C
ây thập tự cao nhất thế giới nằm ở Tây Ban Nha.
Dựng trên đỉnh núi cách gần mười ba kilomet về phía Bắc tu viện El Escorial, cây thập tự bằng xi măng đồ sộ vươn cao hơn một trăm năm mươi mét trong không trung bên trên một thung lũng cằn cỗi, nơi có thể nhìn thấy nó từ cách xa hơn một trăm sáu mươi kilomet.
Hẻm núi đá bên dưới cây thập tự - được đặt tên rất hợp là Thung lũng Những người ngã xuống - chính là nơi an nghỉ của hơn bốn mươi nghìn sinh linh, những nạn nhân của cả hai phe trong cuộc Nội chiến Tây Ban Nha đẫm máu.
Chúng ta đang làm gì ở đây? Julián tự hỏi khi theo nhóm Cận vệ bước ra lối đi bộ dành để ngắm cảnh ở chân núi bên dưới cây thập tự. Đây là nơi cha ta muốn gặp sao?
Bước đi bên cạnh chàng, Valdespino trông bối rối chẳng kém. “Việc này rất vô lý,” ông ta thì thào. “Cha ngài lúc nào cũng không thích nơi này.”
Cả triệu lần không thích nơi này, Julián nghĩ.
Được đích thân Franco nghĩ ra vào năm 1940, Thung lũng Những người ngã xuống được mô tả như “một hành động chuộc lỗi quốc gia” - một nỗ lực nhằm hòa giải cả phe chiến thắng lẫn bên thất bại. Bất chấp “mong ước cao quý” của nó, đài tưởng niệm này vẫn gây tranh cãi cho đến tận ngày nay vì nó được xây dựng bởi một lực lượng lao động bao gồm cả các thường phạm và tù chính trị từng chống đối Franco - nhiều người đã chết do dãi dầu mưa nắng và đói rét trong quá trình xây dựng.
Trong quá khứ, một số nghị sĩ thậm chí còn so sánh nơi này với một trại tập trung của Quốc xã. Julián ngờ rằng cha mình cũng thầm cảm thấy như vậy, cho dù ông ấy chưa bao giờ công khai nói ra. Với hầu hết người Tây Ban Nha, địa điểm này được xem như một đài tưởng niệm dành cho Franco, do Franco xây dựng - một đền thờ khổng lồ nhằm tôn vinh ông ta. Sự thật là Franco hiện được chôn cất trong đó chỉ càng làm tăng thêm ngọn lửa chỉ trích.
Julián nhớ lại có một lần mình từng tới đây - một cuộc đi chơi khác thời niên thiếu cùng với cha để tìm hiểu về đất nước mình. Nhà vua đã chỉ ra xung quanh và khẽ thì thầm với chàng, Hãy nhìn thật cẩn thận, con trai. Một ngày nào đó con sẽ kéo đổ thứ này xuống.
Lúc này, khi Julián theo đội Cận vệ leo lên các bậc thang dẫn tới phần mặt tiền đơn giản được đẽo vào sườn núi, chàng bắt đầu nhận ra nơi họ đang đi tới. Một cánh cửa bằng đồng được chạm khắc hiện ra lù lù trước mắt - một cánh cổng ngay phần trước ngọn núi - và Julián nhớ mình đã từng bước qua cánh cửa đó khi còn là một cậu bé, hoàn toàn chết khiếp trước những gì nằm phía sau.
Nói cho cùng, phép màu đích thực của đỉnh núi này không phải là cây thập tự cao ngất nghểu phía trên mà là cái không gian bí mật bên trong nó.
Được khoét rỗng ngay bên trong đỉnh núi đá granite là một cái hang nhân tạo có tỉ lệ khó đoán định. Cái hang đào bằng tay này tạo thành một đường hầm ăn sâu gần ba trăm mét vào trong quả núi, nơi nó mở rộng thành một lòng hang trống hoác, được hoàn thiện rất tỉ mỉ và trang nhã, với sàn lát gạch lấp lánh và một mái vòm có vẽ tranh cao vút chạy hơn bốn mươi lăm mét từ bên này sang bên kia. Mình đang ở bên trong một quả núi, cậu bé Julián nghĩ. Chắc là mình đang mơ!
Còn giờ đây, sau nhiều năm, Hoàng tử Julián trở lại.
Đến đây theo mệnh lệnh của người cha đang hấp hối của ta.
Khi cả nhóm đến gần cánh cửa sắt, Julián ngước nhìn tượng Đức mẹ đau khổ bằng đồng trông rất khắc khổ phía trên cánh cửa. Bên cạnh chàng, Giám mục Valdespino làm dấu thánh, dù rằng Julián nhận thấy động tác đó là do cảm giác lo lắng nhiều hơn là đức tin.