Trong mọi xã hội luôn tồn tại những “con người chuẩn mực” - những cá nhân mà từng cử chỉ, hành động của họ trở thành chuẩn mực cho mọi người noi theo - những tấm gương sáng mọi người đều ngưỡng mộ.
DAN SULLIVAN
Đồng sáng lập kiêm Tổng giám đốc The Strategic Coach, Inc.
Trên đây tôi đã đề cập tới người bạn, đồng thời cũng là đồng nghiệp của tôi Dan Sullivan, người sáng lập ra “Chương trình Đào tạo Chiến lược” (The Strategic Coach Program). Một trong những nhóm học viên của chương trình là những người thành đạt, có thu nhập trên một triệu đô mỗi năm. Mặc dù thu nhập của tôi cũng nằm trong khoảng này, tôi vẫn mong muốn được Dan đào tạo để hoàn thiện các kỹ năng, do vậy, tôi đã tham gia một nhóm học viên của Dan tại Chicago.
Khi tham gia chương trình, Dan đã dạy cho tôi một nguyên tắc thành công được ứng dụng cho vô số những người thành đạt mà tôi từng gặp và nghiên cứu. Tôi thực sự ngạc nhiên rằng mình đã không nhận ra nguyên tắc này sớm hơn - một nguyên tắc quan trọng mà tất cả chúng ta đều cần làm chủ được. Nguyên tắc đó rất đơn giản: “Hãy trở thành tấm gương mẫu mực”.
Hãy phấn đấu trở thành người chuẩn mực, được biết tới như một tấm gương sáng, và hấp dẫn những người có cùng ảnh hưởng như mình.
Sự thật đáng buồn trong xã hội ngày nay chính là không có nhiều con người gương mẫu như trước. Tôi cho rằng, mọi người đều tán thành quan điểm diễn viên Jimmy Stewart là một chuẩn mực. Tom Hanks là chuẩn mực. Paul Newman, Dcnzel Washington, Coretta Scott King và cựu chủ tịch của hãng South Africa, Nelson Mandela cũng vậy. Herb Kelleher, chủ tịch hãng hàng không Southwest Airlines, cũng nằm trong số này.
Song làm cách nào để bạn tự khác biệt hóa bản thân, đưa mình lên thành chuẩn mực trong xã hội, nơi con người đang ngày càng trở nên thờ ơ, lãnh đạm này? Câu trả lời là bạn cần phải phấn đấu thoát khỏi mọi sợ hãi, lo âu, quan ngại - những trạng thái tâm lý làm suy giảm trí tưởng tượng và tham vọng của hầu hết mọi người; đồng thời phát triển sự tự ý thức về bản thân, tính sáng tạo và năng lực. Để làm được điều này, bạn cần có một con người chuẩn mực hướng dẫn cho bạn cách suy nghĩ và hành động. Dan đã đưa ra những đặc điểm tính cách sau đây của một người gương mẫu - bạn có thể coi đó làm chỉ dẫn cho mình:
• Sống theo chuẩn mực cao nhất của bản thân. Những người gương mẫu tự giải phóng bản thân bằng cách thiết lập các chuẩn mực suy nghĩ và hành động cho mình - những chuẩn mực này yêu cầu cao và chính xác hơn so với mức thông thường của xã hội. Họ chủ động lựa chọn, xây dựng và áp dụng các chuẩn mực này.
• Giữ gìn phẩm cách ngay cả khi phải chịu áp lực. Tính cách này bao gồm ba khía cạnh. Khía cạnh thứ nhất là giữ thái độ điềm tĩnh ngay cả khi gặp rắc rối. Do bạn đã quen sống theo những chuẩn mực cao nhất, bạn có thể lãnh đạo mọi người sống theo những chuẩn mực đó. Khía cạnh thứ hai là khuyến khích mọi người. Thái độ điềm tĩnh của bạn giúp mọi người hi vọng vào kết thúc tốt đẹp của mọi việc. Khía cạnh thứ ba là thái độ chắc chắn. Tấm gương điển hình nhất thế kỷ XX cho thái độ này chính là Winston Churchill. Nhờ thái độ điềm tĩnh, tài năng lãnh đạo, khích lệ, động viên của mình, ông đã đơn thương độc mã giúp các công dân phương Tây thoát khỏi thất bại trong tay phát xít Đức vào Thế chiến Thứ Hai.
• Tập trung và cải thiện hành vi của người khác. Do một cá nhân mẫu mực chính là tấm gương tốt cho mọi người, những người quanh họ bắt đầu có những suy nghĩ và hành động gây ngạc nhiên với chính bản thân cũng như với người khác. Tấm gương điển hình nhất của tính cách thứ ba này là Larry Bird, vận động viên bóng rổ vĩ đại, đã được ghi danh trên Đại lộ Danh vọng. Vận động viên này đã giành ba chức vô địch cùng với đội Boston Celtics. Những vận động viên khác trong đội phát biểu, họ có thể chơi tốt như vậy chính nhờ sự gương mẫu và khả năng lãnh đạo của Larry Bird.
• Hành động dựa trên quan điểm rộng mở hơn. Do những người mẫu mực thấu hiểu bản năng nhân tính của mình, họ cũng thấu hiểu và thông cảm hơn với những người khác. Họ cảm thấy gắn bó với mọi người, đồng cảm với những thất bại và điềm tĩnh trước những xung đột.
• Học hỏi nhiều hơn từ những trải nghiệm. Những người gương mẫu có khả năng biến những tình huống tưởng như khó khăn trở nên đầy ý nghĩa, thú vị và đáng nhớ nhờ khả năng suy nghĩ và hành động của mình. Họ là những người sáng tạo, họ liên tục làm phong phú cuộc sống của người khác bằng cách đem tới những vẻ đẹp, ý nghĩa, sự độc đáo hơn nữa cho từng trải nghiệm. Cách bạn được phục vụ tại Khách sạn Four Seasons chính là minh họa cho tính cách này.
• Hóa giải sự nuối tiếc, hèn nhát và thông tục. Tính cách này được thể hiện qua thái độ trân trọng, biết ơn, lịch thiệp và hào phóng. Một trong những người mẫu mực mà tôi vô cùng kính trọng đó là Pat Riley, nguyên huấn luyện viên của đội Los Angeles Lakers và New York Knicks. Ông hiện đang là huấn luyện của Miami Heat. Với tôi, ông là một người mẫu mực bởi ông đã hành xử vô cùng lịch thiệp, điềm tĩnh khi đối mặt với thất bại. Khi Pat đang huấn luyện cho đội Miami Heat tại giải NBA và thất bại trước đội tuyển New York Knicks, ông đã mời tất cả đội bóng đối thủ cũng như huấn luyện viên của đội này tới nhà và nói chuyện riêng với từng người, chúc mừng họ đã chơi rất tốt và chúc họ những điều tốt đẹp nhất. Mặc dù, Pat rất tham vọng và cạnh tranh, song ông rất tôn trọng những người khác. Đó chính là một con người mẫu mực.
• Chịu trách nhiệm với mọi hành động và kết quả. Người mẫu mực biết đứng ra chịu trách nhiệm trong khi những người khác lẩn tránh; họ nói ra sự thật về những thất bại của mình và biến thất bại thành thắng lợi.
• Củng cố tính chính trực trong mọi tình huống. Những người mẫu mực luôn đặt ra và thực hiện những mục tiêu lớn hơn, đòi hỏi họ phải liên tục phát triển cũng như gia tăng giá trị cho cuộc sống.
• Phát triển ý nghĩa của con người. Những cá nhân mẫu mực tiếp cận với mọi người, cũng như chính bản thân họ, theo một cách độc đáo, do đó tìm thấy những phương pháp mới để cải thiện đời sống của chính họ cũng như mọi người. Bên cạnh việc gỡ bỏ những rào cản cho bản thân, họ cũng làm điều tương tự đối với những người xung quanh, giúp những người đó tự do thể hiện chính mình.
• Nâng cao sự tự tin và khả năng cho người khác. Những cá nhân mẫu mực đem lại luồng sinh khí cho mọi người. Họ tạo dựng lòng tin vào chính mình bằng cách sáng tạo ý tưởng, cấu trúc nhằm hoàn thiện khả năng và ước vọng. Những cấu trúc mới này cũng hỗ trợ người khác thể hiện bản thân bằng cách tạo ra môi trường khuyến khích sáng tạo, hợp tác và phát triển.
Khi đưa cho tôi danh sách các tính cách trên, Dan đã dạy tôi ý nghĩa thực sự của việc trở thành người mẫu mực. Song quan trọng hơn, anh còn dạy cho tôi những ích lợi của việc được mọi người nhìn nhận như một tấm gương mẫu mực.
PHƯƠNG PHÁP ĐỂ ĐƯỢC NHÌN NHẬN NHƯ MỘT TẤM GƯƠNG MẪU MỰC
Khi nhắc tới cựu huấn luyện viên vĩ đại của đội tuyển bóng rổ trường UCLA, John Wooden, mọi người đều đồng ý rằng ông là một tấm gương mẫu mực. John được mọi người thừa nhận như vậy do ông đã hành động như một tấm gương mẫu mực. Ông dành thời gian khen ngợi người khác, và luôn luôn nỗ lực cải thiện và mở rộng thế giới. Ông luôn nói với mọi người: “Anh là người đặc biệt. Anh thực sự đóng góp cho thế giới này”.
Một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất của bất kì huấn luyện viên nào là đưa ra quyết định cuối cùng - ai được vào đội và ai không được tham gia thi đấu. Hầu hết các huấn luyện viên chỉ công bố một danh sách những người được vào đội tuyển trên bản tin. Bạn hoặc là được vào, hoặc không. Thể hiện sự tôn trọng và lòng yêu mến các vận động viên, Wooden đã không làm theo cách thông thường này. Thay vì chỉ đơn thuần đưa ra một danh sách những cái tên lên bảng tin, huấn luyện viên Wooden đã ngồi lại với từng vận động viên, nói cho họ theo ông, môn thể thao nào khác tại trường UCLA sẽ phù hợp với họ. Ông chia sẻ những quan điểm của mình về điểm mạnh, điểm yếu của từng vận động viên dựa trên những sở trường của họ, chỉ ra cho họ nên làm gì để phát triển sự nghiệp thể thao của mình. Ông dành thời gian khen ngợi những điểm mạnh và củng cố lòng tự tin, khiến các vận động viên được khích lệ và quên đi cảm giác đau khổ, thất bại.
Hãy lựa chọn sống theo những tiêu chuẩn cao hơn, và quan sát phản ứng của mọi người với bạn. Rồi bạn sẽ nhanh chóng nhận ra hiệu quả nó mang lại: “Ôi chao, đó chính là người tôi muốn kết giao, hợp tác”.
TẠI SAO TRỞ THÀNH TẤM GƯƠNG MẪU MỰC LẠI GIÚP BẠN THÀNH CÔNG?
Trên thực tế, một trong những lợi ích chính của việc trở thành một tấm gương mẫu mực chính là: Mọi người muốn hợp tác với bạn hoặc kết giao cùng bạn. Họ coi bạn như một người thành đạt và có thể giúp họ thành công. Họ tin tưởng vào tinh thần trách nhiệm và tính chính trực của bạn.
Có lẽ đó chính là lý do tại sao cách tốt nhất để tìm ra những người mẫu mực chính là xem xét những người quanh họ. Hãy nhìn những người họ hợp tác, kết giao. Những người mẫu mực thường thu hút những người đầu ngành trong lĩnh vực của họ.
Gần đây bạn có xem xét bạn bè, đồng nghiệp, đối tác, khách hàng và những người quen của mình không? Họ có phải là những tấm gương mẫu mực không? Nếu không, hãy tự xem xét lại bản thân. Hãy quyết tâm tự hoàn thiện bản thân, trở thành một tấm gương mẫu mực, và thử xem bạn sẽ hấp dẫn những người nào về phía mình. Hành động ít hơn, nhưng làm tốt mọi việc mình thực hiện. Hoàn thiện thái độ và thay đổi hành vi của mình.
Tại công ty tôi, chúng tôi dùng cốc giấy thay vì cốc thủy tinh hay pha lê, do đó bảo vệ môi trường bằng cách hạn chế việc sử dụng gỗ. Thêm vào đó, chúng tôi nâng cấp môi trường làm việc, gửi thông điệp tới các nhân viên, khách hàng rằng chúng tôi trân trọng và đánh giá cao họ.
Tương tự trước đây, hàng năm vợ chồng tôi thường tổ chức một vài buổi tiệc, cũng không lớn lắm. Giờ đây, mỗi năm chúng tôi chỉ tổ chức một bữa tiệc thật lớn, một sự kiện không ai có thể quên được. Mọi người thưởng thức những món ăn ngon lành, mới lạ, gặp gỡ những vị khách thú vị và quan trọng. Ai ai cũng cảm thấy được nâng cao giá trị, được trân trọng, thương yêu. Tôi rất chú ý việc xem trọng các khách mời của mình.
Tôi nêu ra những điều trên không phải để nói rằng chúng tôi không còn ăn pizza hay đi nhậu với bạn bè thân thiết và gia đình, song khi liên quan tới công việc và các mạng lưới xã hội rộng lớn, chúng tôi luôn cố gắng trở thành những tấm gương mẫu mực.
NHỮNG NGƯỜI MẪU MỰC KHIẾN MỌI NGƯỜI XUNG QUANH PHẢI TÔN TRỌNG
Hiển nhiên, một trong những người đầu tiên bạn cần tôn trọng chính là bạn. Bạn tôi, Martin Rutte là một tấm gương mẫu mực. Anh luôn ăn mặc gọn gàng, ăn uống điều độ. Thêm vào đó, anh còn đối xử với mọi người xung quanh bằng tất cả tình yêu và lòng tôn trọng. Do đó, anh đã dạy họ cũng cư xử tốt với anh - đơn giản vì anh đối xử với bản thân và với mọi người bằng thái độ quan tâm.
Nếu bạn có thói cẩu thả, luôn trễ hẹn, không quan tâm tới bản thân, bạn sẽ gặp những người cũng đối xử với bạn bằng thái độ bất cần, cẩu thả, trễ nải.
Khi biết Martin sắp tới chơi, phản ứng đầu tiên của tôi là gì? Tôi kiếm một chai rượu ngon, một đĩa cá tươi, một vài loại rau đơn giản mà đặc biệt và một ít quả mâm xôi tươi để tráng miệng (mặc dù đã trái mùa và chúng tôi phải mua hàng nhập khẩu từ New Zealand). Đó chính là bởi cách Martin đã “đào tạo” tôi phải cư xử với anh ra sao.
Nếu Thị trưởng, Giáo hoàng hay Đạt Ma tới thăm nhà bạn, hẳn bạn sẽ thuê người tới lau dọn trước cả tuần liền phải không? Hẳn bạn sẽ mua những đồ ăn ngon nhất chứ? Ồ, tại sao bạn không làm điều đó cho chính mình? Bạn cũng quan trọng không kém gì những người này cơ mà!
Vấn đề mấu chốt nằm ở chỗ có những người đòi hỏi người khác phải tôn trọng họ không chỉ vì cách họ đối xử với mọi người mà còn bởi cách họ đối xử với chính bản thân mình. Khi bạn xây dựng tiêu chuẩn cao hơn cho cá nhân mình, bạn không chỉ bắt đầu thu hút những người có cùng tiêu chuẩn. Bạn còn được mời tới những nơi tiêu chuẩn cao đó. Bạn sẽ được tận hưởng những hoạt động như những người có chuẩn mực cao. Tất cả là nhờ vào việc trở thành một tấm gương mẫu mực.