T
hầy Whitson là giáo viên khoa học lớp 6. Trong buổi học đầu tiên của lớp chúng tôi với thầy, thầy đã giảng bài học về một loại động vật được gọi là cattywampus, một loại động vật ăn đêm, do thích nghi kém với môi trường nên đã tuyệt chủng trong kỷ băng hà. Khi giảng bài, thầy còn chuyền cho cả lớp xem một cái sọ. Chúng tôi cẩn thận ghi chép mọi thứ vào vở, sau đó làm một bài kiểm tra trắc nghiệm cho bài học.
Khi thầy trả bài lại cho tôi, tôi đã thật sự bị sốc khi mỗi câu trả lời đều bị đánh một dấu X màu đỏ to tướng. Tôi đã hoàn toàn thất bại trong bài kiểm tra của mình. Nhất định đã có nhầm lẫn gì đấy, tôi đã chép lại đúng những gì thầy Whitson giảng kia mà. Sau đó, tôi nhận ra tất cả bạn bè trong lớp đều bị đánh trượt cả. Chuyện gì thế này?
- Rất đơn giản, – thầy Whitson giải thích, – thầy đã dựng nên tất cả những điều vớ vẩn về con cattywampus ấy. Không hề có loài thú nào như vậy từng tồn tại trên đời.
Vì vậy những thông tin trên vở của chúng tôi đều không chính xác. Chúng tôi mong điểm tốt làm sao được khi mọi câu trả lời đều sai sự thật.
Hiển nhiên là chúng tôi cảm thấy bị sỉ nhục. Đây là bài kiểm tra quái quỷ gì, và đây là thầy giáo kiểu gì vậy?
- Chúng ta cần làm rõ điều này. – Thầy Whitson nói. – Từ lúc thầy chuyền cái sọ con cattywampus (thực tế là một cái sọ mèo) đi khắp lớp, phải chăng thầy đã nói rằng không có một mẫu di cảo nào của loài động vật này được tìm thấy. Thầy còn mô tả về tầm nhìn tuyệt vời của nó trong bóng tối, về màu lông của nó và cả những con số liên quan khác mà thầy chỉ tùy tiện nói ra. Thầy đặt cho nó một cái tên hết sức kỳ cục, vậy mà các em chẳng mảy may nghi ngờ.
Điểm 0 trong bài kiểm tra của chúng tôi sẽ được thầy lưu trong sổ điểm, thầy nói vậy. Và thầy đã làm vậy.
Thầy Whitson hy vọng chúng tôi đã học được gì đó từ kinh nghiệm lần này, rằng: thầy giáo và sách giáo khoa không phải lúc nào cũng đúng. Thực tế là chẳng có thầy giáo hay sách giáo khoa nào chưa từng sai lầm. Thầy bảo chúng tôi không được để trí óc mình ngủ yên, và nếu cảm thấy thầy giáo hay sách giáo khoa sai, chúng tôi cứ lên tiếng.
Mỗi buổi học cùng thầy Whitson là một chuyến phiêu lưu. Tôi thậm chí có thể nhớ như in từ đầu đến cuối một vài buổi học trong số đó.
Một hôm, thầy tuyên bố với chúng tôi chiếc xe Volkswagen của thầy là một cơ thể sống. Chúng tôi mất trọn hai ngày để tập hợp một lời phản biện có thể khiến thầy chấp nhận.
Thầy không bỏ qua cho chúng tôi cho đến khi chúng tôi không chỉ chứng minh được thế nào mới là một cơ thể sống, mà còn dám gan lì đứng lên bảo vệ chính kiến của mình.
Lũ chúng tôi mang theo óc hoài nghi mới mẻ của mình đến lớp học. Việc này có thể sẽ là vấn đề với những giáo viên khác, những người chưa từng gặp phải thách thức. Nhưng thầy Whitson sẽ luôn là người đầu tiên tôi tìm đến mỗi khi cần một giải pháp cho bất cứ vấn đề nào. Bản thân tôi chưa có được khám phá khoa học nào đáng kể cả, nhưng lớp học của thầy Whitson đã dạy cho tôi và cả lớp một điều còn quan trọng hơn thế, đó là dũng cảm nhìn vào mắt người khác và bảo với họ rằng họ đã sai lầm. Thầy cũng cho chúng tôi thấy niềm vui khi làm được điều đó.
Không phải ai cũng thấy được giá trị của lòng can đảm này. Có một lần, tôi kể về thầy Whitson với một giáo viên tiểu học, thầy giáo đó thốt lên kinh hoàng: “Thầy ấy không nên chơi các trò như vậy!”. Tôi nhìn thẳng vào người thầy giáo nọ và nói rằng thầy đã sai rồi.
Vì tôi biết mình đã có được người thầy giỏi nhất trên đời.