Ba năm đã trôi qua. Cũng ba năm ấy biết bao đồn bốt giặc ở quê tôi đã bị quân ta san phẳng. Làng quê được giải phóng trở nên đông vui nhộn nhịp lạ thường. Bà con trong làng tấp nập gọi nhau ra đồng cày cấy. Các lớp bình dân học vụ được mở khắp nơi.
Một lớp vỡ lòng mọc lên trong xóm. Trẻ con nô nức kéo nhau đến lớp, đông vui như ngày hội. Bằng, Tam, Oánh, đã đến lớp rồi. Cả Thủy bị thương ở đầu gối, chân phải đi khập khiễng, mà sáng nay cũng diện một chiếc áo hoa màu tím lấm chấm những đốm sao trắng, tay cầm một quyển vở bìa đỏ chói tấp tưởi đến lớp học. Thôi thế là hết. Từ mai biết chơi với đứa nào được nữa.
Ở nhà cứ mỗi lần nghe chúng nó ríu rít rủ nhau đến lớp là tôi lại nao nao như thèm muốn một cái gì. Tôi bứt rứt khó chịu quá, không thể nào thu mình mãi ở nhà được nữa, liền chạy ra ngõ ngắm bọn trẻ đi học. Đứa nào cũng xúng xính quần áo mới, cũng tung tăng chân sáo, cũng ôm trong tay cuốn vở, vừa đi vừa cười đùa rôm rả. Sao mà vui mà hấp dẫn làm vậy. Tôi chỉ biết đứng lặng nhìn không chớp mắt cho đến khi tốp cuối cùng đã mất hút tôi mới lững thững quay vào nhà trong dòng nước mắt lã chã tuôn rơi từ lúc nào.
Chiều ấy, đợi bọn trẻ cắp sách đi hết, tôi đánh liều men theo con đường mòn lần đến lớp học. Tôi đến bên tấm liếp che ngoài cửa. Qua kẽ nứa tôi nheo mắt nhìn vào. Cô Cương đang viết viết cái gì lên bảng. Tôi cố đảo mắt tìm Bằng. Ơ kia rồi, Bằng ngồi ngay ở mép bàn thứ nhất, bên cạnh nó là Oánh.
Đứng nhìn một lúc thấy bọn trẻ đã rục rịch ra chơi, tôi vội vàng lủi đi.
Chiều hôm sau tôi lại lần đến lớp. Lần này tôi bạo hơn, chẳng thèm thập thò ở kẽ liếp nữa. Tôi men đến đứng ngó thẳng vào bàn cô giáo ngay trước cửa ra vào. Thấy cô giáo bước ra, tôi sợ quá liền quay ngoắt tránh ra sau lớp. Một lát sau, tôi lại quay vào đứng lấp ló ở cửa. Bọn trẻ đọc “O” tôi cũng chúm môi đọc “O”. Bọn trẻ cứ đọc chữ nào là tôi lẩm nhẩm đọc theo chữ ấy. Mải mê quá, tôi bước chân ngay vào lớp từ lúc nào không biết. Tôi giật thót mình khi cô Cương đã tiến sát. Cô cầm lấy cánh tay tôi, dịu dàng nói:
- Em về nhà chơi cho các bạn học nhé!
Tôi ngơ ngác nhìn cô rồi cúi xuống im lặng. Một lát sau tôi đánh liều hỏi:
- Thưa cô... em… xin học… được không ạ?
Tôi nói nhỏ quá, chắc cô nghe chưa rõ. Cô liền cúi xuống hỏi lại:
- Hả, em nói gì?
- Dạ... em muốn vào... học.
Cô Cương ngẩng lên, thở nhẹ, rồi cúi xuống nâng nâng đôi tay mềm nhũn của tôi lên:
- Thôi nhé, em về nhà chơi, vài năm nữa cô sẽ nhận em vào lớp.
Khi cô Cương nói đến đây không hiểu sao tôi bỗng òa lên khóc. Tôi khóc to lắm, cứ như vừa bị ai đánh vậy.
Cô Cương nâng vạt áo lau nước mắt cho tôi và dẫn tôi ra ngõ.
Về nhà mẹ hỏi vì sao khóc, tôi chỉ lặng thinh. Bọn trẻ theo từ lớp về vội mách:
- Nó vào lớp học xem. Cô giáo không cho xem nên nó khóc đấy.
Mẹ lại hỏi:
- Vậy cô giáo có đánh con không?
Bọn trẻ tiếp luôn:
- Không, cô giáo không đánh. Cô giáo chỉ dẫn nó ra thôi.
- Vậy lặng đi rồi mẹ lấy chuối cho.
Không chịu lặng, tôi vẫn vừa khóc vừa nói:
- Ứ, con học cơ.
Bọn trẻ hiểu ý tôi liền nói rõ cho mẹ biết. Mẹ ngọt ngào nói:
- Ừ, vậy tối về mẹ bảo bố con sang nói với cô Cương cho.
Quả thật tối hôm ấy mẹ đã nói với bố về việc xin cho tôi đi học. Bố thở dài lắc đầu:
- Nhưng tay con nó như thế thì học với hành gì được.
- Được, ông cứ xin cho nó đi đi, không nó lại ăn vạ ngay đấy. Bạn bè cùng lứa đứa nào cũng đến lớp cả rồi, còn mình nó ở nhà chơi với ai được. Thôi, ông cứ đến nói với cô Cương xin cho con đến lớp, rồi nó muốn học được chữ nào thì học, nếu không cũng có bầu có bạn để chơi cho đỡ buồn.
Bố tôi bế xốc tôi lên vai nựng khẽ:
- Ừ, bố cũng biết thế nhưng tay của con thế này đi học viết làm sao được mà đòi. Thôi chịu khó ở nhà coi nhà và giúp bố đuổi gà kẻo chúng “làm cỏ” cả vườn rau cải kia mất. Rồi con muốn gì bố sẽ bảo mẹ mua cho.
- Ứ, không đâu! - Tôi lắc người, giụi mặt vào vai bố nói dỗi.
Chị tôi cũng nói chen vào:
- Em nó thích học, bố cứ để em đi. Cả làng giờ có ai là người không đi học đâu. Ngay như bà Hoàn đã gần sáu mươi tuổi mà vẫn còn đi học nữa là nó. Với lại lớp học bây giờ người ta mở ngay ở nhà ông Bắc chứ có xa xôi như ngày xưa đâu. Thôi, tối nay bố cứ đến nói với cô Cương đi, rồi sáng mai con sẽ dẫn em đến lớp cho.
Bố tôi im lặng không nói gì nữa.
Sáng hôm sau, khi chị tôi đang sắm sửa sách vở để dẫn tôi đến lớp thì bỗng nghe ngoài sân có tiếng chó sủa. Cô Cương tay cầm một tập vở, một chiếc thước dài bước vào cửa.
- Chào cô.
Cả nhà tôi niềm nở chào cô Cương. Còn tôi thì khép nép đứng lấp sau cánh cửa.
- Đâu, em Ký đâu rồi? - Cô Cương ngạc nhiên hỏi.
Chị tôi đến cầm tay dắt tôi ra trước mặt cô Cương. Tôi bẽn lẽn ngẩng nhìn cô rồi vội cúi xuống im lặng.
- Em nó đây cô ạ. Mấy hôm nay nó nằng nặc đòi đến lớp của cô đấy. Em đang chuẩn bị dẫn nó đến lớp bây giờ đây. - Chị tôi nói.
- Vâng. Em nó có đến xin tôi cho vào học. Nhưng thấy tay của em như vậy, tôi ái ngại khuyên em về nhà chơi. Tối qua nghe bác đến nói em nó lại đòi đi học. Em nó đã muốn vậy, ta cứ để em đi. Chị ở nhà làm việc khác, tôi đưa Ký đến lớp kẻo các em chờ.
Tiễn cô Cương ra ngõ, mẹ tôi chặc lưỡi nói:
- Vâng, vậy nhờ cô nhận em nó vào học. Chắc nó cũng chẳng viết lách gì được đâu. Nhưng nó thích thì cứ để cho nó học.
Được đến lớp học, tôi sung sướng hả hê lắm. Tôi được cô Cương xếp ngồi ngay cạnh Bằng. Ngày ngày Bằng bỏ sách vào túi dết của tôi rồi mang theo. Hai chúng tôi thân thiết như đôi chim nhỏ. Mỗi khi có đứa nào định trêu tôi là Bằng bênh ngay. Khuyên bảo chúng không được thì Bằng mách cô giáo.
Bằng lớn hơn tôi một tuổi, nhưng lại thấp hơn tôi một chỏm đầu. Mẹ tôi là chị gái của bố Bằng. Tôi và Bằng là con cô con cậu ruột. Nhà lại cận kề nhau. Giờ lại cùng nhau đi học một lớp. Sự thân thiết vì thế ngày càng khăng khít.
Từ ngày đi học, tối nào về nhà tôi cũng được chị tôi dạy thêm. Chị viết phấn ra tấm phản giữa nhà rồi cặn kẽ ôn cho tôi từng chữ một. Thấm thoắt chẳng bao lâu tôi đã nhận được mặt chữ. Những bạn cùng học với tôi đã biết viết.
Bằng đã viết buông được rồi. Chữ nó đẹp lắm, vừa ngay ngắn vừa thẳng dòng. Tôi cứ tròn mắt ngắm mãi không chán. Tôi không dám mơ tưởng đến một ngày mình tự viết được những dòng chữ như vậy. Nhưng sao trong lòng tôi vẫn thoáng hiện lên một nỗi ao ước thầm kín.
Mỗi khi cô giáo đưa quyển vở chép bài cho là tôi lại tủi tủi: Mình cũng đi học như chúng nó, sao chúng nó tự chép được bài học mà mình thì cứ mãi phải nhờ cô giáo... Tôi ngồi lặng đưa mắt nhìn qua khung cửa sổ. Mấy chị vành khuyên lích chích vạch lá tìm sâu nơi những cành nhãn đang la đà vẫy gió. Xa xa nơi bầu trời xanh cao lơ thơ mấy cụm mây tơ lơ lửng. Tự dưng tôi thấy lòng mình man man một nỗi buồn khó nói.