Lâu lắm rồi tôi mới có dịp đến thăm nhà Son. Ngôi nhà nhỏ nằm sâu trong một ngõ hẻm phố Đội Cấn, Hà Nội. Son nói rằng ngôi nhà nhỏ ấy cơ quan chia cho anh từ ngày anh mới về công tác, anh sắp phá dỡ nó để xây một ngôi nhà khang trang hơn. Gặp nhau chưa kịp mời nhau vào nhà, cứ thế hai chúng tôi đứng trước ngõ thao thao đủ thứ chuyện. Chuyện gì rồi cũng lại quay về những năm tháng chiến tranh đầy ắp ký ức. Tôi chợt nhận ra trước ngõ nhà Son có một giàn hoa ti-gôn. Nhìn sắc hoa ti-gôn tím hồng mong manh trước gió lòng tôi bỗng xao xuyến nhớ về một thời… Tôi thốt lên: “Hoa ti-gôn đẹp thế này mà phải phá đi thì tiếc quá!”. Nghe vậy Son đỡ lời tôi: “Mình sẽ bứng gốc dời đi một thời gian sau sẽ đưa về trồng lại, mình yêu sắc ti-gôn không chỉ vì đó là một loài hoa đẹp, sang trọng, quý phái mà còn là để nhớ một người bạn thân thiết thời chiến trường rất yêu hoa ti-gôn!”. Giây phút ấy tôi chạnh lòng, tôi biết người Son yêu quý ấy là Hiền. Hiền là chiến sĩ trung đội trinh sát của tiểu đoàn tôi…
Hiền nhập ngũ trước tôi, quê anh ở huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Cuối năm 1971, anh về làng nhận chúng tôi nhập ngũ. Chàng trai ấy có nước da ngăm đen, dáng người dong dỏng cao và vui tính với nụ cười luôn thường trực trên môi và đặc biệt tán chuyện rất có duyên. Chả vậy mà tối nào ngôi nhà anh ở trọ cũng đầy các cô thôn nữ đến nghe Hiền kể chuyện. Thời chiến các anh bộ đội luôn chiếm được cảm tình của các cô thôn nữ. Tối tối họ đến ngồi như thể để nghe anh, để xem anh, có nhiều đêm trăng lặn mới ra về. Trong số những cô thôn nữ làng tôi Hiền quen cô Dung, một cô gái đang học cấp ba vốn rất thích cuộc đời bộ đội, và sau đó Dung cũng xung phong nhập ngũ vào một đơn vị bộ đội thuộc Quân khu 4.
Tôi với Hiền trở thành người bạn thân tự lúc nào không biết. Có lẽ từ khi trở về đơn vị huấn luyện chiến sĩ mới hai đứa cùng ở Đại đội 44, Tiểu đoàn 11, Đoàn 22A, Quân khu 4. Còn một lẽ nữa khiến chúng tôi gần nhau hơn, Hiền đã yêu Dung, cô học trò thôn nữ làng tôi…
Đầu tháng 5 năm 1972, chúng tôi hành quân vào miền Nam chiến đấu. Trong đội hình hành quân ấy, Hiền được giao nhiệm vụ tiểu đội trưởng. Có lẽ thế nên suốt cuộc hành quân anh phải chạy đi chạy lại dọc đội hình để kiểm tra, động viên, giúp đỡ những người tụt lại phía sau. Chỉ còn những buổi tối, thỉnh thoảng chúng tôi treo võng bên nhau nói chuyện. Có những đêm mưa Trường Sơn nước đổ về như thác, nằm dưới mái tăng mưa xối xả không ngủ được, Hiền lại lôi trong ba lô những bức thư của Dung ra đọc cho tôi nghe. Dưới ánh đèn pin mờ mờ tỏ tỏ tôi nhận ra những bức thư Hiền và Dung viết cho nhau trong những ngày Hiền còn ở làng tôi nhận quân. Có những ngày họ gửi cho nhau hai, ba lá thư. Những lá thư Dung viết bằng mực Cửu Long, chữ nắn nót, rất đẹp, thư nào cũng dài mà dường như không trải hết lòng mình. Dung đặc biệt rất thích thú với cái tên Hiền đặt cho: “Tên em là Hoa Ti-gôn”. Tôi hỏi Hiền ngày ấy quê tôi không có hoa ti-gôn và cũng không ai biết hoa ti-gôn, tại sao anh lại đặt tên cho Dung là “Hoa Ti-gôn”? Hiền trả lời: “Mình yêu hoa ti-gôn từ trong tiểu thuyết, nhưng bắt đầu yêu đến si mê khi đọc được bài thơ “Hai sắc hoa ti-gôn” và lại càng si mê hơn khi biết câu chuyện tình của “Hai sắc hoa ti-gôn”!”.
Trên đường Trường Sơn nhiều chặng hành quân bị đứt đoạn bởi máy bay trinh sát, bởi bom B-52 rải thảm. Nếu không trải qua những ngày tháng hành quân ấy mấy ai biết chiến tranh không chỉ trên chiến trường mà ngay trên đường Trường Sơn những người lính đã phải hứng chịu đau thương, mất mát. Một đội hình hành quân vượt qua được tọa độ B-52, máy bay trinh sát của địch còn nguyên vẹn cũng là đã trải qua một trận chiến đấu rồi. Sau những cung đường như thế tối đến ở trạm dừng chân Hiền lại đọc thư Dung cho tiểu đội nghe. Bấy giờ thư Dung viết cho Hiền không còn là chuyện của hai người nữa. Cả tiểu đội thuộc từng câu, thậm chí thuộc cả nét chữ của Dung rồi. Đọc hết thư, Hiền lại ngâm bài thơ “Hai sắc hoa ti-gôn”. Ngâm mãi, đọc mãi vẫn không chán. Nhiều lúc nhìn gương mặt Hiền đang ngâm thơ mà tôi không thể tả lại được. Anh ngâm thơ mà hồn anh phiêu bạt ở nơi đâu!
Nhưng rồi cũng có lúc Hiền như thoát ra được cái “Vòng kim cô” si tình ấy. Anh đố cả tiểu đội họa bốn câu kết của bài thơ “Hai sắc hoa ti-gôn”. Bốn câu thơ kết chính là lời thốt ra từ trái tim đau đớn của cô gái phải dứt tình cũ sang ngang…
… Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng
Trời ơi! Người ấy có buồn không
Có thầm nghĩ đến loài hoa vỡ
Tựa trái tim phai, tựa máu hồng
Trong chúng tôi không ai biết được chuyện tình của bài thơ “Hai sắc hoa ti-gôn” vì vậy đành câm lặng. Lại nhìn vào cái miệng hay cười và câu chuyện tình của chàng lính trẻ với cô thôn nữ làng tôi.
Hiền nhổm dậy khỏi võng. Anh đứng lên và làm trò cho tiểu đội. Hiền bảo anh “cóp” được hai tứ thơ họa, một là “Tự an ủi mình”:
Anh biết em sẽ đi lấy chồng
Anh đi lấy vợ thế là xong
Vợ anh không đẹp bằng em được
Nhưng đẹp hơn em ở tấm lòng
Rồi Hiền lại hoa tay múa chân biểu diễn tiếp tứ thơ họa thứ hai, là “Quên hẳn nàng đi”:
Nếu biết rằng em đã lấy chồng
Anh về bắt vịt nhổ sạch lông
Tiết canh làm được vài ba đĩa
Mượn rượu cho quên vết thương lòng…
Chúng tôi vỗ tay như pháo, đứa nào cũng phục cái tài biến báo của Hiền… Giữa Trường Sơn trên đường hành quân vào nơi trận mạc, tình yêu của Hiền làm vơi đi nỗi nhớ quê hương, vơi đi nỗi lo lắng đang chờ những chiến sĩ trẻ chúng tôi phía trước…
*
Vào mặt trận Thừa Thiên - Huế, tôi và Hiền cùng được biên chế về Tiểu đoàn 1, Trung đoàn Phú Xuân. Hiền là chiến sĩ của trung đội trinh sát, tôi là chiến sĩ liên lạc của trung đội thông tin tiểu đoàn. Mùa khô năm 1973, Son, Hiền và tôi đi với anh Hân - chính trị viên tiểu đoàn trong trận chiến đấu chiếm giữ một địa bàn quan trọng dọc trục đường quốc lộ 1 thuộc tây nam Thừa Thiên - Huế. Hiền đi trước, khi vừa rời rừng giáp ranh xuống quốc lộ 1 thì đạp phải một quả mìn định hướng địch gài sát mép đường và bị thương nặng. Anh Hân với Son tiếp tục đi xuống, còn tôi ngược lên rừng báo cáo tình hình với anh Trợi - chính trị viên phó. Mấy ngày sau trận chiến đấu kết thúc tôi mới biết Hiền đã hy sinh. Ngày nào tôi cũng nhận được tin người hy sinh, nhưng khi nhận được tin Hiền, tôi thẫn thờ như người mất hồn suốt cả tuần. Hiền với tôi không chỉ là tình đồng đội, giữa chiến trường gian khổ, ác liệt, anh như sợi nhớ sợi thương gắn kết tôi với quê hương, là tình yêu sắc hoa ti-gôn mong manh mà rất chung thủy…
Gần 45 năm trôi qua, thời gian tưởng như đã lành vết sẹo. Vậy mà hôm nay nắm chặt tay Son, nhìn sắc hoa ti-gôn trước ngõ chúng tôi nhận ra “tình yêu hoa ti-gôn” không bao giờ phai nhạt được.