Tôi nghĩ họ may mắn: Còn cách nào khác để lý giải cho sự thành công của những người mà bạn ghét.
- Jean Cocteau
Vận may. Đằng sau niềm tin mù quáng của đám thất bại, lười biếng và ảo tưởng là cách nghĩ sai lầm: thành hay bại là do vận may.
Dù không để ý đến những kẻ ghét mình, tôi vẫn rất thường thấy những lời chê bai của họ. Và chủ yếu là đổ thừa cho may rủi. Họ nói tôi thành công là do may mắn. Còn bạn thì sao? Tôi nghĩ là họ đúng đấy! Tôi đã gặp toàn vận may trong hơn hai mươi năm.
Ví dụ, tôi may mắn vì lựa chọn chăm chỉ nỗ lực học hành trong khi đám bạn cùng lớp thì chỉ lo ăn chơi. Tôi may mắn vì lựa chọn theo đuổi con đường kinh doanh thay vì làm thuê. Tôi may mắn vì kiên quyết lựa chọn con đường khởi nghiệp, gặp thất bại và lại tiếp tục. Tôi may mắn vì lựa chọn làm tạm những công việc thấp kém tầm thường để nuôi mộng khởi nghiệp. Tôi may mắn vì lựa chọn làm tài xế xe Limousine chỉ vì có thể một ngày nào đó tôi sẽ có một chiếc. Tôi may mắn vì lựa chọn đọc sách hàng ngày, bất kỳ khi nào có thể. Tôi may mắn vì lựa chọn hành động khi tìm ra cơ hội. Tôi may mắn vì lựa chọn làm việc thay vì tiệc tùng nhậu nhẹt. Tôi may mắn vì lựa chọn bán công ty vào năm 2001. Tôi may mắn vì lựa chọn mua lại công ty khi thị trường sụp đổ. Tôi may mắn vì lựa chọn giảm thiểu chi phí và gia tăng tối đa lợi nhuận. Tôi may mắn vì lựa chọn đầu tư vào những tài sản an toàn bền vững. Tôi may mắn vì lựa chọn bán khi thị trường bất động sản sụp đổ dù mọi người đang đổ xô mua. Tôi may mắn vì lựa chọn bán công ty hàng triệu đô-la một lần nữa vào năm 2007. Tôi may mắn vì lựa chọn tạo ra diễn đàn cho kinh doanh khởi nghiệp.
Tôi có thể liệt kê ra thêm năm trang nữa về vận may của mình: bán sách được hàng triệu đô-la, các quyết định đầu tư, duy trì sức khỏe… Nhưng hy vọng bạn chú ý, tôi may mắn vì tôi lựa chọn, hành động và tiếp tục hành động.
Nếu bạn tin là mình chỉ gặp toàn vận rủi – có lẽ bạn đúng. Thay vì nhìn thấy khả năng thành công, bạn nhìn thấy khả năng thất bại. Bạn sẽ liên tục xui xẻo nếu lựa chọn không đúng. Bí ẩn của vận may chính là một thực tế giả tạo khác. Chìa khóa ở đây là xác suất. Bạn phải tạo ra vận may của mình. Bạn phải lựa chọn, hành động; tiếp tục lựa chọn và hành động – nguyên tắc hành trình.
Do đó, để chúng ta cùng quan điểm, ở đây khi tôi nói đến “vận may”, tôi không đề cập đến số phận. Số phận là khi bạn sinh ra mà không được đi học, không có nước sạch, không có nơi để ở. Số phận là khi bạn bị cấm không cho đọc sách này. Số phận là sinh ra đã có tật nguyền bẩm sinh. Điều đáng buồn là đa số nghĩ rằng họ thất bại là do số phận trong khi sinh ra đã có tất cả mọi thứ họ cần.
Nếu bạn đang đọc sách này, có khả năng rất lớn là bạn thuộc phần giàu có của thế giới này. Có khả năng là bạn có vài cái tivi, vài đôi giày, vài cái điện thoại và quần áo thừa mứa. Nếu bạn có khả năng mua được cuốn sách này, nghĩa là bạn đã có số phận tốt. Bạn có quyền tự do lựa chọn. Bạn có thể đọc, nhìn, và trên hết là bạn có đầy đủ nơi ăn ở. Bạn là người may mắn cũng như tôi.
Bạn có phải là người luôn gặp may?
Để làm rõ về vấn đề may rủi, chúng ta sẽ làm thí nghiệm tung đồng xu. Sẵn sàng chưa? Hãy lựa chọn sấp hay ngửa.
Sấp.
Bạn chọn đúng hay sai? Nếu đúng, hãy nghĩ thử xem vì sao bạn chọn đúng. Do may mắn? Hoặc nếu sai, do xui xẻo? Có thể bạn cho rằng chả có may rủi gì ở đây cả: đồng xu có xác suất 50 – 50.
Bây giờ hãy thay đổi một chút.
Nếu đoán đúng thì được 10 triệu đô-la? Đột nhiên kết quả được cho là may mắn. Nhưng xác suất có thay đổi hay không? Điều gì thay đổi? Đó chính là cảm nhận của bạn. Điều cốt lõi ở đây vẫn chỉ là xác suất. Khi kết quả bị làm cho khác đi, xác suất trở thành mê tín.
Hãy xem xét thêm một chút nữa.
Nếu bây giờ bạn có mười lần thử để thắng 10 triệu đô-la? Bạn sẽ thử? Hay ngưng lại vì mình không may mắn? Bạn thấy đấy, thay đổi xác suất là thay đổi số lần thử. Một lần thử có xác suất là 50 – 50, nhưng mười lần thử bạn có xác suất thành công là 99,4%. Điều đó có nghĩa là dù có ai phá rối bạn thì cũng chẳng có gì ghê gớm. Không kiếm được ai đầu tư hay không bán được hàng thì cũng chưa phải là kết thúc. Hãy tiếp tục thử!
Niềm tin sai lầm vào vận may đã lấy đi sức mạnh của bạn. Tại sao phải thử nếu bạn mê tín là mình luôn gặp vận rủi? Khi đó, xác suất chẳng có gì thay đổi và bạn vẫn mãi gặp xui.
Nhà tâm lý học Richard Wiseman, tác giả cuốn sách 59 Seconds, đã có nhiều năm nghiên cứu về vận may. Ông nói: “Người hay gặp vận rủi không biết được nguyên nhân rằng may rủi là do suy nghĩ và hành động”. May hay rủi là kết quả của hành vi con người khi tương tác với những cơ hội, một số người có cách tương tác tốt hơn nên họ gặp nhiều may mắn hơn. Do đó, làm sao để thay đổi xác suất thành công của bạn? Trước hết, bạn thay đổi cách bạn tương tác với cơ hội.
TRÒ CHƠI MAY RỦI CỦA CUỘC SỐNG
Đây là cách thay đổi vận may của bạn.
Đầu tiên, hãy tưởng tượng có một dãy những máy trò chơi đổi bóng. Mỗi máy có một ngàn trái bóng, có bốn loại bóng: trắng, cam, đỏ, vàng. Nhìn sơ qua thì thấy mỗi máy đều chứa đa số là bóng màu trắng và cam, một số máy có nhiều bóng đỏ và không có bóng vàng, một số máy có một vài bóng đỏ và rất nhiều bóng vàng.
Mỗi cái máy này là biểu trưng cho một lựa chọn trong cuộc sống, mỗi màu là biểu trưng cho thành quả. Khi bạn chọn cái máy nào, nó có nghĩa là bạn cũng chọn luôn cho xác suất đạt thành quả của mình. Để đổi bóng, bạn bỏ vào một đồng xu và máy sẽ cho ra ngẫu nhiên một trái bóng. Bỏ đồng xu vào chính là hành động của bạn – nỗ lực để tương tác với cơ hội.
Trái bóng ngẫu nhiên rơi ra sau khi bỏ đồng xu vào chính là thành quả cho nỗ lực của bạn. Sau khi thử vài lần, bạn để ý thấy máy cho ra toàn trắng và cam, nghĩa là chẳng có thành quả gì. Màu trắng nghĩa là hành động không hiệu quả. Tuy nhiên, màu cam nghĩa là có một chút phản hồi, bạn nhận ra có điều gì đó cần thay đổi. Màu cam chính là một thông điệp để bạn cải thiện xác suất của mình.
Phần lớn cuộc đời tôi chỉ toàn là bóng trắng và cam. Quả bóng màu cam là khi tôi bán bất động sản vào năm 2006, bán công ty vào năm 2007 và viết cuốn sách thứ hai vào năm 2015. Và rồi có lúc quả bóng màu đỏ rơi ra – mọi thứ rối tung. Màu đỏ chính là một thất bại chí mạng – như là phá sản hay tai nạn.
Nhưng khi bạn vẫn tiếp tục bỏ thêm xu vào đổi – tiếp tục nỗ lực, cuối cùng có chuyện xảy ra. Một quả bóng hiếm hoi màu vàng tự nhiên rơi ra. Chúc mừng bạn, đó là khi bạn trúng đậm: thành quả từ hành trình – thành công, giàu có và danh tiếng. Và khi điều đó xảy ra, đám đông cho rằng bạn gặp may. Dĩ nhiên rồi, vì không có ai chứng kiến lúc bạn nỗ lực để xử lý những quả bóng màu cam. Khi họ nhìn thấy bóng màu vàng, họ gọi nó là “vận may”.
Cuộc sống và thành tựu của chúng ta cũng giống như trò chơi đổi bóng bốn màu này. Ngay bây giờ, bạn có một cái máy. Câu hỏi là: Nó đang có xác suất như thế nào? Toàn màu đỏ? Xác suất thành công là 1 – 1000? Hay gần bằng không?
Mục tiêu của chúng ta trước hết phải là thay đổi xác suất thành công của mình.
CÁCH HÓA GIẢI: NGUYÊN TẮC XÁC SUẤT
Để thay đổi vận may của mình, chúng ta thay đổi lựa chọn trong năm phần sau đây. Hai phần đầu là thay đổi nguyên nhân.
Đầu tiên. Đó là lựa chọn định hướng. Ví dụ, có hai anh em là A và B đều làm thuê cho cùng một công ty. Sau giờ làm, anh A xem tivi, chơi game và giải trí. Anh B thì không có tivi. Thay vào đó, anh B có đam mê khởi nghiệp nên có thời gian rảnh là đọc sách, học thêm kỹ năng, làm ra sản phẩm và bán hàng.
Bây giờ, hãy cùng xem thử xác suất thành công của hai anh em A và B. Anh A có trong máy chỉ toàn bóng đỏ, một vài bóng cam và không có bóng vàng nào. Xác suất thành công lớn nhất của anh A có lẽ là trúng số.
Anh B thì khác. Trong máy có một vài bóng đỏ, rất nhiều bóng trắng và cam, nhưng quan trọng nhất có vài bóng vàng. Anh B đã thay đổi xác suất thành công của mình.
Điều thứ hai cần điều chỉnh là tần suất hành động để thay đổi xác suất. Bạn phải bỏ thêm nhiều xu vào máy để thay đổi xác suất. Nỗ lực! Hành động! Tiếp tục! Thử vài lần và từ bỏ khi gặp thất bại sẽ chẳng tạo ra thay đổi gì.
Nếu bạn có tài năng và ví dụ máy của bạn có 20% bóng vàng. Tiếp tục phát triển bản thân và khả năng bóng vàng tăng lên 25%. Tuy nhiên, nếu không nỗ lực để thử, xác suất của bạn không có cơ hội thực hiện. Nếu bạn thấy xác suất thành công của mình là 25% và lo sợ không dám thử? Không phải vậy! Hãy tiếp tục thử.
Ba điều khác cần điều chỉnh là từ những khuyến cáo của Richard Wiseman. Từ nghiên cứu của ông, chúng ta có thể thay đổi vận may của mình bằng cách học theo những người may mắn. Ba điểm đó là: trực giác, thói quen và thái độ tích cực.
Trực giác là vô cùng quan trọng trong vấn đề may rủi. Những người tin vào trực giác của họ thường may mắn hơn những người bỏ qua trực giác. Những cảm nhận từ trực giác có thể dùng để cảnh báo cần hành động thay đổi trong khi những người ít may mắn thường bỏ qua và thường quá so đo tính toán.
Kế đến là điều chỉnh thói quen. Nếu một cách sống nào đó dẫn đến bế tắc, chắc chắn là nó có lý do. Ra khỏi vùng thoải mái sẽ thay đổi xác suất thành công của bạn. Trong một bài viết, Wiseman giải thích: “Người không may mắn thường làm theo thói quen trong khi những người may mắn thường có nhiều khác biệt”.
Cuối cùng là thái độ tích cực. Thay vì nhìn thấy cái ly nửa vơi, tại sao không nhìn thấy nó nửa đầy? Biết ơn những gì bạn có. Khi gặp khó khăn, hãy nhìn thử mặt tích cực và thay đổi.
Vào năm 2003, tôi mua một chiếc siêu xe Viper mới. May mắn? Vài tuần sau, tôi gặp tai nạn và chiếc xe bốc cháy. May mắn là tôi thoát ra ngoài không bị gì. Vận rủi? Tôi không nghĩ thế, tôi có thể đã tông chết ai đó nhưng may mắn là không bị gì. Bạn lựa chọn thái độ của mình với những gì xảy ra và lựa chọn sẽ hành động như thế nào.
Chúng ta có sự lựa chọn. Với sức mạnh đó, bạn có thể thay đổi vận may và điều chỉnh xác suất thành công của mình.
Thay đổi định hướng.
Thay đổi vận may.
Thay đổi cuộc đời.
Không như tiền, vận may chỉ phụ thuộc vào xác suất toán học và cách thức chúng ta tương tác với nó.
Hôm nay, bạn có thể thay đổi, hành động, không hành động như thế nào để thay đổi vận may của mình?