T
rong bộ phim The Wizard of Oz (Phù thủy xứ Oz), nhân vật Dorothy đã hát một bài hát tuyệt vời có tên là “Somewhere Over the Rainbow” (Ở đâu đó trên cầu vồng). Tôi đặc biệt thích câu hỏi ở cuối bài hát: “Nếu những con chim sơn ca bé bỏng hạnh phúc có thể bay lượn trên chiếc cầu vồng kia, vậy tại sao tôi lại không thể?”.
Trong nhà tôi, và có thể là cả ở nhà bạn nữa, câu trả lời sẽ là: “Vì tôi bị bố (hoặc mẹ) cấm túc!”.
Khi bố mẹ kết tội rằng bạn đã làm một điều gì đó sai trái, hoặc làm một điều gì đó tốt đẹp nhưng đã quá muộn, hoặc không làm gì cả trong khi đó chính là nhiệm vụ của bạn… thì án phạt cuối cùng mà bạn thường phải nhận là: Bị cấm túc.
Cấm túc có lẽ là từ hay nhất để miêu tả việc bạn bị tước mất tự do khi bố mẹ bạn đang hết sức giận dữ vì bạn đã mắc phải một sai lầm nào đó. Trước đó, bạn có thể bay nhảy như một chú chim, một cái máy bay hoặc như siêu nhân, nhưng khi thi hành án phạt này, bạn sẽ không được phép “bay” đi đâu cả.
Bị cấm túc cũng giống như bị phạt đứng úp mặt vào tường hoặc phải quay về phòng vậy. Nhưng đó là hình phạt dành cho những đứa bé, còn bây giờ, bạn sẽ bị phạt bằng hình phạt cấm túc. Thời gian của một án phạt cấm túc bao giờ cũng lâu hơn những hình phạt kia rất nhiều. Bạn chỉ phải đứng quay mặt vào tường trong một vài phút, nhưng nếu bị cấm túc, có thể bạn phải thi hành án phạt này vài ngày, và nếu nặng hơn, có thể là vài tuần, hay thậm chí vài tháng.
Dĩ nhiên có rất nhiều mức độ cấm túc, và hình phạt của bạn tùy thuộc vào mức độ của những vi phạm mà bạn đã mắc phải. Ở mức độ nhẹ, bạn có thể đi từ trường về nhà và không được đi đâu cả nhưng vẫn có thể dùng máy tính và điện thoại để liên lạc với bạn bè. Còn với những hình phạt cấm túc hoàn toàn, bạn không thể ra ngoài, không được dùng điện thoại, xem ti-vi, nghe nhạc, hay dùng máy tính. (Tôi cho rằng kỷ lục về thời gian mà một đứa trẻ có thể chịu được hình phạt cấm túc hoàn toàn này là 20 ngày.)
Bài học đầu tiên của hình phạt cấm túc khá rõ ràng: Bố mẹ bạn nắm quyền. Bạn không tạo ra luật lệ cũng như không thể quyết định được những gì mình muốn làm bởi vì tất cả những quyền hành này đều nằm trong tay bố mẹ bạn. Do đó, cách tốt nhất là tuân theo sự chỉ dạy và những yêu cầu do bố mẹ bạn đạt ra.
Tuy vậy, bạn không cần phải tỏ ra bi quan bởi vì bài học thứ hai mà hình phạt này mang lại sẽ rất tuyệt vời. Nó sẽ có ý nghĩa trong suốt cuộc đời bạn, giúp bạn trở thành một người tốt và hạnh phúc hơn. Đó là nó khiến bạn hiểu rằng: Tất cả mọi việc đều có “nguyên nhân” và “kết quả”. Án phạt mà bạn phải nhận bây giờ là do những điều sai trái bạn đã làm trước đây. Nếu muốn nhận được những kết quả tốt đẹp trong tương lai, bạn phải có cách cư xử và hành động tốt đẹp ngay từ bây giờ. Ngay cả những điều tưởng chừng nhỏ nhặt như chơi đùa với con chó nuôi trong nhà, hôn tạm biệt bố mẹ trước lúc đi ngủ hay nói “vui lòng” và “cảm ơn” cũng mang lại cho cuộc sống của bạn nhiều điều tốt đẹp.
Bạn có thể tưởng tượng điều này cũng giống như một hòn đá nhỏ rơi từ trên cao xuống một ngọn núi tuyết - chắc bạn cũng biết rằng nó có thể tạo ra một vụ tuyết lở khủng khiếp như thế nào. Một sai trái nhỏ nhặt mà bạn đã làm (như đá con chó nuôi trong nhà, to tiếng với bố mẹ hoặc không bao giờ dùng những từ ngữ lịch sự khi trò chuyện) có thể khởi đầu cho một trận tuyết lở của những điều tồi tệ. Ngược lại, một điều tốt nhỏ bé mà bạn làm có thể dẫn tới một điều tốt lớn lao khác sau này. Chắc chắn cuộc sống của bạn không phải là kết quả của sự may mắn mà nó bắt nguồn từ chính những hành động nhỏ nhặt thường ngày.
Nếu bạn cho rằng bố mẹ đã quá nghiêm khắc với mình, hãy nói chuyện với họ về điều đó. Qua đó, bạn có thể hiểu được điều gì thực sự có ý nghĩa đối với bố mẹ, và bố mẹ cũng biết được bạn cần những dấu hiệu cảnh báo nào. Bố mẹ bạn sẽ giải thích cho bạn biết lý do vì sao họ nghiêm khắc. Nhưng theo tôi, mâu thuẫn giữa hai bên trong vấn đề này thường là: Bạn chỉ muốn được tự do và bay nhảy trong ánh cầu vồng trong khi bố mẹ bạn lại không muốn bạn bị đâm sầm xuống đất.
Và tôi cho rằng cả hai bên đều có lý.