Trong mối quan hệ giữa người với người, có yêu quý, có hận thù, có ân oán, có tốt xấu. Thế nhưng, trong mối quan hệ ấy, điều quan trọng nhất chính là duy trì lòng “khoan dung nhân từ”.
Khổng Tử đề xướng “khoan dung nhân từ”, thật ra “từ bi” của Đức Phật, “bác ái” của Jesus, cũng chính là “khoan dung nhân từ”. Phật giáo thường giảng “kẻ oán và người thân đều như nhau”, Ki-tô giáo đề cao “yêu thương kẻ thù”, Nho giáo đề xướng “mở rộng lòng thương đến mọi người, gần gũi với người nhân đức”. Tất cả đều là “khoan dung nhân từ”.
Con người giao tiếp qua lại với nhau phải dựa vào khoan dung nhân từ thì mới có thể duy trì mối quan hệ dài lâu. Giữa bạn bè với nhau, nếu không có khoan dung nhân từ để giúp nhau, nhường nhau, tình cảm sao có thể bền lâu? Giữa vợ chồng với nhau, nếu không có khoan dung, nhân từ để tin tưởng nhau, thấu hiểu nhau thì làm sao sống chung được? Luân thường đạo lý gia đình, phải được xây dựng trên nền tảng của khoan dung, nhân từ. Trật tự xã hội cũng phải nhờ khoan dung, nhân từ mới có thể hòa thuận, êm ấm.
Trong xã hội ngày nay, chúng ta đã thấy rất nhiều gia đình, anh trên em dưới bất hòa; nhiều cơ quan đoàn thể đấu tranh không dứt. Thế nhưng, chúng ta cũng thấy đó, rất nhiều người thể hiện lòng khoan dung, nhân từ, bắt tay cười nói vui vẻ, buông xuống hết tất cả mọi hiềm khích. Việc làm đó tốt đẹp biết bao!
Càn Đạt Đa là một tên côn đồ không chuyện ác nào không làm. Một ngày nọ, khi ông ta đang đi, sắp giẫm phải một con nhện thì đột nhiên phát khởi một niệm từ tâm, ông liền nhấc chân xoay người đi hướng khác, không muốn làm thương tổn đến con nhện. Sau này dù bị đọa vào địa ngục, ông vẫn được cứu giúp. Một niệm từ tâm của Càn Đạt Đa chẳng phải chính là khoan dung, nhân từ sao?
Chúng ta không chỉ khoan dung, nhân từ với con người, mà còn phải khoan dung, nhân từ với loài vật, với môi trường, với tình cảm. Như trên thế giới hiện nay đang đề xướng bảo vệ môi trường, sinh thái. Đây chính là khoan dung, nhân từ với mạng sống và môi trường thiên nhiên.
Chính phủ hiện nay cũng đang dần xem trọng nền chính trị nhân từ, khoan dung, như các thôn làng và thị trấn đều lập nên “tổ hòa giải”, như tại tòa án thì lập nên “tòa án gia đình”; cho đến quan tòa khi xử các vụ án dân sự, hình sự, cũng đều xuất phát từ lòng nhân từ, khoan dung để xua tan nỗi oán hận, bất bình giữa các bên với nhau.
Khoan dung, nhân từ, phần lớn khi có lòng yêu thương thì tương đối dễ thực hiện. Thế nhưng, đứng trước oán hận thì ta càng phải thực hiện cho bằng được, đây mới chính là đạo khoan dung thật sự. Chẳng hạn như người có võ công cao cường, hành hiệp trượng nghĩa, sẽ không ra tay khi kẻ thù đang bị thương. Trong trường hợp này, tinh thần khoan dung, nhân từ “vô duyên đại từ, đồng thể đại bi” (vô duyên cũng hiện tâm từ; chẳng hề phân biệt thảy đều đại bi) của Phật giáo càng được phát huy cao độ.
Một khi đã có tinh thần khoan dung, nhân từ, gia đình sẽ tràn ngập hạnh phúc vui vẻ, một phần nhân gian sẽ trở nên ấm áp ôn hòa, tốt lành bình an. Đây chính là thế giới khiến bao người mong mỏi hướng đến!