiện trên môi ông ấy. “Cảm ơn anh, Giáo sư. Ta thật sự tin anh đã giúp ta loại bỏ một vấn đề đạo đức nan giải.”
----
Trên gác trong điện thờ chính, sau khi nói lời tạm biệt Đức cha Beña, Langdon nán lại một lúc, thanh thản ngồi trong một hàng ghế, cùng với hàng trăm người khác, tất cả cùng ngắm những tia nắng sặc sỡ bò dọc theo những cột trụ cao ngất khi vầng dương từ từ lặn xuống.
Ông nghĩ về tất cả các tôn giáo của thế giới, về những nguồn gốc chung của các tôn giáo ấy, về những vị thần sơ khai của mặt trời, mặt trăng, biển cả và gió.
Tự nhiên từng là cốt lõi.
Cho tất cả chúng ta.
Dĩ nhiên, sự đoàn kết đã biến mất từ lâu, tan vỡ thành nhiều tôn giáo không ngừng phân ly, mỗi tôn giáo lại tự nhận là Chân lý số Một.
Tuy nhiên, tối nay, ngồi trong nhà thờ kỳ diệu này, Langdon thấy bao quanh mình là những con người của đủ mọi tín điều, màu da, ngôn ngữ và văn hóa, tất cả mọi người đều chăm chú nhìn lên trời với cảm giác chung về sự kỳ diệu... tất cả cùng thán phục điều đơn giản nhất của những phép màu.
Ánh nắng trên đá.
Lúc này Langdon nhìn thấy một chuỗi hình ảnh trong tâm trí mình - vòng tròn đá Stonehenge, các Đại Kim tự tháp, các hang động Ajanta, cụm đềm thờ Abu Simbel, trung tâm Chichén Itzá - những thánh địa trên khắp thế giới nơi người cổ đại từng tập hợp để chứng kiến cùng một cảnh tượng như nhau.
Khoảnh khắc đó, Langdon cảm nhận được những rung động nhỏ nhất trong lòng đất bên dưới chân mình, như thể đã đạt tới một đỉnh điểm... như thể tư duy tôn giáo vừa vượt qua nơi xa nhất trong quỹ đạo của nó và giờ đang vòng trở lại, mệt mỏi sau chuyến đi dài, và cuối cùng quay trở về nhà.