Trên đời này, có người thiện cũng có kẻ ác, thông thường chúng ta sẽ yêu quý người tốt và ghét bỏ kẻ xấu. Lẽ đương nhiên rằng người thiện lành luôn được mọi người yêu kính, thế nhưng với người xấu, chúng ta cũng đừng nên quá xem thường họ. Vì mọi chuyện thiện và ác trong cuộc đời này đều tác động qua lại với nhau.
Đức Phật dạy rằng: “Những vùng cao nguyên tuy khô thoáng nhưng không mọc được hoa sen, chỉ có chỗ bùn lầy ẩm ướt mới là môi trường thuận lợi để hoa sen sinh trưởng”. Đại sư Đạo Tuyên thời Đường nói rằng: “Thiện là thầy của các loại ác, ác cũng là trợ duyên của muôn ngàn điều thiện”. Hay như Lão Tử nói: “Họa là chỗ dựa của tất cả phúc, trong phúc có tiềm ẩn họa, nhưng có mấy ai hiểu được tột cùng lý lẽ ấy”. Đề Bà Đạt Đa là một người vô cùng nham hiểm độc ác, đã nhiều lần mưu hại Đức Phật, thế nhưng Đức Phật lại nói, Ngài vô cùng biết ơn Đề Bà Đạt Đa, vì ông chính là nghịch tăng thượng duyên1 của cuộc đời Đức Phật.
1 Nghịch tăng thượng duyên: Điều thuận giúp ta thăng tiến thì dễ hiểu nhưng điều nghịch nhiều lúc lại là nhân duyên tốt để ta rèn luyện, phấn đấu đi lên.
Tương tự như vậy, nếu như không có bóng tối thì sao thấy được tầm quan trọng của ánh sáng; nếu không có xấu xí thì làm sao ta biết trân quý và tôn trọng cái đẹp; và nếu không có tội ác thì lấy gì để hiểu rõ được giá trị của lòng lương thiện? Vì vậy, đối với người xấu kẻ ác, theo lẽ thường chúng ta chắc chắn sẽ tránh xa họ mà không cần bất kỳ lý do nào cả. Thế nhưng, giả sử chúng ta kết bạn với kẻ ác và giúp họ cải tà quy chính, thì giống như quả dứa và quả hồng vốn vừa chua vừa chát, nhưng được nắng chiếu gió thổi thì sẽ trở thành những loại trái cây ngon ngọt, vậy thì tại sao chúng ta không thể biến thành nắng và gió để giúp họ quay về đường ngay nẻo chính chứ?
Đạo Phật có câu: “Phiền não tức là Bồ đề, Bồ đề tức là phiền não”. Chúng ta cho rằng phiền não và Bồ đề không bao giờ song song tồn tại với nhau. Thật ra, tâm Bồ đề của chúng ta được sinh ra từ phiền não. Nếu như không nhìn thấy những người đang hoạn nạn, khổ đau thì làm sao chúng ta có thể sinh tâm từ bi được? Nếu chúng ta chưa từng thấy sư tử hay hổ báo ăn thịt linh dương và hươu nai thì làm sao chúng ta có thể phát khởi lòng thương xót được đây? Cho nên tội ác trên đời là để cảnh tỉnh chúng ta cần phải phát tâm từ bi, đó chẳng phải chính là phiền não có thể trở thành Bồ đề sao?
Bình thường chúng ta từng nghe nói: “Thuốc đắng dã tật, sự thật mất lòng”. Không có thuốc đắng thì làm sao có thể khỏi bệnh được đây? Làm thế nào để sửa đổi những hành vi sai trái nếu không có những lời khuyên bảo khó nghe chứ? Vì thế không cần phải sợ cái xấu, cái ác, chúng ta chỉ cần có thể coi chúng như thầy của mình hay như tấm gương để bản thân phản tỉnh, như thế cho dù xung quanh có là bùn dơ đi chăng nữa nhưng nếu có thể giúp chúng ta trở thành hoa sen thanh tịnh thì bùn dơ có gì là không tốt chứ?
Asen trioxit (As2O3) là chất độc hại người, nhưng nếu biết dùng đúng cách, thì nó cũng có thể cứu người. Thuốc phiện (morphine) bị cấm dùng trên thế giới, nhưng đôi khi chúng ta phải dùng đến nó để giảm đau khi gặp phải một số bệnh hiểm nghèo. Thuốc nổ có thể gây thương tích cho con người, nhưng cũng là công cụ quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp khai thác. Lời nói dối mặc dù không tốt, nhưng đôi khi chúng cũng có thể giúp người. Từ đó cho thấy, để hiểu được mối quan hệ thực sự của thiện và ác, chúng ta phải thật sự sáng suốt, dùng lý trí để nắm bắt.
Trên đời này không có thiện ác tuyệt đối. Ví như, trồng hoa nuôi cỏ có thể giúp thanh lọc không khí, điều hòa thân tâm, nhưng có một số loài thực vật cũng sẽ sản sinh ra chất độc, ví dụ như phấn hoa của một số loại cây có thể khiến con người bị dị ứng. Tắm nắng có thể giúp cho cơ thể khỏe mạnh nhưng nếu tiếp xúc với ánh mặt trời trong thời gian dài thì cũng sẽ dẫn đến ung thư da. Thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt vi khuẩn, nhưng dùng quá liều sẽ gây hại cho vi khuẩn có lợi. Lượng cà phê vừa đủ sẽ tốt cho cơ thể con người, nhưng nếu dùng nhiều hơn mức bình thường cũng sẽ khiến tăng nguy cơ loãng xương. Uống nước có thể giúp con người vượt qua được cơn khát, nhưng việc uống quá nhiều nước dẫn đến một số cơ quan cơ thể phải làm việc quá tải, không tốt cho sức khỏe.
Chỉ cần có tấm lòng bao dung và thương yêu đối với muôn người, muôn loài thì người ác cũng có thể chứng thành đạo quả vậy! “Buông lưỡi đao xuống, lập tức thành Phật” chẳng phải cũng chính là đạo lý này hay sao?