Hai cực âm dương của nam châm, cùng cực thì đẩy nhau, khác cực thì hút nhau; nhưng người xưa cũng có câu “ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”, ý nói hai người tương đồng về tư tưởng sẽ dễ dàng dung hòa, dễ dàng thu hút lẫn nhau.
“Như nước với lửa”, câu thành ngữ này muốn nói đến đặc tính của nước và lửa là tương khắc lẫn nhau. Nhưng theo nghiên cứu của các nhà vật lý học, trong nước có lửa, trong lửa có nước, nước và lửa cùng nguồn gốc, thì có lẽ hai đối tượng này không nhất định phải tương khắc lẫn nhau đến mức tuyệt đối không thể dung hoà được.
Đất nước lửa gió, gọi là “bốn đại”. Bốn đại bất hòa, thì sẽ ly tán, sinh bệnh, giống như tư tưởng bất đồng, đương nhiên sẽ bài xích lẫn nhau.
Vạn vật có khả năng hấp thu lẫn nhau, đương nhiên là rất tốt; song bên cạnh đó, bài xích lẫn nhau cũng có tác dụng riêng, không nhất định là không tốt. Giống như túi ni lông và tấm mút, có người tính cách như túi ni lông bài xích tất cả, có người tính cách như tấm mút, có thể dung nạp được mọi thứ.
Khi cấy ghép các bộ phận cơ thể, điều đáng sợ nhất là không tương thích, nhưng cũng có những bộ phận khi cấy ghép sang thực thể mới lại rất tương thích. Giống như có người thích nghe lời gièm pha, nhưng cũng có người không thích. Điều dễ nghe có nhân quả của điều dễ nghe, điều khó nghe cũng có nguyên do của nó, cho nên tiếp thu hay loại bỏ cũng tùy thuộc vào quan hệ nhân quả của từng trường hợp, không nhất định lúc nào cũng phải giống nhau.
Có những người đồng hành với nhau là oan gia, nhưng cũng có người đồng hành là bạn tốt, không nên quá xem nặng việc giống và khác nhau. Đương nhiên, kết quả tốt nhất vẫn là “trong cái tương đồng giữ gìn cái khác biệt, trong cái khác biệt vẫn tìm kiếm cái tương đồng”. Nếu mà không thể, thì hãy để “Sa tăng về với Sa tăng, thượng đế về với thượng đế.
Có người khi được ai khác nhắc nhở thì vô cùng quý trọng, vội vàng cảm ơn người đã nói cho mình nghe; nhưng cũng có những người khi nghe thấy lời khuyên can, chỉ giáo, thì cảm thấy như gai đâm vào lưng, nghẹt cổ họng, không thoải mái, thậm chí bất bình phẫn nộ, sinh tâm hoài nghi và đố kỵ, tuyệt giao với đối phương.
Trong cuộc sống, có rất nhiều thứ mà chúng ta nên hấp thụ, tiếp thu càng nhiều càng tốt, chẳng hạn như: tri thức, kỹ thuật, ái ngữ, từ bi, đạo đức, v.v. Đồng thời, cần loại bỏ những thứ không tốt, không có lợi, như: thị phi, thói quen xấu, lười biếng, v.v. Phàm những thứ làm ta ô nhiễm thì đều nên loại trừ.
Người thiện luôn hấp thụ những lời nói tốt, loại trừ những lời xấu. Ngược lại, người ác luôn hấp thụ những lời xấu, loại trừ những lời tốt. Cho nên, chúng ta nên tiếp thu những lời nói lương thiện, những việc làm lương thiện; đồng thời bài xích ác ngôn, thô ngôn, vọng ngôn.
Trước khi Phật Thích Ca Mâu Ni thành đạo, Ngài từng học tập giáo nghĩa của Bà la môn. Các bậc thánh hiền, quân tử từ xưa đến nay hễ điều gì tốt thì tiếp thu, không tốt thì loại trừ; đáng tiếp thu thì tiếp thu, nên loại trừ thì loại trừ. Khi đáng làm tấm mút thì làm tấm mút, khi đáng làm túi ni lông thì làm túi ni lông. Mỗi người chúng ta nên tự xây dựng cho mình một hệ thống nguyên tắc, chuẩn mực; thứ gì đáng tiếp thu thì tiếp thu, nên loại trừ thì phải loại trừ, làm được như vậy mới có thể sống một cuộc đời trung đạo.