Chương 7Giải quyết

Cách để thấu hiểu cá tính của một người

Năm 1984, Procter & Gamble (P&G) – một trong những thương hiệu hàng tiêu dùng nổi tiếng thế giới – gặp khủng hoảng do bị các đối thủ giành thị phần¹.

Trước yêu cầu cần phải làm gì đó để thay đổi tình hình, Richard Nicolosi, một người quản đốc ca trực của P&G, đột nhiên được mời gia nhập đội ngũ marketing. Nicolosi kể lại rằng: “Lúc đó tôi còn không biết đánh vần chữ marketing thế nào”, nhưng các lãnh đạo cao cấp nhận ra được năng lực đặc biệt của ông. Họ hy vọng rằng đầu óc chặt chẽ của một kỹ sư sẽ giúp giải quyết được một số vấn đề lớn nhất mà công ty đang gặp phải.

Nicolosi bắt đầu vị trí mới bằng việc mà một kỹ sư giỏi nhất: giải câu đố. Ông áp dụng lối tư duy trật tự vào việc quản lý con người. Nicolosi giải thích với tôi: “Tìm cách khai thác những điểm tốt nhất của một người cũng y như giải câu đố vậy”.

Ông được trao quyền để thực hiện một cuộc tái cấu trúc lớn, thay đổi các bộ phận cũng như sắp xếp lại các vị trí lãnh đạo. Nhưng ông hiểu rằng mình không thể gầy dựng lại một đội ngũ mới từ con số không chỉ bằng cách nhìn vào sơ yếu lý lịch. Ông tin rằng điều then chốt nhất cần làm là phải gán đúng người vào đúng đội, và mỗi người được làm việc đúng sở trường.

Nicolosi cần tìm ra những tổ hợp người-việc, người-người phù hợp nhất, và phải làm điều này thật nhanh. Ông phát triển một quy trình nghiêm ngặt mà đến ngày nay ông vẫn tuân thủ chặt. Đầu tiên, ông đến gặp từng người để nói chuyện, sử dụng những câu hỏi sâu sắc, mang tính thăm dò để tìm hiểu họ. Ông vừa lắng nghe vừa quan sát, tìm kiếm các câu chuyện ẩn tàng đằng sau ngôn ngữ cơ thể, biểu hiện khuôn mặt và các hành vi đặc trưng của mỗi người.

Kế đến, ông dành thời gian bên họ, cố gắng quan sát cách họ làm việc. “Có sự khác biệt một trời một vực giữa chuyện người ta nói và làm”, Nicolosi chia sẻ.

Tiếp theo, ông lắng nghe từng lời của họ và dùng chính ngôn ngữ của họ để giao tiếp cùng. Việc này giúp ông cân bằng được những điều ông muốn đạt được với những gì họ muốn đạt được.

Nhờ được trang bị những thông tin quý báu về từng nhân sự, Nicolosi đã tạo ra những đội ngũ mới làm việc hiệu quả, đưa công ty vượt qua khủng hoảng năm 1984 và nhiều năm sau đó. Đến cuối năm 1988, lợi nhuận của công ty đã tăng đến 68%.

Nicolosi bắt đầu truyền lại học thuyết của mình với rất nhiều lãnh đạo bộ phận khác ở P&G: từ bộ phận xà phòng đến bột giặt, sản phẩm lau rửa đến thức uống. Sau cùng ông được mời đến Scott Paper để làm công việc tương tự: tái cấu trúc công ty. Ở đây ông vừa làm tăng gấp đôi lợi nhuận hoạt động lên 700 triệu đô la vừa tăng mức lợi nhuận đầu tư lên 23% trong vòng chưa đầy hai năm.

Khi tôi hỏi Nicolosi rằng bí mật của ông là gì, ông đáp: “Con người có rất nhiều tính cách khác nhau, vì vậy để có thể dẫn dắt và động viên họ, việc nắm bắt cá tính của từng người và từ đó hiểu được điều gì sẽ thúc đẩy họ là vô cùng cần thiết”.

Nicolosi có thể giải được bài toán con người và bạn cũng thế.

GIẢI BÀI TOÁN CON NGƯỜI

Tôi từng nghĩ rằng con người rất đáng sợ. Tôi chẳng thể nào phân biệt được sự khác biệt giữa các tính cách khác nhau. Và tôi thấy bất lực trong việc nhận ra các biểu hiện chứ chưa nói đến việc đoán ra nhu cầu. Vì sao một người rất thích nhắn tin qua lại trong khi một người khác chẳng bao giờ gọi lại cho tôi? Tại sao một số vị lãnh đạo khuyến khích sự cởi mở trong khi có người lại dùng thư ký như người gác cửa văn phòng?

Rồi một ngày nọ tôi gặp một thứ gọi là mô hình năm-yếu-tố. Được tạo ra bởi tiến sĩ Lewis Goldberg vào thập niên 80², mô hình tâm lý này đưa ra rằng con người có năm mức độ tính cách cơ bản: cởi mở, chu đáo tận tâm, hướng ngoại, dễ chịu, và tâm lý bất ổn. Mỗi người đều có mức độ riêng (cao hay thấp) đối với từng hạng mục tính cách. Tóm tắt như sau³:

Cởi mở: Tính cách này phản ánh cách mà bạn tiếp cận một ý tưởng. Nó cũng cho thấy bạn tò mò đến đâu, mức độ sáng tạo, mức độ trân trọng sự đa dạng và độc đáo đến đâu.

Tận tâm: Tính cách này mô tả cách bạn hoàn thành công việc. Nó đo lường kỷ luật tự giác, khả năng tổ chức và độ tin cậy của bạn.

Hướng ngoại: Tính cách này phản ánh cách mà bạn tiếp cận con người. Bạn thấy sung sức khi tham gia các sự kiện xã hội hay chúng làm bạn kiệt sức? Chuyện này cũng có thể ảnh hưởng đến tính bao đồng và tính lạc quan.

Dễ chịu: Tính cách này mô tả cách bạn tiếp cận hợp tác và làm việc với những người khác. Nó cũng nói lên bạn là người dễ đồng cảm và dễ tha thứ đến đâu, và bạn chú ý đến trạng thái tinh thần của người khác đến mức nào.

Tâm lý bất ổn: Tính cách này mô tả xu hướng lo lắng. Nó cũng giải thích về độ nhạy cảm xúc của bạn khi phản ứng với môi trường xung quanh.

Những mẫu tính cách này đem đến cho tôi một điểm khởi đầu. Tôi bắt đầu “giải bài toán” của từng người quan trọng trong cuộc sống của mình bằng cách nhìn vào những khuôn mẫu hành vi của họ. Để thêm vui, tôi tạo ra các bảng mã riêng cho từng người như thế này:

Và rồi dựa trên các lựa chọn, thái độ và hành vi của họ mà tôi đoán xem tính cách họ ra sao ở mỗi hạng mục. Đây là cái mà tôi đã tạo cho sếp khi đó của mình:

Tôi gọi mỗi một bảng mã nho nhỏ này là ma trận. Sau khi làm các ma trận này được vài tuần thì có nhiều điều thú vị xảy ra. Tôi nhận ra rằng các mối quan hệ cũng như các cuộc trò chuyện của mình đã bắt đầu thay đổi.

Đầu tiên là các cuộc trò chuyện của tôi đã trở nên trôi chảy hơn. Cuối cùng thì tôi đã tìm được một cách giải khuây – tôi đặt cho người ta những câu hỏi giúp tôi giải được ma trận của họ. Ví dụ như tôi không còn thấy căng thẳng mỗi khi gặp sếp trong ở khu thư giãn của công ty nữa. Khi cố gắng tìm hiểu xem ông ấy có đang ở trạng thái cởi mở không (như là sẵn sàng thử những thứ mới mẻ), tôi hỏi về chuyến đi nghỉ mới nhất và rồi về con đường sự nghiệp của ông. Chuyện này dẫn đến sự đồng cảm, và rồi ông mời tôi cùng đi ăn trưa để “tiếp tục cuộc nói chuyện tuyệt vời”.

Thứ hai, tôi hiểu sâu hơn và đúng hơn về những người quan trọng trong cuộc sống của mình. Khi tôi đã biết rằng sếp của mình là người có tính hướng ngoại thấp (thích làm việc và suy tính một mình), tôi có thói quen trình bày với ông các ý tưởng của mình trước các buổi họp để ông có thời gian nghiền ngẫm chúng – ông ấy luôn hồi đáp lại cho tôi đầu tiên và ưu tiên hơn cho các ý tưởng của tôi.

Cuối cùng tôi có thể giải mã cá tính nhanh hơn. Sau một vài phút tán gẫu, tôi có thể đoán được tính cách một người như thế nào. Khi tôi gặp vợ của sếp, tôi lập tức kết nối được với bà bằng cách hỏi về các nhà hàng yêu thích của bà. Câu trả lời của bà giúp tôi đoán được những chủ đề trò chuyện nào mà bà thấy hứng thú nhất, nhờ đó khiến cuộc trao đổi sinh động hơn.

Tôi đã làm như hướng dẫn của Nicolosi về cách hiểu con người mà không hề nhận ra. Tôi đã đặt những câu hỏi có chủ đích. Tôi lắng nghe và quan sát các dấu chỉ tính cách qua hành vi. Và rồi tôi sử dụng những bảng mã cá nhân, hay ma trận tính cách, để phán đoán và điều chỉnh cho phù hợp với họ.

Điều này đem đến cho tôi một trong những kỹ năng “xịn” nhất về con người: đọc vị nhanh. Nhưng trước khi bạn thành thạo kỹ năng đó, hãy nói về chuyện tính cách đến từ đâu.

KHOA HỌC VỀ CÁ TÍNH

Cá tính đóng vai trò lớn trong cách chúng ta ra quyết định, đặt mục tiêu và cân đối giữa công việc với các mối quan hệ. Và thường thì chúng ta không thể kiểm soát chúng. Có từ 30 đến 50% cá tính của mỗi người là có sẵn từ trong máu. Sự giáo dục bạn nhận được – cũng là một yếu tố mà bạn cũng không thể can thiệp – đóng góp đáng kể vào đó.

Bạn có bao giờ ước rằng đồng nghiệp của mình tươm tất hơn? Bạn đã bao giờ phải tìm cách thuyết phục bạn đời của mình bớt ở lì trong nhà? Bạn đã bao giờ thấy nỗi lo lắng của một người bạn mình là thái quá? Bạn muốn thay đổi những điều đó – nhưng đáng tiếc, tất cả sẽ không bao giờ thành sự thật. Chúng ta không thể thay đổi bản tính con người. Thay vì cố gắng tìm cách thay đổi người khác, bạn hãy học cách giải mã biểu hiện của họ, tối ưu hóa các giao tiếp để phán đoán chính xác hành vi của họ.

Đầu tiên, hãy bắt đầu với việc tự đánh giá bản thân⁴. Hãy thành thật với bản thân nhé!

CỞI MỞ

Đặc điểm này mô tả sự tò mò và thái độ của bạn đối với những ý tưởng mới. Chọn những câu giống bạn nhất:

Nếu có độ cởi mở cao, bạn:

_______ Rất tò mò

_______ Thích thử những thứ mới

_______ Thích mạo hiểm và hơi mơ mộng

_______ Có thể bị xem là người không thực tế hay thiếu tập trung

Nếu có độ cởi mở thấp, bạn:

_______ Yêu thích các thói quen, nghi thức và quy trình

_______ Tôn trọng và tuân theo truyền thống

_______ Thực dụng hơn và tuân theo các số liệu

_______ Có thể bị xem là người đầu óc bảo thủ và thiếu linh động

Dựa trên các câu trả lời của bạn, hãy thử nghĩ xem bạn có độ cởi mở như thế nào và đánh dấu vào thang dưới về độ cởi mở của bạn:

TẬN TÂM

Đặc điểm này chi phối vào cách làm việc của bạn. Chọn những câu giống bạn nhất:

Nếu có độ tận tâm cao, bạn:

_______ Rất ngăn nắp và luôn hướng đến sự chi tiết

_______ Thích lập danh sách việc cần làm, kế hoạch và lịch trình

_______ Là người thích sự hoàn hảo

_______ Có thể bị xem là người thích kiểm soát và cứng nhắc

Nếu có độ tận tâm thấp, bạn:

_______ Yêu thích các ý tưởng bay bổng và không muốn đi sâu vào chi tiết

_______ Rất linh động

_______ Ghét bị đóng khuôn vào kế hoạch và lịch trình

_______ Có thể bị xem là người cẩu thả và không đáng tin cậy

Dựa trên các câu trả lời của bạn, hãy thử nghĩ xem bạn có độ tận tâm như thế nào nhé. Hãy đánh dấu vào thang dưới mức độ tận tâm của bạn:

HƯỚNG NGOẠI

Đặc điểm này ảnh hưởng đến cách mà bạn kết nối với mọi người. Chọn những câu giống bạn nhất:

Nếu có tính hướng ngoại cao, bạn:

_______ Nói nhiều và có khuynh hướng khơi mào các cuộc trò chuyện

_______ Là người quyết đoán và hay bày tỏ ý kiến của bạn

_______ Cảm thấy tràn đầy năng lượng và tươi mới khi ở quanh mọi người

_______ Có thể bị xem là người ngoan cố và hay tạo sự chú ý

Nếu có tính hướng ngoại thấp, bạn:

_______ Hay xấu hổ và rụt rè

_______ Thích ở một mình, cảm thấy mệt mỏi khi gặp đông người

_______ Thích sự riêng tư và ngại ngùng khi chia sẻ thông tin cá nhân

_______ Có thể bị xem là người xa cách

Dựa trên các câu trả lời của bạn, hãy thử nghĩ xem bạn hướng ngoại đến đâu và đánh dấu vào thang dưới mức độ hướng ngoại của bạn:

DỄ CHỊU

Đặc điểm này ảnh hưởng đến thái độ của bạn với việc làm theo nhóm và ra quyết định. Chọn những câu giống bạn nhất:

Nếu có độ dễ chịu cao, bạn:

_______ Có xu hướng dễ hòa đồng với mọi người

_______ Tin cậy người khác và thích làm việc theo nhóm

_______ Thường đồng ý ngay khi người khác hỏi nhờ điều gì

_______ Có thể bị xem là người dễ bị xúi giục và thụ động

Nếu có mức dễ chịu thấp, bạn:

_______ Khó khăn trong việc làm việc nhóm

_______ Thường nghi ngờ động cơ của người khác

_______ Thường từ chối ngay khi người khác hỏi nhờ điều gì

_______ Có thể bị xem là người hay ganh đua và thích đối đầu

Dựa trên các câu trả lời của bạn, hãy thử nghĩ xem bạn có độ dễ chịu như thế nào và đánh dấu vào thang dưới mức độ dễ chịu của bạn:

TÂM LÝ BẤT ỔN

Đặc điểm này ảnh hưởng đến sự ổn định cảm xúc và khuynh hướng lo lắng của bạn. Chọn những câu giống bạn nhất:

Nếu như bạn có tâm lý bất ổn cao, bạn:

_______ Hay lo lắng

_______ Dễ trầm cảm

_______ Nhạy cảm

_______ Có thể bị xem là người quá đa cảm và không chắc chắn

Nếu như bạn có mức tâm lý bất ổn thấp, bạn:

_______ Vững chắc và cân bằng

_______ Thường bình tĩnh

_______ Có niềm tin vào chuyện “mọi việc cuối cùng sẽ ổn”

_______ Có thể bị xem là người thiếu cảm xúc hay lạnh lùng

Dựa trên các câu trả lời của bạn, hãy thử nghĩ xem bạn có độ tâm lý bất ổn như thế nào và đánh dấu vào thang dưới mức độ tâm lý bất ổn của bạn:

Lưu ý về mức giữa: Bạn có để ý là bạn có khuynh hướng rơi vào khoảng giữa ở một số thước đo không? Điều này là hoàn toàn bình thường. Bạn nằm ở mức giữa nếu bạn thấy mình có một số điều nằm ở mức cao và một số mức thấp. Để ví dụ, những người nằm ở mức giữa của thang hướng ngoại được gọi là “người hướng trung”. Nghĩa là có một số tình huống họ thích đi ra ngoài chơi và một số tình huống thì họ lại chỉ muốn khép kín. (Điều này có ảnh hưởng rất nhiều do những vị trí thăng hoa và vật vã của bạn). Để đạt mục đích hiện tại của chúng ta là đo lường tính cách, hãy nghĩ đến cá tính mà bạn hay thể hiện nhiều nhất. Bạn cũng có thể giới hạn việc đánh giá của mình theo mặt chuyên môn hay mặt xã hội, tùy theo ý định của bạn khi đọc cuốn sách này.

Nếu bạn gặp khó khăn với các câu tự đánh giá này hay cảm thấy mọi đặc điểm của mình đều nằm ở mức giữa, bạn có thể sẽ cần phải trả lời 44 câu hỏi kiểm tra cá tính để xác nhận mức độ tính cách của mình.

ĐỌC NHANH MA TRẬN

Vào cuối năm 2014, phòng thí nghiệm của chúng tôi phát triển mạnh mẽ. Tôi ngập đầu trong các dự án, lịch nói chuyện của tôi đầy ắp và chúng tôi có hơn 40.000 sinh viên vừa đăng ký các khóa học trực tuyến. Chúng tôi cần sự trợ giúp.

Thật may là chúng tôi có ba người thực tập mới đến. Tôi thì quá là cần người phụ giúp rồi. Mọi thứ khởi đầu thật mượt mà. Đến ngày làm việc thứ tư, các bạn thực tập sinh đã tham gia giúp quản lý các tài khoản mạng xã hội của chúng tôi.

Sau hai tuần, chúng tôi bắt đầu gặp chướng ngại. Một trong số các thực tập sinh – tôi xin gọi cô ấy là Eva – gặp khó khăn trong việc hoàn thành nhiệm vụ. Tôi nghĩ chuyện cũng không có gì đáng lo, chỉ cần gửi cho cô ấy các hướng dẫn chi tiết hơn.

Nhưng tuần tiếp theo đó, các công việc chưa hoàn tất của cô ấy đã ảnh hưởng đến cả nhóm. Không việc gì phải lo, tôi nghĩ vậy và cho rằng chỉ cần trao đổi lại với cô ấy và hỏi thăm xem liệu cô ấy thích làm việc gì. Vào buổi ăn trưa, chúng tôi ngồi lại với nhau và tôi đề xuất cho cô ấy vài dự án khác có thể cô thích hơn. Cô ấy đồng ý ngay! Chúng tôi ổn rồi.

Một tuần sau đó, tôi phát hiện ra là cô ấy thậm chí còn chưa bắt tay vào làm các nhiệm vụ chúng tôi đã trao đổi. Không lo, tôi sẽ đặt cô ấy làm chung với một thành viên kỳ cựu để người này hướng dẫn cô.

Một tuần nữa trôi qua, Eva gửi tôi email xin nghỉ việc. Tôi lúng túng: Mình đã làm gì sai?

Câu trả lời thật đơn giản: Tôi đã thất bại trong việc giải ma trận của cô ấy. Tôi đã giao tiếp với Eva dựa theo các đặc điểm cá tính của mình chứ không phải của cô ấy. Kể từ lúc đó, tôi đã xây dựng một hệ thống để giải ma trận của bất kỳ ai.

MẸO #7: ĐỌC-NHANH

Sử dụng ma trận để nắm bắt năm đặc điểm cá tính của một người

Đọc-nhanh là một mẹo gồm ba bước – đầu tiên bạn phải giải mã cá tính của riêng bạn, và rồi nhận dạng thật nhanh cá tính của người bạn đang giao tiếp, sau đó quyết định chọn thỏa hiệp hay tìm cách tối ưu hóa tương tác giữa bạn và đối phương.

Tôi đã dạy phương pháp này cho hơn 12.500 học viên trên toàn thế giới. Chúng tôi đã có hơn 18.000 người tham gia các bài trắc nghiệm tính cách ở phòng thí nghiệm của mình. Trong tất cả các mẹo mà tôi đã dạy, đây là mẹo giải mã mà tôi nhận được nhiều e-mail phản hồi tích cực nhất.

Đọc-nhanh là bí kíp sẽ thay đổi hoàn toàn các mối quan hệ. Khi được sử dụng đúng cách, nó sẽ giải tỏa mọi hiểu nhầm, ngăn chặn sự bất đồng, tăng thêm hương vị cho cuộc nói chuyện và đẩy nhanh sự gắn kết.

Dù đọc-nhanh là mẹo hiệu quả bậc nhất của tôi, độ khó của nó cũng cực cao. Nếu như bạn cần phải đọc lại phần này vài lần, hãy làm điều đó. Nếu mẹo này khiến bạn mất nhiều thời gian hơn các mẹo khác, hãy cố gắng. Nếu như nó có hơi đi ra ngoài vùng thoải mái của bạn, hãy thư giãn để có thêm năng lượng rồi tiếp tục. Tôi bảo đảm là nó sẽ thay đổi các mối quan hệ của bạn.

Bước #1: Chính bạn

Giải mã ma trận của chính bạn là bước đầu tiên của đọc-nhanh.

Dựa vào kết quả của bạn ở phần trắc nghiệm trước, hãy điền vào một bảng ma trận trống dưới đây. Vẽ mũi tên hướng xuống ở đặc điểm mà bạn có mức thấp, mũi tên hướng lên ở đặc điểm có mức cao còn dấu bằng thì dành cho đặc điểm ở mức giữa.

Chú ý: Có một số người nhận thấy các đặc điểm tính cách của mình có sự khác biệt giữa đời thường và công việc. Nếu bạn nằm ở trường hợp này, hãy đánh dấu mỗi lĩnh vực bằng một màu khác nhau.

Đây là ma trận của tôi và các giải thích để giúp bạn biết cách tự giải mã ma trận của mình. Hãy đặt câu trả lời của bạn cạnh ma trận của tôi.

Ma trận của tôi gần như trái ngược với cô thực tập sinh Eva. Đây chính là một nguyên nhân khiến chúng tôi gặp khó khăn khi phối hợp với nhau. Tôi cố gắng áp đặt cá tính của mình vào cô ấy và chuyện này không mang lại kết quả tốt đẹp:

Cách tiếp cận này không hiệu quả, thực ra thì đó là một cách giao tiếp ích kỷ. Tôi đã nhìn Eva thông qua cá tính của mình chứ không nghĩ cho cô ấy.

Bước #2: Đối phương

Khi tôi nhận ra rằng mình không sử dụng ma trận của Eva thì đã muộn. Khi nhận được e-mail của cô, tôi lập tức rút một tờ giấy nháp để giải mã tính cách của cô. Đây là điều lẽ ra tôi đã phải làm khi nhận cô vào làm.

Cuối cùng thì những cách hành xử của cô ấy và các thất bại đã có lời giải! Quan sát ma trận của cô ấy đặt cạnh của tôi đã không chỉ làm rõ những sai lầm tôi đã phạm mà còn giúp tôi biết cách rút kinh nghiệm sau đó.

TIẾP CẬN TRỰC TIẾP

Hãy bắt đầu tập đoán các đặc điểm cá tính của những người bạn gặp. Tôi rất khuyến khích cách tiếp cận trực tiếp để giải mã ma trận. Tôi thường xuyên hỏi những người bạn mới, nhân viên hay đồng nghiệp mới một cách trực tiếp về đặc điểm cá tính của họ. Đây là cách đơn giản nhất để giải mã ma trận cá tính của một người. Sau đây là một vài chiến thuật:

CÁCH TIẾP CẬN ĐỂ ĐỌC-NHANH

Nếu bạn không có thời gian để hỏi trực tiếp người khác về tính cách của họ, hay cảm thấy bạn không thể hỏi được, bạn có thể đọc-nhanh bằng cách kết hợp dữ liệu từ ngôn ngữ hình thể, các dấu chỉ qua lời nói và hành vi, nhờ đó giải mã được ma trận cá tính của họ. Đây là lúc áp dụng tất cả các mẹo tôi đã dạy bạn đến giờ. Khi bạn nói chuyện với ai, hãy chú ý quan sát những dấu chỉ bằng lời lẫn không lời. Ví dụ:

Bạn cũng có thể sử dụng các manh mối giải mã cá tính từ những gì mà nhà nghiên cứu Sam Gosling gọi là bằng chứng hành vi. Trong một loạt các nghiên cứu thú vị, Gosling khảo sát những món đồ riêng, phòng ở và khu vực làm việc của những người tham gia để giải mã loại cá tính của họ⁵. Sử dụng kết quả nghiên cứu của ông, chúng ta có một danh sách các câu hỏi sẽ giúp bạn đo được đặc điểm cá tính cũng như các hành vi được xem là những bằng chứng tin cậy về cá tính của một người.

CỞI MỞ

TẬN TÂM

HƯỚNG NGOẠI

DỄ CHỊU

TÂM LÝ BẤT ỔN

Bạn không chỉ có thể hỏi các câu hỏi trên để giải mã cá tính của đối phương mà còn có thể lắng nghe những câu hỏi họ đặt cho bạn. Ví dụ, hãy xem đoạn email tôi nhận được từ cô bạn Sarah vài ngày trước một buổi tiệc mà tôi tổ chức:

Bạn có thể đoán ra được ma trận của Sarah dựa vào email này không?

Tôi luôn muốn khuyến khích các bạn tìm hiểu kỹ hơn trước khi hoàn thành ma trận của một ai đó. Nhưng nếu cần phải đọc-nhanh Sarah, đây là những điều ta có thể suy luận từ email của cô ấy. Hãy chia nó thành nhiều phần:

Một lần nữa, tôi không thể bảo đảm 100% chắc chắn về các đặc điểm này, nhưng tôi có thể đưa ra các phán đoán có căn cứ về chúng, và chuyện đó giúp tôi viết email phản hồi như sau:

Để có thể giải mã chính xác và nhanh chóng, ta sẽ cần phải tập luyện nhiều. May mắn thay, chúng ta đã nói về tầm quan trọng của ấn tượng đầu tiên trong Mẹo #2 – Sức mạnh nhân ba. Ấn tượng đầu tiên của chúng ta về người khác cũng quan trọng y như vậy⁶.

Đây là tin tốt lành: Ấn tượng đầu tiên của bạn có xác suất chính xác đến 76%⁷. Bạn có biết tại sao không? Một nghiên cứu đăng trên tờ Trends in Cognitive Sciences số tháng 11/2014 chỉ ra rằng chúng ta có thể đoán được cá tính và các đặc điểm chung dựa trên hình dạng và các biểu hiện trên khuôn mặt⁸. Ví dụ như chúng ta có xu hướng suy nghĩ rằng người hướng nội và hướng ngoại trông khác nhau. Đây là một vài hình ảnh rút ra từ nghiên cứu đó. Bạn có thể sắp xếp đúng các mô tả không? Các ảnh này do máy tính tự tạo ra nhưng chúng đại diện cho cách mỗi đặc điểm cá tính sẽ ảnh hưởng biểu hiện bên ngoài.

___ Hướng nội đến hướng ngoại

___ Khó tin cậy đến đáng tin

___ Bất tài đến tài năng

___ Không kiểm soát đến có kiểm soát

Đáp án là

C Hướng nội đến hướng ngoại

D Khó tin cậy đến đáng tin

A Bất tài đến tài năng

B Không kiểm soát đến có kiểm soát

Bằng một cách nào đó, bộ não của chúng ta nhận ra “dáng vẻ” của một đặc điểm tính cách. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng chúng ta có thể rút ra kết luận một cách vô thức về cá tính dựa trên hình dạng khuôn mặt và cấu trúc xương của người khác. Vì thế đây là những gì bạn cần làm khi gặp người khác lần đầu:

Khi mới bắt đầu tập đọc-nhanh, có thể bạn chỉ có khả năng đọc được hai đến ba đặc điểm. Đây là điểm khởi đầu tuyệt vời. Lần sau khi bạn có bạn đến chơi, hãy hỏi xin phép họ để được tải từ Facebook xuống ảnh của người thân hay bạn bè họ, tập đoán ma trận của người đó thông qua ảnh và nhờ người bạn kiểm chứng giúp kết quả.

Vui một chút, hãy thử giải các ma trận cá tính của một số nhân vật trong phim truyền hình để luyện tập.

VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC KHI ĐỌC-NHANH

Có ba điểm chủ chốt cần phải nhớ khi đọc-nhanh:

Bước #3: Chúng ta

Khi bạn bắt đầu giải mã cá tính một người, hãy nghĩ xem những đặc điểm nào của bạn sẽ bổ túc cho mối quan hệ và đặc điểm nào tạo nên sự bất đồng.

Nếu các đặc điểm tính cách của hai bên phù hợp nhau thì thật tuyệt vời. Các bạn sẽ giao tiếp dễ dàng và cân bằng hơn. Khi không hợp nhau, bạn sẽ có hai lựa chọn: tối ưu hóa hoặc phải thỏa hiệp.

Tôi trải qua chuyện thỏa hiệp – tối ưu này mỗi ngày với đủ loại cá tính khác nhau. Ví dụ như tôi là người tận tâm cao còn chồng tôi lại thấp. Tôi thích sắp xếp ngăn tủ đựng vớ ngăn nắp theo màu, hình dạng và dịp sử dụng. Chồng tôi thì lại chẳng quan tâm đến việc anh ấy có mang mỗi chân một kiểu vớ, có hình Ninja Rùa hay cây bonsai trên đó. Chúng tôi cố gắng để tối ưu hóa – tôi đã cố dạy cho anh ấy kỹ thuật sắp xếp tiên tiến của mình. Nhưng chuyện này chỉ được đúng hai ngày. Giờ thì chúng tôi có hai ngăn tủ đựng vớ nằm hai bên của tủ quần áo. Chuyện này bớt cho chúng tôi rất nhiều chuyện nhức đầu.

Dưới đây là cách mà phương pháp thỏa hiệp – tối ưu có thể sẽ thành công với Eva:

Cởi mở: Chúng tôi ở hai hướng ngược nhau trên thang bậc cởi mở

• Tối ưu hóa: Thay vì giao cho cô ấy những dự án học mới, tôi nên xem lại lịch sử làm việc của cô trước đó trên hồ sơ xin việc và giao những việc dựa trên các kỹ năng sẵn có, chứ không bắt cô làm những việc mới hoàn toàn.

Tận tâm: Chúng tôi cũng đối nghịch nhau ở thang tận tâm.

• Thỏa hiệp: Vì Eva là người có mức tận tâm thấp, tôi chỉ nên nhấn mạnh ở các mục tiêu lớn của dự án và để cô ấy có thể thoải mái thử tự hoàn thành các nhiệm vụ trước khi bị tôi dội bom với những yêu cầu chi tiết.

Hướng ngoại: Là người hướng ngoại thấp, Eva thích tự xoay xở với công việc hơn. Các buổi họp trực tiếp là hơi quá sức chịu đựng của cô ấy. Lẽ ra tôi nên gửi cho cô các yêu cầu công việc qua email trước khi tổ chức họp mặt.

• Tối ưu hóa: Chuyện xử lý các dự án một mình sẽ không phải là chuyện khó khăn với Eva so với khi làm việc nhóm cùng mọi người. Tôi lẽ ra đã nên yêu cầu cô ấy trải qua khóa huấn luyện của Science of People trước các bài huấn luyện trực tiếp khác. Cô ấy cần thời gian để chuẩn bị các câu hỏi cần thiết và học với tốc độ riêng.

Dễ chịu: Thêm một lý do nữa để cần liên hệ qua email nhiều hơn và gặp trực tiếp ít hơn chính là mức độ dễ chịu của Eva. Cô ấy quá sức mong muốn làm hài lòng sếp mới và các bạn đồng nghiệp.

• Tối ưu hóa: Thay vì cùng ngồi làm bài đánh giá hằng tuần, tôi lẽ ra nên làm các đánh giá chính thức qua email để cô ấy có thể phản hồi dễ hơn. Cô ấy cần một chỗ an toàn để có thể trình bày các nguyện vọng và đặt ra các giới hạn.

Tâm lý bất ổn: Là người tâm lý bất ổn cao, tôi đã dọa Eva phát khiếp bằng sự sốt sắng của mình. Cô ấy tự cảm nhận rằng tôi đang quản lý chặt chỉ mình cô.

• Thỏa hiệp: Dù rằng tôi không thể nào ít lo lắng đi (Ước gì tôi có thể), tôi lẽ ra vẫn có thể nói cho Eva biết là chuyện tôi hay kiểm tra không phải là chuyện chỉ riêng với cá nhân cô. Cô ấy không biết rằng với ai trong công ty tôi cũng làm thế cả. Và tôi cũng có thể làm giảm sự bực bội cho cô ấy bằng cách chuẩn hóa thời gian (ví dụ như mỗi chiều thứ Sáu chẳng hạn), như vậy cô ấy sẽ chuẩn bị tinh thần tốt hơn.

Tóm lại là vấn đề của tôi với Eva là chuyện lẽ ra có thể ngăn ngừa được. Nhưng cũng thật tốt để biết rằng những nếp nhăn như vậy hoàn toàn có thể ủi phẳng trong tương lai.

Tặng thêm: Ứng đối với các mức độ cá tính

Hiểu biết về cá tính của một người sẽ giúp tăng cường năng lực thuyết phục của bạn. Dù là bạn đang chào một đề xuất mới với khách hàng hay đang tìm cách thuyết phục bạn đời thử đi ăn ở một nhà hàng mới, bạn đều nên định hướng theo cá tính của họ. Chuyện này không chỉ khiến cho đề nghị của bạn có khả năng thành công cao hơn mà còn khiến cho toàn bộ tiến trình thuyết phục trở nên hào hứng hơn.

Tính cởi mở

Tính tận tâm

Tính hướng ngoại

Tính dễ chịu

Tâm lý bất ổn

Những tính cách khác nhau đòi hỏi những cách tiếp cận khác nhau hoàn toàn, và đây là một điều tốt! Khi bạn lo cho mọi người đến cả những điều họ không nói ra, bạn có thể tránh khỏi các bước ngoặt bất ngờ.

Thử thách Đọc-nhanh

Cũng như học đọc, học đọc-nhanh cũng không thể hoàn thành trong một sớm một chiều. Cách tốt nhất để giỏi hơn là luyện tập với những người bạn quen và đánh giá lại những kinh nghiệm quá khứ.

Hãy đi qua hết các thử thách sau.

Khi mà bạn đã hoàn thành các thử thách với những người này, bạn sẽ để ý thấy có những khuôn mẫu thú vị.

Giải mã các ma trận là một quá trình đầy hào hứng. Theo như lời của Richard Nicolosi: “Tôi khám phá ra rằng tình yêu đích thực của mình không phải là marketing, mà là thấu hiểu được phần bên trong mỗi người: họ là ai, họ muốn gì và vì sao lại thế. Chuyện có thể thấu hiểu suy nghĩ của mọi người trở thành đam mê của tôi”. Giờ thì đến phiên bạn đột nhập vào trong suy nghĩ của người khác để giúp họ – và bạn – thành công.