Chương 7Tại sao có rất nhiều đồng coin?
Satoshi đã phát minh ra bitcoin vào năm 2009 để thay thế tiền pháp định. Một đồng coin cho một mục đích: một hệ thống tiền điện tử.
Tuy vậy, hóa ra bitcoin cũng có một số hạn chế. Ví dụ: giá trị của đồng tiền này dao động - rất nhiều. Biến động giá trung bình hàng ngày của Bitcoin là 3%, hoặc gấp ba lần so với thị trường chứng khoán. Sự biến động này có hại cho một loại tiền tệ, vì vậy ai đó đã tạo ra Tether, đồng tiền ổn định (stablecoin) đầu tiên, một tài sản kỹ thuật số có giá tương đương với đô la Mỹ hoặc một số loại tiền pháp định khác (Tìm hiểu thêm về đồng tiền này ở chương 8.)
Ai đó đã nhận ra rằng Bitcoin mất nhiều thời gian (bảy giây) để xác minh một giao dịch. Visa xử lý 1.700 giao dịch mỗi giây (tức là 150 triệu giao dịch mỗi ngày). Điều đó dẫn đến sự ra đời của Litecoin, xử lý 56 giao dịch mỗi giây - nhanh hơn rất nhiều so với Bitcoin, nhưng vẫn chậm hơn nhiều so với Visa26.
26 Tuy nhiên, việc xử lý càng nhanh sẽ khiến khả năng bảo mật của bạn càng yếu. Theo báo cáo của Nilson, người tiêu dùng Mỹ đã mất 11 tỷ đô la vì gian lận thẻ tín dụng vào năm 2020 và Visa cho biết họ tìm ra trung bình 140.000 phần mềm độc hại xâm nhập vào máy chủ của họ mỗi tháng. Ngược lại, mạng Bitcoin chưa bao giờ bị tấn công.
Một điều nữa là việc các giao dịch bitcoin được xử lý ngay lập tức có thể không phải là điều bạn muốn. Sự ra đời của các hợp đồng thông minh của Ethereum cho phép bạn kiểm soát thời gian chuyển tiền của mình.
Vậy là chúng ta vừa xác định được ba lý do chính đáng khiến Bitcoin chưa hoàn thiện và tại sao Tether, Litecoin và Ether được ra đời. Thêm một vài giải pháp, sự đổi mới và cải tiến nữa và bạn có thể biện minh cho nhu cầu cần thêm hàng chục các loại coin.
Tuy nhiên, CoinMarketCap liệt kê ra 11.233 loại coin và 393 sàn giao dịch mà bạn có thể mua chúng. Và nhiều loại coin hơn xuất hiện mỗi ngày. Nhiều đồng là những mánh lới quảng cáo, trò lừa đảo (xem thêm ở chương 13), và một số là chiêu trò tiếp thị, được thiết kế để thu hút sự chú ý của người tiêu dùng. Và có rất nhiều đồng chỉ là phần mở rộng của một thương hiệu nào đó.
Ngày hôm trước, tôi vào trang web của Levi’s để mua một chiếc quần jean. Trang web yêu cầu tôi chọn những mẫu mã phù hợp với sở thích của mình và cung cấp các kiểu quần để tôi lựa chọn như sau: Taper, Straight, Slim, Athletic, Relaxed, Skinny, Bootcut, Original, Loose, So High hoặc Western. Sau đó, họ hỏi liệu tôi muốn quần jean số 501, hay 502, 505, 510, 511, 512, 513, 514, 517, 527, 531, 541, 550, 551, 559 hoặc 569. Và tôi thích màu đen, xanh lam, màu nâu, màu sẫm (bất kể đó là gì), xanh lá cây, xám, hay kaki không? Chờ đã, chúng ta vẫn chưa xong đâu. Tôi có muốn chúng được làm từ những chất liệu vải như bền, không thấm nước, bông hữu cơ, mềm mại với chất vải TENCEL, LYOCELL, sợi gai dầu pha cotton, polyester tái chế, bông tái chế hoặc vải Repreve, và tôi có muốn quần jean của mình được kéo căng hay không bị giãn, và không bị rách hay không? Tôi cũng phải chọn phong cách: Chino, Cargo, Cropped, Hi-Ball Roll, Jogger, hoặc Western. Và tôi muốn 100% cotton hay được sản xuất bởi công nghệ All Seasons (đông ấm hè mát), quần tự thiết kế (chắc chắn là không), Eco Ease, vải lanh, vải gai dầu, hay dệt Selvedge không? Cuối cùng là, tôi muốn dùng cúc bấm hay khóa kéo?
Tôi đã gặp vấn đề tương tự khi mua một chai tương cà. Heinz cung cấp tương cà chua với nhiều kích cỡ khác nhau, chắc chắn rồi, nhưng cũng có thể là:
• Không có chất làm ngọt nhân tạo
• Không thêm muối
• Không thêm đường
• Làm ngọt chỉ với mật ong
• Kèm rau xanh xay nhuyễn
• Nóng & Cay kết hợp với Sốt tiêu Tabasco
• Trộn với Jalapeno
• Trộn với Sriracha
Nếu bạn nghĩ rằng phát minh bitcoin của Satoshi vào năm 2009 sẽ mãi mãi là đồng tiền kỹ thuật số duy nhất mà chúng ta cần (hoặc cuối cùng), thì hãy ghi nhớ điều đó khi bạn đổ tương cà chua vào quần jean của mình.
Thế giới tài sản kỹ thuật số
Hệ sinh thái tài sản kỹ thuật số rất phức tạp và ngày càng phát triển. Diễn đàn Kinh tế Thế giới chia đồng coin thành bốn loại; Tôi đã thấy có những người chia đồng coin thành ít nhất là hai loại và nhiều nhất là bảy loại.
Mục tiêu của tôi là giúp bạn có hiểu về các loại giao thức và những loại coin đang tồn tại, một phần để hiểu nhưng cũng để xem xét đầu tư. Vì vậy, tôi sẽ cung cấp cho bạn bốn danh mục. Hai danh mục đầu tiên phù hợp với cách tiếp cận của WEF (Diễn đàn Kinh tế Thế giới):
1. Lớp giao thức cơ sở (mạng blockchain gốc cho phép tạo, chuyển và lưu trữ tài sản kỹ thuật số)
2. Lớp giao thức thứ hai (được xây dựng trên lớp cơ sở và cung cấp các tính năng và khả năng bổ sung)
3. Hai mục tiếp theo mô tả nhiều loại sản phẩm và ứng dụng cho phép người tiêu dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp tương tác với lớp cơ sở và lớp thứ hai. Chúng là:
• Tài chính
• Phi tài chính
Lớp giao thức cơ sở
Còn được gọi là native layer - lớp gốc, đây là nơi bắt đầu tất cả. Các đồng tiền kỹ thuật số đều bắt đầu như một giao thức; mỗi cái được đặt tên bởi những người tạo ra nó. Satoshi đã tạo ra giao thức Bitcoin. Sau đó, Vitalik Buterin đã tạo ra giao thức Ethereum và Jed McCaleb đã tạo ra giao thức Ripple.
Mỗi giao thức tạo ra một tài sản kỹ thuật số hoạt động trên nền tảng của mình - giống như câu nói, “Tôi sẽ cho xây đường cao tốc rồi sau đó tôi sẽ sản xuất ô tô để lái trên đó”. Đường cao tốc là blockchain, đồng coin hoặc token là phương tiện vận hành trên đó và giao thức đặt ra các quy tắc mà đồng tiền đó phải tuân theo.
Mỗi người sẽ đặt tên cho công nghệ blockchain mà họ tạo ra. Họ cũng đặt tên cho đồng tiền của chính mình. Satoshi không quá thông minh khi đặt tên bitcoin cho cả blockchain và đồng tiền. Đồng tiền của Ethereum là Ether, trong khi Ripple là XRP. Và các đồng khác cũng như vậy.
Và cũng giống như mã hiệu trên các cổ phiếu - AMZN cho Amazon, F cho Công ty Ford Motor và DIS cho Công ty Walt Disney - thì tài sản kỹ thuật số cũng có mã. BTC cho bitcoin, ETH cho Ether và XRP cho XRP. Vì vậy, đến cuối cùng bạn sẽ có ba đặc điểm để mô tả cho mỗi giao thức - blockchian, đồng coin và biểu tượng của đồng đó, ví dụ như Bitcoin, bitcoin, BTC hoặc Ethereum, Ether, ETH.
Lớp giao thức cơ bản phổ biến
Arweave arweave.org
Mục tiêu chính của dự án là nhằm đảm bảo các thông tin lịch sử và văn hóa quan trọng không bao giờ bị mất, bị cắt xén hoặc bị thay đổi. Token của Arweave (có cùng tên) được thưởng cho những người lưu trữ dữ liệu, vì vậy người chủ của ứng dụng này không cần phải lo lắng về việc bảo trì kỹ thuật hoặc chi phí lưu trữ liên tục; khi mã của họ được kích hoạt, chúng sẽ tồn tại mãi mãi.
Để lưu giữ thông tin lịch sử, Arweave hợp tác với các tổ chức như Kho lưu trữ Internet (Internet Archive) để bảo mật hồ sơ. Các tệp có thể được lưu trữ với một khoản phí trả một lần và nội dung có thể được tải lên và chia sẻ dưới dạng ẩn danh. Arweave đã ra mắt vào năm 2018.
Avalanche avax.network
Avalanche tự nhận mình là nền tảng hợp đồng thông minh nhanh nhất trong ngành công nghiệp blockchain và có nhiều trình xác thực nhất đảm bảo hoạt động của bất kỳ giao thức PoS nào. Nền tảng này có thể xử lý hơn 4.500 giao dịch mỗi giây.
Bitcoin bitcoin.org
Nền tảng Blockchain đầu tiên.
Bitcoin Cash bitcoincash.org
Bitcoin Cash cho phép bạn gửi số tiền ít hơn một xu và quản lý các khoản tiết kiệm một cách an toàn mà không cần người trung gian. BCH cũng bảo mật quyền riêng tư; không lưu lại lịch sử giao dịch như các tài khoản ngân hàng. Hơn 11 triệu giao dịch BCH diễn ra hàng tháng và hơn 300 triệu giao dịch kể từ khi thành lập vào năm 2017. Có hàng tá các sàn giao dịch cho phép bạn mua, bán và lưu trữ BCH.
Neo neo.org
Neo là “nền tảng blockchain đầy đủ tính năng nhất” để tạo ra các ứng dụng phi tập trung, hỗ trợ các dịch vụ lưu trữ, oracle và tên miền phi tập trung. Đây là nền tảng hợp đồng thông minh công khai đầu tiên được thành lập tại Trung Quốc bởi Da Hongfei và Erik Zhang vào năm 2014, trở thành nền tảng tiên phong trong ngành công nghiệp blockchain. Ngày nay, Neo quy tụ các nhà phát triển trên toàn thế giới để đóng góp vào sự phát triển cốt lõi, cơ sở hạ tầng và công cụ, bao gồm các cựu sinh viên từ Microsoft, Facebook, Amazon, Samsung, Dell, Seagate,….
cUSD celo.org
cUSD là một đồng tiền ổn định dõi theo đồng đô la Mỹ. Mục tiêu của Celo là phục vụ những người không có tài khoản ngân hàng. cUSD ra mắt vào năm 2020 và đã có 27.000 địa chỉ ví và 15 triệu cUSD đang được lưu hành. Hơn một triệu giao dịch đã được xử lý. Nền tảng này được hỗ trợ bởi Liên minh vì Sự thịnh vượng (Alliance for Prosperity), một nhóm gồm hơn 100 tổ chức nhằm cải thiện cuộc sống của những người được hưởng những dịch vụ ngân hàng trên thế giới.
EOS eos.io
Giá của Bitcoin tăng lên khi có nhiều người sử dụng chúng. EOS Public Blockchain có một mô hình khác: mô hình này khóa token của EOS để dự trữ băng thông CPU (thời gian để xử lý một giao dịch), băng thông (kích thước của một giao dịch tính bằng byte) và RAM (ổ lưu trữ dữ liệu tính bằng byte). Về cơ bản, token của EOS sở hữu bất động sản kỹ thuật số; khi bạn khóa token của mình, một phần trong tổng số tài nguyên có sẵn sẽ được dự trữ. Bạn có thể trả một khoản phí duy trì năng lượng cho tài khoản của mình để thực hiện các giao dịch hoặc gửi các token nhàn rỗi để nhận phần trăm lợi nhuận do công nghệ blockchain EOS tạo ra. Tùy thuộc vào mức độ sử dụng của bạn, bạn có thể thu về lợi nhuận hơn số tiền bạn phải trả để duy trì năng lượng cho tài khoản của mình.
Ether ethereum.com
Ethereum đi tiên phong trong công nghệ “hợp đồng thông minh”. Đó là một blockchain có thể lập trình được, nghĩa là bạn có thể đặt ra các điều khoản chuyển tiền của đồng ether. Mạng lưới hàng nghìn máy tính của Ethereum theo dõi trạng thái của từng hợp đồng; bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra chúng trên sổ cái công khai của Ethereum, được duy trì bởi Ethereum Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận. Để nắm bắt rõ hơn về quy mô hoạt động, bạn có thể đưa ra so sánh trong trường hợp này: Microsoft có 40.000 nhà phát triển phần mềm và blockchain Ethereum có tận 200.000 nhà phát triển.
Filecoin filecoin.io
Nhiệm vụ của Filecoin là phân quyền lưu trữ đám mây bằng cách cho phép người dùng chọn từ hàng nghìn nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ dựa theo vùng miền địa lý. Bạn có được không gian lưu trữ bằng cách thanh toán qua Filecoins, tăng dung lượng lưu trữ để khuyên khích chia sẻ. File- coin ra mắt vào tháng Mười năm 2020; trong vòng ba tháng, hàng nghìn thợ đào đã sử dụng 1,3 exabyte dung lượng lưu trữ (đủ để chứa gấp 650 lần tất cả dữ liệu được lưu trữ trong các phòng thí nghiệm nghiên cứu ở Mỹ). Hơn 100 ứng dụng đã được xây dựng trên Filecoin cho đến nay.
Litecoin litecoin.com
Việc biến Bitcoin thành nền tảng chuyển tiền bị hạn chế do khả năng xác minh giao dịch của đồng tiền này. Litecoin được phát minh để giải quyết vấn đề đó. Litecoin xác nhận các khối nhanh gấp tám lần so với bitcoin.
MobileCoin mobilecoin.com
MobileCoin được thiết kế để sử dụng tiền mặt kỹ thuật số trên điện thoại. Hầu hết các giao dịch hoàn thành trong vòng chưa đầy mười giây. Các ứng dụng nhắn tin trên di động như WhatsApp, Facebook Messenger và Signal có thể tích hợp với ví MobileCoin. Mỗi giao dịch được bảo vệ bằng mật mã. MobileCoin không được cung cấp cho người dùng ở Mỹ vì các khoản thanh toán đều ở chế độ riêng tư.
Zcash electriccoin.co
Các giao dịch trên Zcash có thể minh bạch, mặc dù người dùng có thể chọn bảo mật một phần hoặc toàn bộ thông tin của họ, hoặc đặt chế độ giao dịch riêng tư. Zcash là một dự án mã nguồn mở được hỗ trợ bởi Công ty Electric Coin và Zcash Foundation.
Stellar stellar.org
Mạng Bitcoin được tạo ra chỉ để giao dịch bitcoin. Ngược lại, Stellar số hóa tất cả các loại tiền, cho phép hệ thống tài chính toàn cầu hoạt động trên cùng một mạng duy nhất. Stellar có tốc độ nhanh hơn và chi phí rẻ hơn so với nền tảng blockchain khác (sổ cái của Stellar được xác minh và cập nhật sau mỗi năm giây). Stella ra mắt vào năm 2015 và đã xử lý hơn 450 triệu giao dịch của hơn 4 triệu tài khoản. Đồng tiền kỹ thuật số của Stellar là một lumen, chỉ được yêu cầu để khởi tạo tài khoản. Sau đó, các giao dịch có thể được thực hiện bằng bất kỳ loại tiền tệ nào. Ví dụ: đô la số hóa có thể được sử dụng bởi bất kỳ ai trên toàn thế giới mà không cần phải có tài khoản ngân hàng ở Hoa Kỳ. Tương tự với tất cả các loại tiền pháp định. Trên thực tế, bạn có thể sử dụng Stellar để phát hành token cho bất kỳ tài sản nào - từ một giạ ngô cho đến một giờ bạn làm tư vấn.
Bất kỳ người dùng nào cũng có thể nhìn thấy, nắm giữ và giao dịch các token Stellar, hơn nữa chúng có khả năng định dạng cấu hình cao. Và không giống như các hệ thống thanh toán khác, Stellar cho phép người dùng gửi một loại tiền tệ và người nhận có thể nhận một loại tiền khác - về cơ bản là chúng ta chỉ cần một giao dịch duy nhất để chuyển tiền. Cowrie, Settle, Tempo, Finclusive và nhiều đồng tiền khác đều hoạt động trên Stellar.
Tether tether.to
Tether là đồng tiền ổn định, gắn liền với đồng đô la Mỹ, đồng euro và đồng nhân dân tệ ở nước ngoài của Trung Quốc. Tether là loại tiền tệ kỹ thuật số được tích hợp rộng rãi nhất được sử dụng ngày nay.
Tez tezos.com
Tezos ra mắt vào năm 2011 và là nền tảng tiên phong trong giao thức PoS. Nền tảng này cho phép người dùng tạo các hợp đồng thông minh và các ứng dụng phi tập trung mà bên thứ ba không thể kiểm duyệt hoặc cấm. Các bên liên quan cũng có thể tham gia vào việc nâng cấp mạng bằng cách đánh giá, đề xuất hoặc phê duyệt các sửa đổi mà không cần phân tách cứng. Tezos có thể đại diện cho cổ phiếu, vàng, bất động sản - thậm chí là phiếu bầu trong các cuộc bầu cử tổng thống.
XRP ripple.com
Mạng RippleNet có thể kết nối hàng trăm tổ chức tài chính trên toàn thế giới trên một mạng lưới duy nhất, cho phép tiền di chuyển nhanh hơn, rẻ hơn và đáng tin cậy hơn. XRP hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới mà các tổ chức tài chính không cần nạp loại tiền tệ của nước đó vào tài khoản trước. Giao dịch sẽ được giải quyết trong khoảng ba giây; mạng có thể xử lý hơn 1.500 giao dịch mỗi giây với chi phí chỉ 0,0003 đô la cho mỗi giao dịch. RippleNet có sẵn ở hơn 55 quốc gia trên sáu lục địa, với khả năng thanh toán ở hơn 70 quốc gia. Hàng chục công ty đã ký hợp đồng thanh khoản theo yêu cầu, bao gồm MoneyGram, Azimo, Santander, American Express, CIMB, Siam Commercial Bank, SBI và HDFC.
Lớp giao thức thứ hai
Các nhà phát triển tiếp tục cải thiện mạng lưới blockchain. Họ muốn hoàn thành ba mục tiêu sau:
1. Tính phi tập trung, có nghĩa là mạng lưới (không phải cá nhân, công ty hay chính phủ) phải chịu trách nhiệm cho tài sản;
2. Bảo mật, có nghĩa là mạng lưới không thể bị xâm nhập hoặc dữ liệu bên trong không thể bị sao chép, thay đổi, xóa, đánh cắp hoặc không thể truy cập được;
3. Khả năng mở rộng, nghĩa là những gì bạn có thể làm cho 10 người thì bạn có thể làm cho một tỷ người.
Nỗ lực để đạt được cả ba mục tiêu trên được gọi là bộ ba bất khả thi, một thuật ngữ được đặt ra bởi nhà sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin. Thật dễ dàng để tạo ra một blockchain đạt được một hoặc hai mục tiêu, nhưng cực kỳ khó để đạt được cả ba.
Hình 7.1 - Bộ ba bất khả thi
Ví dụ, Bitcoin và Ethereum được thiết kế tập trung vào tính phi tập trung và bảo mật (không thuộc sở hữu của bất kỳ ai và cũng chưa từng bị tấn công), nhưng chúng cung cấp các tính năng này với chi phí lớn. (Ethereum chỉ có thể xử lý mười lăm giao dịch mỗi giây và Bitcoin thậm chí còn chậm hơn, với bảy giao dịch mỗi giây. Ngược lại, Visa có thể xử lý 24.000 giao dịch mỗi giây, nhưng bị kiểm soát bởi một tập đoàn và thường xuyên bị tấn công.)
Bộ ba bất khả thi làm hạn chế lớp giao thức cơ sở. Vì vậy, các nhà phát triển đã tạo một giao thức khác dựa trên giao thức cơ sở. Do đó, lớp cơ sở cung cấp bảo mật và phân quyền, trong khi lớp thứ hai cung cấp tốc độ và quy mô.
Mạng lưới Lightning là ví dụ đầu tiên và nổi tiếng nhất, mạng lưới nằm trên chuỗi khối Bitcoin. Được phát minh vào năm 2015 bởi Joseph Poon và Thaddeus Dryja, Mạng lưới Lightning hoàn thành các giao dịch với tốc độ nhanh và chi phí rẻ hơn vì giao thức này không yêu cầu những tính toán hoàn chỉnh và sự ổn thoả đến từ hoạt động PoS của Bitcoin. Họ thực hiện điều này thông qua các giao dịch ngoài chuỗi (off-chain), gọi là như vậy bởi vì các giao dịch không được thực hiện trên một blockchain.
Để hiểu điều này, hãy nghĩ đến hoạt động trong sòng bạc, ví sòng bạc là một blockchain. Bạn bước vào và chuyển đổi đô la thành chip (đồng tiền kỹ thuật số của sòng bạc). Đó là giao dịch trong chuỗi (on-chain) (nghĩa là trên blockchain) - bạn cần sự cho phép của người chia bài để đổi đô la lấy chip và sòng bạc ghi lại giao dịch. Nhưng khi bạn đã ở trên bàn poker, bạn và những người chơi khác trao đổi chip một cách tự do - và sòng bạc sẽ không chú ý đến các giao dịch ngoài chuỗi này (nghĩa là giữa các bên liên quan). Chỉ khi bạn đổi lại số chip thành đô la thì sòng bạc mới tham gia và đó là giao dịch duy nhất được ghi lại trên blockchain.
Lớp giao thức thứ hai phổ biến
Aave aave.com
Một trong những giao thức cho vay phi tập trung đầu tiên, Aave cho phép bạn cho vay hoặc mượn tiền bằng cách sử dụng tài sản kỹ thuật số. Hơn 25 tỷ đô la tài sản nằm trên nền tảng này.
Bancor bancor.network
Giao thức của Bancor chuyển đổi token ngay lập tức với mức giá hợp lý và có thể dự đoán được. Bancor tự động phân quyền trao đổi token trên Ethereum và trên các chuỗi khối khác, sử dụng hợp đồng thông minh để tạo ra các nhà tạo lập thị trường tự động (được gọi là AMM, nhóm thanh khoản hoặc đường cong liên kết). Do đó, đây là một phương pháp thay thế để tiếp cận với vấn đề “cung và cầu” hoặc “sổ lệnh” đang gây khó khăn cho các sàn giao dịch truyền thống.
Giao thức của Bancor liên tục hiển thị tỷ giá hối đoái của tất cả các token trong thời gian thực và ai cũng có thêm bất cứ token nào vào mọi lúc - không chỉ các tổ chức tài chính và các nhà đầu tư lớn. Kể từ khi ra mắt vào năm 2017, các nhóm thanh khoản cho hàng trăm token trên blockchain Ethereum đã được thêm vào mạng lưới Bancor. Hơn 2 tỷ đô la được chuyển đổi từ token này sang token kia trên hàng chục nghìn ví đã xảy ra.
Cardano cardano.org
Cardano được xây dựng trên giao thức Ouroboros và sử dụng ngôn ngữ lập trình Haskell để mang lại sự ổn định và bảo mật tuyệt đối.
Chainlink chain.link
Các hợp đồng thông minh của Ethereum yêu cầu thông tin đôi khi nằm ngoài chuỗi. Nếu không có nó, nền tảng không thể hoạt động. Chainlink giải quyết vấn đề này bằng cách tạo ra kết nối an toàn giữa hợp đồng thông minh với các nguồn và hệ thống dữ liệu bên ngoài đáng tin cậy. Token LINK cung cấp năng lượng cho Chainlink. Nó có thể được giao dịch cho các loại tiền kỹ thuật số hoặc pháp định.
Compound compound.finance
Compound tồn tại trên blockchain Ethereum. Bất kỳ loại tài sản nào bạn có được thông qua Ethereum đều có thể được gửi vào Compound, nơi bạn sẽ kiếm được lãi suất. Bạn cũng có thể nhận các khoản vay 24/7 bằng cách gửi tài sản vào đây để làm tài sản thế chấp từ mọi nơi trên thế giới. Do đó, Compound tạo ra một thị trường tín dụng mới với lãi suất dựa trên cung và cầu.
Etherisc ethrisc.com
Etherisc là giao thức bảo hiểm đầu tiên được xây dựng trên blockchain Ethereum. Giao thức đảm bảo rằng các điều khoản chính sách được mã hóa vĩnh viễn thành các hợp đồng thông minh, với các khoản thanh toán ngay lập tức và được xác thực một cách đáng tin cậy. Việc yêu cầu cấp phép hiện đang hạn chế sự phát triển của giao thức nên các phương pháp tiếp cận đang được thử nghiệm để tăng khả năng bảo vệ rủi ro mà không cần giấy phép bảo hiểm.
The Graph thegraph.com
The Graph là một giao thức lập chỉ mục. Dữ liệu có thể được chia sẻ trên các ứng dụng để bất kỳ ai cũng có thể truy vấn chỉ bằng một vài thao tác. Trước The Graph, các nhóm đã sử dụng các máy chủ lập chỉ mục độc quyền. Giờ đây, dữ liệu được lưu trữ và xử lý trên các mạng mở với tính toàn vẹn có thể kiểm chứng được.
Lightning Network lightning.network
Lightning sinh ra với mục đích làm cho tốc độ của bitcoin nhanh hơn và chi phí rẻ hơn, vì vậy bitcoin có thể trở thành mạng thanh toán chính cho internet. Với giao thức Lightning, việc gửi và nhận bitcoin đơn giản như gửi và nhận một bức ảnh. Quá trình giao dịch bitcoin được xác thực gần như ngay lập tức. Và chi phí thì rẻ đến kinh ngạc: chỉ 0,0000001 satoshi. Do đó, bạn có thể thực hiện 100 triệu giao dịch Lightning với chi phí chỉ bằng một satoshi.
OMG omg.network
Mục tiêu của mạng lưới là cho phép chuyển và thanh toán tài sản kỹ thuật số theo thời gian thực, ngang hàng và không chỉ tài sản kỹ thuật số mà còn cả các dạng giá trị vô hình khác, chẳng hạn như điểm thưởng dành cho khách hàng thân thiết. Giao thức OMG nằm trên mạng lưới blockchain Ethereum, cho phép các ứng dụng hoạt động nhanh hơn với chi phí rẻ hơn mà không ảnh hưởng đến tính bảo mật của Ethereum. OMG có thể thực hiện hàng nghìn giao dịch mỗi giây với chi phí bằng một phần ba. Token của OMG được phân phối trên 678.000 địa chỉ, khiến chúng trở thành một trong những token được phân phối rộng rãi nhất trong hệ sinh thái Ethereum.
SushiSwap sushi.com
Là đối thủ của Uniswap (xem bên dưới), ra mắt vào tháng Tám năm 2020
Uniswap uniswap.org
Một trong những dự án lớn nhất trên Ethereum là Uniswap, một sàn giao dịch phi tập trung (tìm hiểu thêm về điều này trong Chương 10). Kể từ năm 2018, giao thức này đã hỗ trợ 20 tỷ đô la khối lượng giao dịch bởi hơn 250.000 địa chỉ riêng trên hơn 8.000 tài sản và đảm bảo thanh khoản hơn 1 tỷ đô la, được ký gửi bởi hơn 49.000 nhà cung cấp thanh khoản.
Cũng có những cách tiếp cận mở rộng quy mô khác, chẳng hạn như chuỗi phụ (sidechain) và chuỗi con (childchain). Một chuỗi phụ là một blockchain được gắn thêm vào, nhưng nhanh hơn một chuỗi mẹ. Rootstock và Liquid là hai ví dụ. Chuỗi con là một blockchain hoạt động trên chuỗi gốc thay vì hoạt động ở bên cạnh. Plasma là một ví dụ. Do đó, các chuỗi con phụ thuộc vào blockchain của máy chủ (chuỗi gốc) của chúng, trong khi các chuỗi phụ thì không. Chuỗi con an toàn như chuỗi mẹ của chúng; còn các chuỗi phụ thì không.
Các ứng dụng và dịch vụ tài chính
Satoshi đã tạo ra mạng Bitcoin để mọi người có thể tự do trao đổi tiền trên khắp thế giới. Bạn nghĩ rằng đó là sự sáng tạo? Hãy chờ cho đến khi bạn đọc về những đổi mới dưới đây. Tất cả đều được xây dựng trên lớp giao thức cơ sở và thứ hai của công nghệ blockchain.
Những ứng dụng blockchain chính của sản phẩm và dịch vụ tài chính
Binusu binusu.com
42 triệu người dân Uganda chỉ có 6 triệu tài khoản ngân hàng - nhưng có tận 23 triệu người đăng ký sử dụng phương pháp thanh toán tiền qua di động - ví điện tử viễn thông. Tuy nhiên, phương thức này có chi phí cao, giao dịch chậm và nhiều tính năng và dịch vụ bị hạn chế. Binusu cho phép người dân Uganda vay, cho vay, tiết kiệm, đầu tư và giao dịch, sử dụng hệ thống blockchain để giao dịch đồng BNU, một đồng coin ổn định được hỗ trợ bởi đồng tiền của Uganda, đồng shil- ling. Do đó, Binusu cung cấp các dịch vụ tài chính phi thương mại cho các thương gia và người tiêu dùng bên ngoài hệ thống ngân hàng. Lãi suất của Binusu là thấp nhất ở Uganda và cho phép các dịch vụ thương mại của công ty thanh toán theo thời gian thực.
SuperRare superrare.co
SuperRare giúp mọi người tiếp cận với nghệ thuật bằng bất kỳ thiết bị điện tử có kết nối internet nào. Mỗi nghệ sĩ sẽ cấp một chứng chỉ xác thực cho tác phẩm của họ, cho phép những người bảo trợ theo dõi nguồn gốc xuất xứ.
XBT Provider coinshares.com/etps/xbtprovider
Vào năm 2015, CoinShares’ Bitcoin Tracker đã trở thành mã chứng khoán có sẵn đầu tiên dựa trên bitcoin trên một sàn giao dịch được quản lý, giúp các nhà đầu tư dễ dàng mua tài sản kỹ thuật số thông qua các sàn giao dịch chứng khoán truyền thống.
BitGo bitgo.com
BitGo phục vụ khách hàng tổ chức; vào năm 2018, Công ty BitGo Trust đã trở thành bên giám sát độc lập, thành lập quy định đầu tiên cho các tài sản kỹ thuật số. Nền tảng bảo mật của BitGo được sử dụng bởi hàng trăm sàn giao dịch và các nhà đầu tư tổ chức và trong không gian tài sản kỹ thuật số. BitGo hiện cung cấp kho lưu trữ an toàn các tài sản kỹ thuật số, các dịch vụ thiết yếu (bao gồm các dịch vụ cho vay, đi vay, giao dịch, bù trừ, thanh toán và các thị trường vốn khác trong một tài khoản được quản lý) và các giải pháp cho các danh mục đầu tư, bao gồm các giải pháp về thuế, để giúp người dùng quản lý tài sản của họ. Các nhà phát triển và tổ chức có thể dễ dàng tích hợp các dịch vụ của BitGo vào các ứng dụng của riêng họ. Công ty có hơn 350 khách hàng tổ chức trên 50 quốc gia và xử lý hơn 15 tỷ đô la giao dịch hàng tháng. Khoảng 20% tổng số giao dịch Bitcoin.
MetaMask metamask.io
MetaMask cung cấp một chiếc ví Ethereum an toàn, dễ sử dụng, cho phép người dùng tương tác với hàng nghìn trang web và hợp đồng thông minh chỉ với một lần đăng nhập - cung cấp nhiều giải pháp sử dụng hơn bất kỳ ứng dụng nào khác, bao gồm thanh toán, giao dịch và hoán đổi DEX, dịch vụ tài chính phi tập trung, chơi game, sưu tầm nghệ thuật, giao dịch quốc tế, nhận dạng độc quyền, xác thực và... Hai phần ba người dùng MetaMask Mobile ở bên ngoài vùng Bắc Mỹ và Châu Âu, chủ yếu ở các thị trường không có ngân hàng.
Ngân hàng Deutsche cib.db.com/solutions/securitiesservives
Một trong mười tổ chức tài chính lớn nhất thế giới, Ngân hàng Deut- sche đang phát triển một nền tảng lưu ký được tích hợp đầy đủ cho khách hàng tổ chức và tài sản kỹ thuật số của họ. Đây là một trong những nền tàng dễ sử dụng, đảm bảo an toàn thông tin cho khách hàng thông qua tính năng lưu trữ nóng/lạnh cấp tổ chức với mức bảo mật cấp bảo hiểm.
LocalBitcoins localbitcoins.com
LocalBitcoins cho phép mọi người từ mọi quốc gia chuyển đổi nội tệ thành bitcoin, giúp họ tiếp cận với nền kinh tế toàn cầu. LocalBitcoins có mặt ở trên lục địa và đã được sử dụng ở hơn 8.000 thành phố. Khối lượng giao dịch lớn nhất bao gồm đồng rúp của Nga và đồng bolivar của Venezuela. Không giống như các sàn giao dịch và các trang web giao dịch tập trung, LocalBitcoins cho phép người dùng thương lượng trực tiếp với nhau, điều này giúp quá trình này có thể tùy chỉnh để trao đổi nhanh chóng và phù hợp hơn là đầu cơ.
Paypal paypal.com
Công ty thanh toán muốn mở rộng việc thanh toán bằng tài sản kỹ thuật số đối với hơn 346 triệu người tiêu dùng và 26 triệu người bán tại hơn 200 thị trường trên khắp thế giới. Mục tiêu của PayPal là cho phép người mua thanh toán bằng bitcoin và ổn định các giao dịch thanh toán bằng tiền pháp định. Tại nền tảng này, người dùng có thể mua, bán và nắm giữ Bit- coin, Ethereum, Litecoin và Bitcoin Cash.
Rally rally.io
Rally cho phép những người có sức ảnh hưởng như vận động viên và người sáng tạo với hàng triệu người theo dõi khởi chạy và quản lý đồng tiền kỹ thuật số để thúc đẩy sự tương tác của người hâm mộ. Một khi nền tảng được tạo nên, người hâm mộ có thể mua hoặc kiếm tiền bằng cách xây dựng một cộng đồng phi tập trung. Các công cụ “không mã” của Rally cho phép người sáng tạo có thể tung ra một loại đồng coin mới mà không cần bất kỳ kiến thức kỹ thuật hoặc hiểu biết nâng cao nào về tài sản kỹ thuật số.
Ripio ripio.com
Vào năm 2019, Ngân hàng Trung ương Argentina giới hạn mức mua đô la Mỹ hàng tháng ở mức 200 đô la và đưa ra mức thuế 65% để tránh cạn kiệt nguồn dự trữ. Ripio, công ty tài sản kỹ thuật số hàng đầu ở Nam Mỹ, cho phép người Argentina tiết kiệm tiền và kiếm lãi thông qua các sản phẩm đã được kiểm duyệt theo quy định của địa phương nhưng không bị ảnh hưởng bởi giới hạn mua hàng và thuế. Nền tảng này cho phép người dùng gửi và rút đồng peso của Argentina 24/7, đồng thời dễ dàng mua, bán và lưu trữ tài sản kỹ thuật số.
Cowrie cowrie.exchange
Tiền tệ của Nigeria không được giao dịch toàn cầu, khiến việc thanh toán xuyên biên giới trở nên chậm chạp và đắt đỏ. Ứng dụng Cowrie cho phép người Nigeria giao dịch trên khắp thế giới một cách hiệu quả và tiết kiệm với các token kỹ thuật số được hỗ trợ bởi đồng naira của Nigeria.
Các ứng dụng và dịch vụ phi tài chính
Nếu bạn bị ấn tượng bởi sự sáng tạo trong lĩnh vực tài chính, bạn sẽ bị ấn tượng gấp đôi khi tìm hiểu về những đổi mới do những người ngoài ngành tạo ra.
Những ứng dụng blockchain chính của các sản phẩm và dịch vụ phi tài chính
CryptoFund cryptofund.unicef.io
UNICEF đã ra mắt CryptoFund vào tháng Mười năm 2019 để nhận và giải ngân bitcoin và ether, như một phương tiện tài trợ cho các công ty khởi nghiệp ở các nền kinh tế đang nổi lên hoặc đang phát triển sử dụng công nghệ mới để giải quyết các thách thức tại địa phương. Việc chuyển khoản tài sản kỹ thuật số cho các công ty khởi nghiệp có thể được thực hiện chỉ trong vài phút mà hầu như không mất phí. So với các phương pháp truyền thống khi chuyển tiền cần có ngân hàng trung gian, mất nhiều ngày để hoàn thành giao dịch và tốn tới 8% số tiền được chuyển.
Chương trình Lương thực Thế giới innovation.wfp.org/project/
Từng đoạt giải Nobel Hòa bình năm 2020, Chương trình Lương thực Thế giới ( WFP) là cơ quan cung cấp tiền mặt nhân đạo lớn nhất thế giới. Cơ quan này đã phân phối hàng tỷ đô la đến hàng chục triệu người ở hàng chục các quốc gia. Trao tiền mặt cho những người gặp khó khăn thường là cách hữu hiệu và hiệu quả nhất để phân phối viện trợ nhân đạo đồng thời hỗ trợ cho nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, ở nhiều khu vực mà WFP hoạt động, các nhà cung cấp dịch vụ tài chính thường không đủ, không đáng tin cậy hoặc không có sẵn. Ở những nơi khác, người tị nạn không thể mở hoặc truy cập tài khoản ngân hàng.
Để giải quyết những vấn đề này, WFP sử dụng mạng lưới tài sản kỹ thuật số để phân phối tiền qua điện thoại di động. Người thụ hưởng có thể kiểm soát được cách thức họ nhận và gửi tiền mặt - tại các cửa hàng bán lẻ, máy ATM, bằng ứng dụng trên di động. Ví dụ, 25 triệu đô la đã được chuyển cho khoảng 106.000 người tị nạn Syria ở Jordan - thông qua 1,1 triệu giao dịch. Bằng cách sử dụng công nghệ block-chain, WFP đã cắt giảm 98% phí giao dịch ngân hàng.