Học thành thật từ những điều nhỏ bé

B

ên ngoài thư phòng của cha là chỗ vui đùa của Tư Mã Quang và chị gái. Một buổi chiều mùa thu, Tư Mã Quang nhặt được rất nhiều hạt óc chó, muốn chị gái tách vỏ giúp mình. Chị gái dùng tay cậy nhưng do vỏ óc chó rất dày và cứng nên không tách được. Nếu dùng đá thì có thể đập được vỏ nhưng chắc chắn nhân bên trong cũng sẽ vỡ theo. Chị gái không làm gì được, bực mình quá liền bỏ chạy, để lại một mình Tư Mã Quang ngẩn ngơ nhìn những hạt óc chó.

Đúng lúc ấy, một người hầu nữ đi qua. Thấy Tư Mã Quang ngẩn người ở đó liền lại gần hỏi thăm. Sau khi biết được nguyên nhân, người hầu nữ đã dẫn Tư Mã Quang vào phòng, rồi cho hạt óc chó vào trong nồi nước, đun sôi lên, sau đó dùng con dao nhỏ khứa nhẹ một cái, thế là vỏ óc chó liền tách ra. Người hầu gái đưa cho Tư Mã Quang một nhân hạt óc chó vẫn còn nguyên vẹn. Cầm nhân hạt óc chó trên tay, Tư Mã Quang quay lại chỗ cũ, háo hức thưởng thức. Chị gái cũng vừa hay đi qua, thấy vậy thì ngạc nhiên hỏi Tư Mã Quang: “Làm thế nào mà em tách được vỏ ra thế?”

Một ý nghĩ lóe lên trong đầu, Tư Mã Quang đắc ý đáp: “Là em tự dùng tay bóc nó ra đấy.”

Chị gái biết em trai của mình thông minh hơn người, cách đây không lâu đã đập vỡ được cả vại nước để cứu đứa trẻ không may bị rơi vào trong đó ra. Vậy nên chị gái đã không mảy may nghi ngờ, khen không ngớt lời: “Em giỏi quá, đúng là thông minh! Nhưng rốt cuộc là em đã làm như thế nào thế, dạy chị đi?” Tư Mã Quang chỉ trả lời quanh co, không muốn nói thật cho chị biết.

Người cha đang ngồi trong thư phòng đọc sách đã theo dõi câu chuyện từ đầu tới cuối. Lúc này ông bỏ sách xuống, đi ra khỏi phòng, nhìn thẳng vào mắt của Tư Mã Quang, hỏi: “Nhân hạt óc chó này là do con tách sao?” Người cha vừa dứt lời, Tư Mã Quang liền đỏ mặt, cúi đầu không dám ngước lên. Người cha yêu cầu Tư Mã Quang nói cho chị gái biết sự thực về cách tách nhân hạt óc chó. Tư Mã Quang đành phải thật thà nói hết chuyện đã được người hầu nữ giúp tách hạt như thế nào.

Người cha thấy Tư Mã Quang không hề nói dối, nên rất hài lòng, nói với con trai: “Thông minh là chuyện tốt, nhưng nếu như dựa vào sự thông minh để nói dối, lừa gạt người khác thì không còn là đứa trẻ ngoan nữa. Ta mong là con của ta không chỉ thông minh, mà còn luôn luôn thành thật nữa.”

Lời dạy bảo của cha đã giúp cho Tư Mã Quang gặt hái được rất nhiều thành công. Sau này, ông đã trở thành một nhà sử học và nhà chính trị vĩ đại của Trung Quốc. Ngay với vua, Tư Mã Quang cũng không bao giờ nói ra những lời trái với suy nghĩ của mình, tán thành là tán thành, phản đối là phản đối. Dù ông đã đưa ra rất nhiều ý kiến gay gắt với Tể tướng đương thời - Vương An Thạch, nhưng Vương An Thạch vẫn luôn khen ngợi Tư Mã Quang là một người trung thực, không giả dối.

(Nguồn, hình ảnh: Sưu tầm)