135.
Con làm sao đền đáp
Ơn Ngài đã cứu độ?
Dù ai đã tịch diệt
Vẫn nợ ân đức Ngài.
I know not how to repay you for what you have done; even those who have attained Nirvāṇa are still in your debt.
---⁂---
136.
Khi sống trong giáo pháp,
Mọi người an chính họ.
Làm lợi, hạnh phúc đời,
Ân Ngài sao đền đáp?
Established in the Dharma by you, they accomplished their own welfare only. But you worked by yourself for the welfare of all, so how can you be repaid for that?
---⁂---
137.
Thương kẻ say sinh tử,
Nhẹ nhàng tỉnh thức họ.
Ngài là người bạn tốt
Quan tâm chúng lơ là.
You look upon those who slumber and gently awaken them. You are a kind and heedful friend to those who are heedless.
---⁂---
138.
Tuyên bố sạch phiền não,
Phơi bày Ma ảo vọng.
Dạy khổ đau sinh tử,
Khám phá cõi vô úy.
You have declared the destruction of the defilements, you have exposed Māra’s delusions, you have taught the evils of Saṃsāra, you have revealed the place without fear.
---⁂---
139.
Phụng sự lợi lạc đời
Với tấm lòng thương tưởng,
Khi Ngài chưa dẫn dắt
Người tu sao thành tựu?
Those who work for the welfare of the world and those of compassionate heart, what could they do wherein you have not already led the way?
---⁂---
140.
Những phẩm chất tốt đẹp
Nếu có thể trao tặng
Chắc chắn Ngài ban khắp
Cả Đề-bà-đạt-đa.1
If your good qualities could be given to others, surely you would have shared them with all, even with Devadatta.
1 Shackleton Baily có thêm một bài kệ khác vào trước bài kệ này, với tính đặc thù về mặt ngữ pháp và ngoại lệ so với những bản trước kia, đủ cơ sở để hoài nghi về tính tác quyền của nó. Do đó, tôi (người dịch bản tiếng Anh) lượt bỏ bài kệ đó.
---⁂---
141.
Với lòng thương cõi đời,
Chuyển vận pháp nhiệm màu,
Chỉ dạy nhiều đệ tử
Nỗ lực lợi thế gian.1
Out of compassion for the world you promoted the good Dharma for so long on earth. Many disciples have you raised capable of working for the welfare of the world.
1 Khi sắp Niết-bàn, đức Phật đã độ và nhận Tu-Bạt-đà-la (Subhadra) làm đệ tử (Tham khảo: Kinh Trường Bộ).
---⁂---
142.
Nhiều người được chuyển hóa
Cho đến vị cuối cùng
Là Tu-bạt-đà-la
Những gì còn để lại1?
Many personal converts have you trained, Subhadra being the last. What still remains of your debt to living beings?
1 Bài kệ này và bài kệ 145 nói giáo pháp của Phật hoặc Pháp thân sẽ tồn tại cho đến chừng nào chúng sanh hiểu và thực hành theo giáo pháp của Ngài, được so sánh với nhục thân của Ngài tan rã sau khi chết. Xem Bàn về Pháp thân trong Di-lan-đà Vấn kinh (Nguyên tác tiếng Anh: I. B. Horner, Dis- cussion on Dhammakāya in Milinda’s Questions, London, 1963).
---⁂---
143.
Xá lợi khi trà tỳ
Tích tụ như ngọc báu,
Kể cả khi Niết-bàn
Vẫn thành tựu việc khó.
Powdering your bones into tiny pieces with the diamond of concentration, even in the end you continued to do what was hard to do.
---⁂---
144.
“Pháp thân và báo thân
Hiện hữu vì chúng sanh”
Khi Niết-bàn, khẳng định
Giáo hóa đời khó độ.
“My Dharma body and my physical body both exist only for the sake of others.” Speaking thus even in Nirvāṇa you taught this reluctant world.
---⁂---
145.
Pháp thân Ngài trao lại
Các đệ tử đức hạnh,
Báo thân được trà tỳ
Vào Niết-bàn vô dư.
Having given your entire Dharma body to the virtuous, you broke your physical body into fragments and attained final Nirvāṇa.
---⁂---
146.
Ôi! Kiên định! Giới hạnh!
Ôi! Hảo tướng! Công đức!
Mọi phẩm chất của Phật
Thực tốt đẹp, cao thượng!
What steadfastness! What conduct! What form! What virtue! Truly there is nothing about the Buddha’s qualities that is not wonderful.
---⁂---
147.
Lời nói và hành động
Tuy mang nhiều lợi lạc
Vẫn có kẻ thù nghịch
Tội lỗi vọng tưởng khởi.
Yet even to you whose speech and actions are so helpful are some men hostile. Behold the ferocity of delusion!
---⁂---
148.
Ôi! Biển lớn thiện báu
Nhóm phước báo đức hạnh
Những ai tôn kính Ngài
Xứng đáng được quý mến.
O ocean of good, treasury of gems, heap of merit, mine of virtues! Those who honour you are themselves worthy of honour.
---⁂---
149.
Đức hạnh Ngài vô hạn,
Khó tán dương trọn vẹn,
Vì thế, chưa mãn nguyện
Ngôn từ con đã hết.
Your virtues are limitless but my capacity to praise them is not. Therefore I shall finish, not because I am satisfied but for fear of running out of words.
---⁂---
150.
Chỉ Phật mới lượng được
Phẩm hạnh của chính Ngài,
Chúng vượt mọi suy lường
Đếm, nghĩ, cùng tỷ dụ.
Only you can measure your own qualities being as they are beyond measure, beyond number, thought and comparison.
---⁂---
151.
Lòng con ngập niềm vui
Khó cất lời ca tán,
Phải chăng hồ cạn nước
Để cơn khát được giải?
I have hardly begun to sing your praise and yet already my heart is filled with joy. But need a lake be drained before one’s thirst be quenched?
---⁂---
152.
Niềm tin vào bậc Thánh
Công đức từ thiện hạnh
Tâm chúng sinh ác tưởng
Thoát sầu được bình an.
Through the merit arising from my good deed, born of faith in the Sage, may the minds of beings now tossed by evil thoughts be free from distress and come to peace.