1
Sài Gòn bây giờ không giống ngày xưa, cái thời, bạn tôi mỗi ngày đạp xe từ Phú Lâm lên Thủ Đức (ít nhất phải 20 km) mà vào lớp mặt mày vẫn còn… tươi tỉnh. So sánh với 40 năm qua rồi thì quả là khập khiễng, nhưng Sài Gòn bây giờ rộng quá, xe đông, người lắm, nhiều đường mới, cầu vượt thênh thang ngoằn nghèo, nên chưa chắc dân Sài Gòn đã rành hết đường nếu không nhờ vào bản đồ Google.
Tôi tham lam muốn biết hết Sài Gòn và cách duy nhất là bằng xe buýt.
Hồi ở Phú Nhuận, ngang nhà tôi chỉ có ba tuyến. Địa bàn hoạt động của tôi khi ấy phần nhiều là phía Thủ Đức, Quận 9, Bình Dương… Ít nhất tôi phải bắt hai chuyến xe. Thường, đích đến là những con sông. Tôi thích tâm trạng đi đến tận cùng, ngồi lại, ngóng sang bờ bên kia vào những buổi chiều ở quận 9, nghe tiếng mái chèo khua nước, bìm bịp kêu hay tiếng gọi đò để thấy có một Sài Gòn vừa quen vừa lạ, phồn hoa, chật chội, vừa tĩnh lặng, chân quê.
Có lần tôi bạo gan quyết định đi một chuyến đò ngang qua bên kia là Nhơn Trạch, Đồng Nai rồi quay về khi trời đã hơi muộn. Tuy nhiên đến nơi rồi, tôi không dám đi đâu xa sợ trễ chuyến cuối chiều, mà chỉ tha thẩn quanh khu vực có tấm biển: “Cấm đò ngang hoạt động”. Tôi không biết bây giờ có còn những chuyến đò ngang chạy “chui” ấy nữa không vì lâu rồi tôi không có dịp trở lại.
Có lần, tôi đi từ Phú Nhuận đến tận Thanh Tuyền, Bình Dương rồi sau đó quay về qua lối Củ Chi, An Sương… Như vậy, tôi đã đi một vòng tròn, hơn trăm cây số với sáu chuyến xe buýt, cưỡi ngựa xem hoa. Tôi tự hỏi bao giờ mới đi hết được Sài Gòn đây?
Có khi tôi lang thang đến Lê Minh Xuân hay tận pháo đài Rạch Cát Long An hay Đức Mẹ Núi Cúi, Gia Kiệm, Đồng Nai… Tôi lên kế hoạch đi chậm, tới đâu hay tới đó, không kịp thì quay về, không ai chờ cũng chẳng ai thúc giục, tự do và chủ động thời gian để khám phá Sài Gòn trong trạng thái khá thảnh thơi, gặp gì ăn nấy.
2
Tôi chuyển về sống ở quận 7 mà nhà em gái tôi lại ở Tân Phú. Một khoảng cách quá xa chỉ bằng xe buýt mỗi khi tôi muốn đến thăm má đang ở với em. Tuyến 20, Bến Thành – Nhà Bè đưa tôi đến bất kỳ đâu, hẹn bạn bè ngồi đâu đó ở quận 1, hay bắt một chuyến xe buýt khác đến nhà bạn ở quận 12, Gò Vấp, Thủ Đức, Thanh Đa… chẳng hạn.
Tôi cài vào điện thoại ứng dụng tìm xe buýt. Đứng bất kỳ đâu trong thành phố tôi cũng dễ dàng tìm được tuyến buýt cần đi. Tiện vậy nhưng tôi không thích lắm vì nó “công nghệ” quá. Tôi thích cảm giác dò tên những con đường trên những tuyến xe và nhớ lại những nơi từng đi qua hơn, hay hỏi thăm đường từ một người nào đó để có thể nghe một câu chuyện thú vị khác ngoài những lời chỉ vẽ tận tình.
Thường, từ quận 7 qua Tân Phú tôi đi tuyến 20 ra công viên 23/9 rồi xe 69 đến nhà em gái. Một ngày, tôi quyết định đi lang thang, bất định.
Tôi theo xe máy con trai đến quận Bình Tân rồi sẽ leo lên một chuyến xe buýt bất kỳ và hỏi thăm nơi đến. Người tài xế nào cũng nhiệt tình chỉ cho bạn xuống ở đâu, bắt xe gì đi tiếp…
Hôm đó tôi lên xe 15 ở ngã tư cầu vượt Hương Lộ 2 – Quốc Lộ 1A, ngắm được vành đai Sài Gòn. Sau đó, tôi đi xe 32 về nhà em gái.
Người tài xế nói với tôi: “Bây giờ xe buýt nhiều lắm, ngang dọc khắp thành phố, dễ đi vô cùng”. Lúc về tôi không theo đường cũ mà đón xe 41 ra Bến xe Miền Tây rồi đi 139 về nhà.
Có hôm, từ nhà em gái, tôi đón xe 30 ra Nhà thờ Đức Bà. Từ đây tôi tha hồ đi bộ và ngắm những con phố trung tâm. Và cho dù cố tình vòng vèo đến đâu, tôi cũng bắt được chuyến 20 về nhà.
3
Vợ chồng anh bạn tôi từ Nha Trang vào Sài Gòn sống với con gái, nghe tôi kể chuyện thích quá đang lên kế hoạch khám phá Sài Gòn bằng xe buýt.
Tôi nhắc lại lời người tài xế một lần nói với tôi:
“Để biết hết Sài Gòn chỉ có chịu khó lang thang xe buýt, vừa bao quát lại chi tiết, đặc biệt là khi muốn dừng xuống nơi nào đó chơi lâu”.