Những "công dân" giả mạo

"Các công ty đang tạo ra những công dân giả mạo nhằm tác động đến suy nghĩ của chúng ta."

Theo The Guardian

Một trong những điều đáng phàn nàn về PR chính là cách gây ảnh hưởng gần như vô hình khiến nhiều người tò mò cứ mãi thắc mắc tại sao chúng ta dễ bị lừa đến thế, và bị lừa bằng cách nào, sau khi vụ việc xảy ra.

Phần lớn các nhân viên PR muốn quy trình công việc - chứ không phải kết quả - của họ diễn ra một cách lặng lẽ và không bị ai chú ý. Càng ít có chứng cứ về sự tham gia của giới PR, thì càng có nhiều cơ hội để thông tin được tiếp nhận theo giá trị bề ngoài. Một khi nhận thấy có sự tham gia của PR, người ta thường có tâm lý cảnh giác rằng có điều gì thiếu minh bạch đang diễn ra.

Vì thế, khi các nỗ lực ngấm ngầm nhằm gây ảnh hưởng đến dư luận của một công ty chuyên vận động hành lang trên mạng cho khách hàng của mình là Monsanto bị nhà báo Andy Rowell và nhà hoạt động sinh thái Jonathan Matthews phát hiện, đã có nhiều người phải lúng túng khi tấm mặt nạ PR rơi xuống đất.

Cuộc chiến giữa kinh doanh và khoa học

Công ty chế biến, sản xuất thực phẩm Monsanto đã không được mọi người ưa chuộng kể từ sau khi họ dính líu vào một vụ tranh cãi liên quan đến các kế hoạch của công ty khuyến khích người dân dùng các loại thực phẩm biến đổi gien do công ty sản xuất. Nhưng khi công ty bị cho là đứng sau các hành động bôi nhọ và hạ uy tín hai nhà nghiên cứu vốn cho rằng phấn hoa bị biến đổi gien có thể làm hư hại mùa màng, thì mọi người chỉ còn cảm nhận một dư vị đắng nghét khi nghe nhắc đến tên Monsanto.

Ngay sau khi hai nhà nghiên cứu của Đại học California công bố bài báo nói rằng phấn hoa của các loài cây bị biến đổi gen đã phá hoại những ruộng bắp mênh mông của Mexico, một trong hai người lập tức được mời tham gia một công việc nghiên cứu rất béo bở nếu anh chấp nhận ngừng xuất bản công trình nghiên cứu của mình. Khi anh từ chối, chính người ngỏ ý mời anh làm việc đã đe dọa làm hại các con anh.

Cách làm của tạp chí Nature

Không lâu sau đó, công trình nghiên cứu được tạp chí Nature đăng tải, mặc dù nội dung của nó không có lợi cho các công ty công nghệ sinh học và cản trở những nỗ lực tự do hóa các quy định liên quan đến thực phẩm biến đổi gien. Ngay lập tức, các e-mail xuất hiện dày đặc trên một diễn đàn khoa học trực tuyến từ những độc giả muốn chất vấn động cơ và tính trung thực của hai nhà nghiên cứu, cũng như tính hàn lâm trong công trình được xuất bản của họ. Một loạt e- mail khác tiếp tục đổ đến, và tất cả dường như cùng chia sẻ quan điểm với các e-mail ban đầu nhằm tấn công công trình nghiên cứu do tạp chí Nature xuất bản. Số thư chỉ trích lên tới một con số mà tổng biên tập của tạp chí đã phải lên tiếng xin lỗi vì đã cho đăng bài báo.

Khi mặt nạ rơi xuống

Một xã hội hiện đại nên có thái độ cởi mở đối với các cuộc tranh luận nói chung. Tuy nhiên, tất cả mọi người sau khi xem xét nguồn gốc các e-mail này đều cảm thấy hoảng sợ và tức giận trước những gì họ phát hiện được. Đây cũng không phải là lần đầu những kẻ bị xem là tệ hại chính là giới PR.

Rowell và Matthews phát hiện ra rằng những e-mail ban đầu tấn công các nhà nghiên cứu bắp xuất phát từ Mary Murphy và Andura Smetacek - những người mà sau khi lần theo mã e-mail cho thấy họ có liên quan đến công ty Bivings - hãng tư vấn truyền thông trực tuyến của Monsanto.

Dù Murphy bị theo dõi trực tiếp theo địa chỉ hotmail, nhưng cô ta vẫn một mực chối cãi là không tham gia vào cuộc chơi, chưa kể cô ta còn lớn tiếng chỉ trích những người điều tra đã áp đặt suy nghĩ của họ về công nghệ sinh học. Tuy nhiên cô ta đã "giấu đầu, hở đuôi", bởi cả Rowell lẫn Matthews chưa bao giờ đề cập đến công nghệ sinh học với Murphy trong cuộc nói chuyện. Cuối cùng, người ta cũng phát hiện ra Smetacek có liên quan đến một website xuất phát từ nhóm Bivings.

Tương tự, website này đã đăng tải những lời chỉ trích đầu tiên chống lại bài báo do một giáo sư Prakash nào đó điều hành, và các e-mail của ông này một lần nữa lại thể hiện sự liên kết với máy chủ của công ty Bivings. Bạn có thể nghi ngờ mối quan hệ thân mật và không hẳn là vô tư đó!

Nơi nào có quyền lợi cao và việc kiểm soát hay lôi kéo công luận được xem là đặc biệt quan trọng, thì nơi đó các chiến thuật PR dường như có thể biến thành hoạt động gián điệp công nghiệp, còn nhân viên PR có thể biến thành các điệp viên sẵn sàng bất chấp thủ đoạn để phủ nhận, lung lạc, phá hoại những quan điểm trái ngược với quan điểm mà khách hàng của họ mong muốn.

Vì vậy, những lời kêu gọi sự trong sáng và trung thực trong lĩnh vực PR vẫn sẽ tiếp tục, và có lẽ chúng vẫn đồng hành với tình trạng một số nhân viên PR cố tình che giấu danh tính của mình trong cuộc chiến nhằm gây ảnh hưởng đến suy nghĩ của đối tượng công chúng mà họ nhắm đến. Những hành vi lén lút và mờ ám như thế khiến cho công tác PR càng khó có được thiện cảm của mọi người hơn.

Một lần nữa, chúng ta chứng kiến những hành vi thể hiện đạo đức bị suy đồi. Câu hỏi duy nhất ở đây là đạo đức của ai: chuyên viên PR hay các khách hàng trả tiền cho họ?