Hãy tin tưởng người khác cho đến khi họ tỏ ra không xứng đáng với niềm tin đó, như thế sẽ tốt hơn.
- Jim Burke, cựu Chủ tịch kiêm CEO, Johnson & Johnson
Bạn có khi nào rơi vào tình huống có ai đó tin tưởng và đặt niềm tin vào bạn, trong khi người khác thì lại không? Điều đó làm cho bạn có suy nghĩ gì? Nó có tạo ra sự khác biệt gì cho cuộc sống của bạn?
Tôi đã từng ở trong tình huống đó không lâu sau khi tôi tốt nghiệp đại học. Khi đó tôi làm thuê cho Công ty Trammell Crow – vào lúc đó là công ty bất động sản lớn nhất nước và là một trong số "100 công ty có môi trường làm việc tốt nhất" tại Hoa Kỳ. Đó là một trường hợp ngoại lệ vì thông thường cộng sự khu vực sẽ đứng ra thuê nhân viên. Tuy nhiên, lần này, tôi đến buổi họp có dùng bữa trưa với cộng sự điều hành của công ty, và được ông trực tiếp mời tôi làm nhân viên phụ trách cho thuê ngay tại chỗ. Ông chưa biết tôi sẽ làm việc tại văn phòng nào, nhưng tin rằng sẽ bố trí được một nơi thích hợp cho tôi.
Tôi chấp nhận lời mời, và sau đó phải đến một số văn phòng khu vực để phỏng vấn. Nhưng đi hết văn phòng này đến văn phòng khác, chẳng có cộng sự nào tỏ ra mặn mà với tôi. Tôi học rất khá, và đã có kinh nghiệm làm việc xuất sắc, trong bản sơ yếu lý lịch tôi có nói rõ mục đích của tôi làm việc một vài năm và sau đó đi học tiếp lấy bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh. Nhưng vị trí mà tôi được thuê làm việc trước đây dành cho những người đã có bằng thạc sĩ của các trường danh tiếng. Những người được bố trí vào vị trí đó sẽ được ưu tiên cất nhắc lên vị trí đối tác trong thời gian ngắn từ 3-5 năm. Không ai muốn đầu tư để đào tạo tôi chỉ làm việc hai năm và sau đó bỏ đi. Ngoài ra, trong đơn xin việc tôi có viết rằng mục tiêu nghề nghiệp của tôi là lĩnh vực tư vấn quản lý và nghệ thuật lãnh đạo, là lĩnh vực mà các đối tác của Trammell Crow, những người trong ngành kinh doanh bất động sản, không quan tâm. Do đó bản sơ yếu lý lịch và đơn xin việc của tôi không gây được sự chú ý của mọi người ở đây. Lúc đó, tôi còn ấu trĩ đến mức không nhận ra vấn đề, nhưng tôi không cảm thấy cần phải che giấu mục đích của mình và chỉ nói những điều người khác muốn nghe.
Do đó suốt 6 tuần lễ, tôi ở trong tình trạng tiến thoái lưỡng nan, chỉ đến công ty để có mặt nhưng thực sự không làm gì cả. Sau khi gặp gỡ hơn một chục cộng sự, tôi thấy rõ không ai muốn thuê tôi cả, và tôi tin rằng bây giờ chắc ông giám đốc điều hành cũng băn khoăn vì sao ông lại muốn nhận tôi. Tôi cảm thấy mất tinh thần, và niềm tin của tôi xuống thấp chưa từng thấy.
Thế rồi tôi gặp một cộng sự khác tên là John Walsh, người tỏ ra hăng hái muốn thử tôi một lần xem sao. Ông nói: "Tôi thích người này. Tôi tin cậu ấy. Tôi muốn cậu ấy làm việc trong nhóm của tôi". Ông ấy đã quan tâm giúp đỡ tôi, ngay từ đầu ông đối xử với tôi như những thạc sĩ và luật sư khác mà ông đã thuê. Tôi cảm thấy vô cùng biết ơn ông ấy, cảm thấy được khích lệ và hứng thú. Tôi không muốn làm cho ông phải thất vọng.
Phải mất sáu tháng công việc của tôi mới có kết quả. Trong thời gian đó, tôi thường nghi ngờ bản thân mình, nhưng John Walsh vẫn luôn tin vào tôi. Thế rồi, đột nhiên mọi chuyện thay đổi, trước khi kết thúc hai năm làm việc, tôi trở thành nhân viên phụ trách cho thuê có hiệu quả cao nhất trong công ty và là một trong những nhân viên xuất sắc nhất trong nước.
Niềm tin của John Walsh dành cho tôi đã được đền đáp - không chỉ là kết quả dành cho ông về lợi nhuận của công ty, mà còn là kết quả dành cho tôi, đó là sự định hình vai trò lãnh đạo và cả cuộc sống của tôi. Ngày nay, khi ngồi nghĩ lại về con người này, lòng tôi tràn đầy sự kính trọng và biết ơn. Ngoài cha tôi ra, John Walsh là người có ảnh hưởng lớn nhất đến sự nghiệp của tôi (cũng như có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống cá nhân của tôi), vì ông đã tin ở tôi và dám mạo hiểm đặt niềm tin vào tôi trong khi không có ai làm như vậy đối với tôi. Việc được ông trao gửi niềm tin đã phát huy những khả năng tốt đẹp nhất trong con người tôi.
Tôi xin tặng bạn món quà quý gồm bốn từ: Tôi tin ở bạn.
- BLAISE PASCAL, NHÀ VẬT LÝ VÀ TOÁN HỌC NGƯỜI PHÁP
Truyền cảm hứng niềm tin
Trong cuộc sống, hầu hết chúng ta đều có những trải nghiệm tương tự, khi có ai đó tin tưởng ở chúng ta và nhờ đó tạo ra sự khác biệt lớn trong cuộc đời của chúng ta. Điều thú vị nhất là khi chúng ta nhận ra rằng chúng ta có thể làm điều tương tự với người khác! Chúng ta có thể đặt niềm tin vào họ. Chúng ta có thể giúp họ đứng lên đương đầu với thách thức, khám phá những tiềm năng trong con người họ, và có những cống hiến hữu ích cho mọi người.
Hãy nghĩ về sự khác biệt của những người như Sam Walton, người sáng lập Wal-Mart và Câu lạc bộ Sam. Dean Sanders, một thời là phó chủ tịch điều hành của Wal-Mart, đã nói rằng sau khi Sam đi thăm các cửa hàng, ông gọi Dean lại và nói: "Hãy giao cho cậu bé này một cửa hàng để quản lý. Cậu ta đã sẵn sàng". Khi Dean bày tỏ băn khoăn về kinh nghiệm còn non trẻ của người đó, Sam chỉ trả lời: "Cứ giao cho cậu ta. Để xem cậu ta làm thế nào".
Cho dù một niềm tin quá mức, đôi lúc, dẫn đến nguy cơ bị lừa gạt hay thất vọng, nhưng, về lâu dài, vẫn khôn ngoan hơn so với việc bám lấy quan niệm rằng hầu hết mọi người là kém năng lực hay thiếu chân thành.
- WARREN BENNIS, TÁC GIẢ CUỐN ON BECOMING A LEADER
Hãy nghĩ về sự khác biệt do lãnh đạo của các công ty như Nordstrom, người tin tưởng vào khả năng suy xét của các nhân viên, hay Ritz Carlton, nơi mà các nhân viên được tự chủ tài chính để giải quyết yêu cầu của khách hàng, hay BestBuy, nơi nhân viên có thể làm việc ở bất cứ đâu và khi nào họ thích, miễn là họ hoàn thành nhiệm vụ.
Hãy nghĩ về trải nghiệm của chính bạn. Bạn sẽ cảm thấy thế nào khi có người nói với bạn: "Anh có thể làm được việc này! Anh rất đáng tin cậy. Anh có tính cách và năng lực để thành công. Tôi tin ở anh, tôi tin cậy anh". Đôi khi, chỉ cần nghe được những lời như vậy cũng đã tạo ra cảm hứng cần thiết để thành công.
Những người lãnh đạo nào trao gửi niềm tin vào chúng ta sẽ trở thành những cố vấn, thần tượng và người hùng của chúng ta. Chúng ta biết ơn mỗi khi nghĩ về họ và về sự khác biệt mà họ tạo ra cho cuộc đời của chúng ta. Những công ty nào biết trao gửi niềm tin cho các nhân viên của mình là những nơi tốt nhất để làm việc.
Quan điểm của chúng tôi dựa vào kết quả 20 năm nghiên cứu – Niềm tin giữa quản lý và nhân viên là đặc trưng chủ yếu xác định đâu là nơi làm việc tốt nhất.
- VIỆN NGHIÊN CỨU NƠI LÀM VIỆC TỐT NHẤT
Cách lãnh đạo tương tự cũng gây được niềm tin trong gia đình. Bạn thử nghĩ về sự khác biệt được tạo ra trong cuộc sống của những đứa trẻ khi cha mẹ nói với chúng rằng: "Cha mẹ yêu con. Cha mẹ tin ở con", và giúp chúng phát triển tính cách và năng lực bằng cách giao phó cho chúng việc làm có ý nghĩa với niềm tin cậy để chúng thực hiện. Khi các học viên trong các lớp học về nghệ thuật lãnh đạo của chúng tôi chia sẻ cảm nghĩ về những con người có ảnh hưởng lớn nhất đến cuộc sống của họ, thì đó thường là cha mẹ của họ (hoặc là thầy giáo, huấn luyện viên, hay người cố vấn tại nơi làm việc) - những người tin tưởng ở họ trong khi không có ai khác tin họ.
Như tôi đã nói, nhiệm vụ đầu tiên của người lãnh đạo tại nơi làm việc hay trong gia đình là truyền cảm hứng niềm tin. Hành vi đó giúp phát huy những điều tốt đẹp nhất ở con người bằng cách giao phó cho họ những trách nhiệm có ý nghĩa và tạo ra một môi trường trong đó sự tương tác với độ tin cậy cao sẽ thúc đẩy khả năng sáng tạo và năng lực.
Thà tin người và đôi khi bị thất vọng còn hơn là không bao giờ tin ai và thỉnh thoảng mới đúng một lần.
- NEAL A. MAXWELL, NHÀ GIÁO DỤC VÀ LÃNH TỤ TÔN GIÁO
Đa số con người đều có phản ứng tích cực khi được tin cậy
Niềm tin tạo ra những điều tốt đẹp nhất ở con người và làm thay đổi triệt để những động lực giao tiếp. Đúng là có một số ít người lạm dụng niềm tin, nhưng phần lớn mọi người không hành xử như vậy mà họ có những phản ứng rất tích cực khi được tin cậy. Khi đáp lại niềm tin đó, họ không cần đến sự giám sát bên ngoài, không cần sự kiểm tra, hay biện pháp "cây gậy và củ cà rốt". Họ cảm thấy hứng khởi. Họ hăng hái hoạt động xứng đáng và muốn đền đáp lại niềm tin đó.
Như Émile Durkheim nói: "Khi các giá trị đạo đức được tôn trọng thì luật pháp không còn cần thiết; khi các giá trị đạo đức không được tôn trọng thì luật pháp không thể không thực thi". Tôi muốn mở rộng thêm như sau: "Khi xã hội có đủ niềm tin, luật pháp không còn cần thiết; Khi thiếu niềm tin, thì luật pháp không thể không thực thi".
Bất kể chúng ta là ai, chúng ta đều có vô số cơ hội để đặt và truyền cảm hứng niềm tin cho người khác, nhờ vậy, chúng ta lại tạo ra một sự khác biệt đáng ngạc nhiên không chỉ đối với cuộc sống của cá nhân họ, mà còn đối với cuộc sống của nhiều người khác chịu ảnh hưởng bởi việc làm của họ.
Chúng ta cũng sẽ tạo ra sự khác biệt lớn trong cuộc sống của chúng ta. Niềm tin có tác động hai chiều, bạn càng tin người khác bao nhiêu, bạn sẽ được người khác tin lại bấy nhiêu. Trong buổi thực hành của một chương trình hội thảo, chúng tôi phát cho các học viên tấm hình của những người cùng làm việc với họ và yêu cầu họ phân loại những người họ tin cậy và không tin cậy, kết quả là những người không tin cậy ở người khác cũng chính là những người không được người khác tin cậy. Lão Tử dạy: "Không tin người, người chẳng tin ta".
Những thời khắc quyết định của niềm tin
Sự thật là có nhiều sự kiện có ý nghĩa trong hoạt động kinh doanh, lịch sử, văn học, và cuộc sống phụ thuộc vào những thời khắc quyết định của niềm tin – vào những con người biết trao gửi niềm tin một cách đáng ngạc nhiên.
Tôi nghĩ đến khoảnh khắc quyết định của Đại đế Alexander, Vua xứ Macedon. Vua Darius III của Ba Tư treo giải thưởng 1.000 quan tiền cho ai giết được Alexander. Alexander bị bệnh viêm phổi sắp chết. Các thầy thuốc sợ không dám chữa bệnh cho ông vì lo rằng ông sẽ không sống nổi, và họ cũng sợ rằng nếu ông chết họ sẽ bị nghi oan là đầu độc ông và nhận hối lộ của Darius. Nhưng Philip, một người bạn và là thầy thuốc đã theo hầu Alexander từ nhỏ, quyết tâm chữa bệnh cho Alexander vì ông ta tin vào thuốc chữa bệnh cũng như tình bạn của
Alexander. Nhà sử học H. A. Guerber thuật lại:
Khi nhà vua sốt cao, Philip nói rằng ông sẽ dùng liều thuốc mạnh để cứu nhà vua và ông đi sắc thuốc.
Ngay sau khi Philip đi ra ngoài để sắc thuốc, Alexander nhận được bức thư cảnh báo ông phải cẩn thận với thầy thuốc của mình, vì ông này đã bị Vua Ba Tư, Darius III, hối lộ để đầu độc ông.
Sau khi đọc bức thư, Alexander giấu lá thư dưới gối, và bình thản nằm chờ người thầy thuốc quay trở lại. Khi Philip bưng chén thuốc vào như đã hứa, Alexander một tay cầm lấy chén thuốc, còn tay kia đưa lá thư cho ông ta. Trong khi Philip đọc thư, thì Alexander uống cạn chén thuốc không còn một giọt nào.
Khi người thầy thuốc đọc xong lá thư buộc tội, mặt ông tái đi, ngước nhìn lên chủ nhân của mình, người đang mỉm cười và đưa trả lại chiếc chén trống không. Alexander đã biểu hiện niềm tin vững chắc dành cho người thầy thuốc của mình; thang thuốc đã chữa ông khỏi bệnh, và không lâu sau đó ông hoàn toàn bình phục.
Tôi nghĩ đến vị giám mục trong tuyệt tác Những người khốn khổ của nhà văn Victor Hugo, ông đã không chỉ tha thứ cho tên trộm Jean Valjean mà còn khẳng định giá trị con người của hắn và trao niềm tin cho hắn, thái độ của ông đã làm thay đổi vĩnh viễn cuộc đời hắn ta.
Tôi nghĩ đến cô giáo Anne Sullivan đã trao niềm tin tạo ra những thành quả đáng kể cho cô học trò Helen Keller vừa mù, vừa câm và điếc.
Tôi nghĩ đến doanh nhân Pierre Omidyar, người sáng lập một công ty hoạt động với một tiền đề cơ bản là hầu hết mọi nhân viên phải là người tốt và có thể tin cậy.
Tôi nghĩ đến một huấn luyện viên biết tin tưởng vào tiềm năng của vận động viên.
Tôi nghĩ đến một người bạn đã sát cánh với ai đó trong những giờ phút khó khăn của họ.
Tôi nghĩ đến một đứa trẻ tin tưởng ở cha mẹ chúng.
Tôi nhớ đến một người cha đã trao niềm tin cho đứa con trai 7 tuổi.
Hãy tin người
Thà tin mọi người và bị lừa dối, và khóc lóc cho niềm tin đó, cho sự lừa dối đó, còn hơn là ngờ vực một trái tim, mà nếu nó được tin tưởng, thì một cuộc đời đã được ban phúc bằng niềm tin đích thực.
- FRANCES ANNE KEMBLE, NHÀ VĂN ANH
Chúng ta sinh ra đã có khuynh hướng tin cậy người khác. Khi còn nhỏ, hầu hết chúng ta đều ngây thơ, ấu trĩ, dễ bị tổn thương, và cả tin. Trải qua kinh nghiệm của cuộc sống, nhiều người trong chúng ta không còn dễ tin nữa – đôi khi, với những lý do chính đáng.
Nhưng dù với bất cứ hoàn cảnh nào, sự thật là chúng ta có thể duy trì hay khôi phục khuynh hướng tin cậy của mình, bí quyết nằm trong khả năng tha thứ của chúng ta, và khả năng cân bằng khuynh hướng tin cậy với khả năng phân tích, đem đến cho chúng ta sự suy xét đúng để trao niềm tin sáng suốt nhằm tối đa hóa cổ tức niềm tin và giảm thiểu rủi ro.
Trong cuộc sống cá nhân, tôi đã từng trải qua cả hai thái cực của niềm tin. Có những lúc tôi ở trong hoàn cảnh bị quản lý quá chặt chẽ, môi trường làm việc không có sự tin cậy. Khi đó, tôi thấy được hoàn cảnh đó đã ảnh hưởng tiêu cực đến suy nghĩ và tình cảm của tôi về nhiều mặt, như tinh thần hăng hái, sự gắn bó, thích thú, sức sáng tạo và việc phát huy sức lực và tài năng của mình. Nhưng tôi đã trải qua những hoàn cảnh mà niềm tin được trao gửi rộng rãi, khi đó tôi cảm thấy niềm tin đã giúp tôi hứng khởi và phát huy những điều tốt nhất trong con người tôi.
Thỉnh thoảng, tôi cũng thất vọng. Tôi đã tin vào những người không đáp lại niềm tin của tôi. Nhưng phần lớn các trường hợp, tôi đều thấy họ đáp lại và kết quả thật khó tin. Tôi đã thấy họ đáp lại kỳ vọng như mong đợi. Tôi đã thấy họ nhiệt tình, hăng hái và gắn bó. Tôi đã thấy họ mang hết sức lực bằng cả con tim, khối óc và bàn tay để làm việc không biết mệt mỏi. Tôi đã thấy họ vượt qua những khác biệt, những trở ngại để làm được những việc lớn thật nhanh chóng vì có ai đó đã khôn ngoan đặt niềm tin vào họ.
Thỉnh thoảng bị lừa dối còn hạnh phúc hơn là không tin ai bao giờ.
- SAMUEL SMILES, NHÀ VĂN ANH
Không thể lảng tránh sự thật là trong nền kinh tế toàn cầu "phẳng" ngày nay, niềm tin là điều kiện cơ bản cho sự phồn vinh. Trong các mối quan hệ cá nhân và gia đình của chúng ta, niềm tin cần thiết để chúng ta sống mãn nguyện và vui vẻ.
Sự thật là chúng ta có thể thiết lập niềm tin. Chúng ta có thể tăng trưởng nó. Chúng ta có thể nhân rộng nó. Chúng ta có thể khôi phục lại nó. Chúng ta có thể trở thành những cá nhân và tổ chức đáng tin cậy. Chúng ta có cách hành động để gây được niềm tin. Chúng ta có thể tăng tốc độ và giảm chi phí trong mọi mặt của cuộc sống.
Vậy tại sao chúng ta lại không muốn làm điều đó? Tại sao chúng ta không muốn có một lối sống truyền cảm hứng niềm tin?
Có lẽ câu trả lời tốt nhất là của Albert Schweitzer:
Trong cuộc sống của mỗi con người, có những lúc ngọn lửa nội tâm bùng lên. Đúng lúc đó nếu cộng hưởng với một người nào khác, nó sẽ bùng lên thành ngọn lửa lớn. Chúng ta cần biết ơn những người đã làm sống lại sức mạnh nội tâm đó.
Đặt niềm tin vào người khác sẽ làm sống lại sức mạnh nội tâm của bạn – và cả sức mạnh nội tâm của họ. Nó thức tỉnh và khơi dậy khuynh hướng tin cậy và được tin cậy bẩm sinh mà chúng ta ai cũng có. Nó mang hạnh phúc đến trong các mối quan hệ, thành quả trong công việc, và niềm tin cho cuộc sống. Trên tất cả, nó đem đến một cổ tức đặc biệt cho mọi khía cạnh của cuộc sống chúng ta: đó là Tốc độ của Niềm tin.