An toàn trongThế giới ảo

Cha mẹ cần tôn trọng và cộng nhận việc trẻ em có quyền được tiếp cận và sử dụng internet, quyền được thể hiện và bảo vệ chính kiến của bản thân, quyền được bảo vệ sự riêng tư, được tự do chơi đùa cả trong không gian thực và thế giới ảo; quyền được yêu cầu và nhận sự giúp đỡ từ cha mẹ để lớn lên trong an toàn.

Giới hạn tương tác theo độ tuổi

Với từng độ tuổi, cha mẹ cần đưa ra giới hạn về việc tương tác với các thiết bị màn hình và internet.

Từ 0-3 tuổi: Con có nhu cầu về tình cảm gắn bó với người chăm sóc, thích tiếp xúc với đồ vật thật để phát triển cảm giác vận động, cần được tương tác với người thực để phát triển ngôn ngữ, tư duy biểu đạt và học về cảm xúc. Vì vậy, không nên để cho các em tiếp cận với thiết bị màn hình hoặc internet.

Từ 3-6 tuổi: Trẻ đã bắt đầu khám phá thế giới xung quanh một cách nhanh chóng, hứng thú với các trò chơi. Đây được xem là giai đoạn vàng để phát triển trí tuệ, ngôn ngữ, vận động, cảm xúc, thẩm mỹ. Trẻ cần thật nhiều thời gian để trải nghiệm thế giới thông qua các hoạt động vui chơi, khám phá môi trường xung quanh thay vì các thiết bị màn hình. Vì vậy, cha mẹ vẫn phải đặt giới hạn nghiêm khắc cho con trong việc sử dụng internet. Độ tuổi này không nên sử dụng quá 1h/ngày và luôn phải có sự đồng hành của cha mẹ khi xem. Đây cũng là tuổi cha mẹ bắt đầu có thể giải thích cho con về các quy định cần tuân thủ khi lên mạng.

Từ 6-11 tuổi: Trẻ bước vào giai đoạn hoạt động trí tuệ và đến trường. Đến cuối độ tuổi này, nhân cách của trẻ được hình thành với những nếp sống, thói quen, những hành vi có ý thức, tự khép mình vào quy tắc xã hội hoặc theo những giá trị bản thân đã chấp nhận. Cha mẹ phải làm hình mẫu cho con về hành vi ứng xử và thói quen. Người lớn cũng nghiện điện thoại và internet sẽ ảnh hưởng đến hành vi nghiện của trẻ. Mỗi gia đình cần bắt đầu nói với con về những nguy cơ khi lên mạng và có một bản thỏa thuận rõ ràng với trẻ về quy tắc ứng xử, thời lượng và nội dung có thể truy cập. Mẫu một bản quy tắc như hình ở trang bên. Ngoài ra, cha mẹ có thể sử dụng một ứng dụng để quản lý thời gian của con trên internet.

Bước sang độ tuổi 12-15, trẻ có nhu cầu khẳng định bản thân, trở nên nhạy cảm với những đánh giá của những người xung quanh. Trong giai đoạn này, chỉ cần những thành công nhỏ nhưng được người khác chú ý cũng làm cho các em tự cao và càng tiếp tục làm tới dẫu không có khả năng. Thất bại nhỏ nếu bị chế giễu sẽ gây ra sự tự ti và bỏ cuộc. Mối quan tâm của các em nghiêng hẳn về các mối quan hệ bạn bè. Sẽ chiều theo nhu cầu của bạn bè hơn là yêu cầu của cha mẹ. Giai đoạn này, trẻ phát triển vượt trội về kỹ năng sử dụng inter- net và các thiết bị công nghệ, có thể sáng tạo ra ngôn ngữ @ để giao tiếp với nhau. Vì vậy, cha mẹ cần tiếp tục thỏa thuận với con về thời gian sử dụng internet (theo khuyến cáo tối đa là 2h/ngày). Nói với con về tin giả, thông tin sai lệch, thông tin bí mật và riêng tư cần được bảo vệ, nói về các tình huống bắt nạt trên mạng và cách xử lý. Hàng ngày, cha mẹ phải dành thời gian để nói chuyện với con về những trang web, những người bạn mới, những nội dung con xem. Với các nội dung cấm con xem, cha mẹ cần giải thích rõ ràng lý do.

Hướng dẫn đăng thông tin lên mạng an toàn

Con hãy tự đặt câu hỏi cho bản thân khi quyết định đăng thông tin nào đó trên mạng internet.

• Bố mẹ, họ hàng hay thầy cô của mình có nghĩ những nội dung này là phù hợp không?

• Thông tin này có thể khiến tôi gặp rắc rối với một ai đó hoặc gặp rắc rối với pháp luật không?

• Thông tin này có thể hiện đúng hình ảnh bản thân mà tôi mong muốn mọi người nhìn thấy không?

• Những thông tin này có thể ảnh hưởng thế nào đến các cơ hội làm việc trong tương lai của tôi, ví dụ như vị trí việc làm hoặc học bổng?

• Liệu rằng ai có thể bị tổn thương hoặc xấu hổ vì những thông tin tôi định đăng lên?

• Những gì tôi định đăng có chứa những thông tin riêng tư, không nên chia sẻ của tôi hay của người khác không?

Bảo vệ máy tính và điện thoại của con

Bất kể con hành động trực tuyến an toàn như thế nào, nhưng để máy tính, điện thoại của mình bị nhiễm virus hoặc phần mềm gián điệp, thông tin của con vẫn có thể bị đánh cắp và sự an toàn của con bị xâm phạm.

Vì vậy, con hãy thực hiện:

• Bảo vệ máy tính, điện thoại của con. Cài đặt phần mềm chống virus và đặt các phần mềm này tự động cập nhật.

• Sử dụng trình duyệt có uy tín và giữ nguyên cài đặt bảo mật và quyền riêng tư mặc định.

• Luôn cập nhật. Để hệ thống tự động kiểm tra và cài đặt, cập nhật phần mềm cho hệ điều hành và trình duyệt của con.

• Có các dịch vụ chống virus và chống phần mềm gián điệp miễn phí, tốt.

• Bật tường lửa của con.

• Nhờ người thân. Một người thân có kiến thức có thể giúp con kiểm tra trạng thái tường lửa của mình.

• Nếu con đang sử dụng mạng không dây tại nhà, hãy đảm bảo tính năng bảo mật được bật cho mạng đó. Kiểm tra cài đặt của con.

Phát hiện thư giả mạo

Các dấu hiệu phổ biến của email giả mạo:

• Con không biết người gửi email.

• Thông tin nghe có vẻ đúng đắn.

• Một người nào đó hứa hẹn sẽ gửi tiền hoặc giải thưởng cho con.

• Tổ chức tài chính hoặc cửa hàng yêu cầu thông tin tài khoản hoặc mật khẩu của con.

• Con được yêu cầu nhấp vào liên kết trong email hoặc tải xuống tệp.

• Thư có lỗi chính tả hoặc hình thức trình bày không chuyên nghiệp.

• Hãy đặt hoài nghi nếu con nhận được một email giống như từ ngân hàng, nhà môi giới hoặc công ty đáng tin cậy khác nhưng yêu cầu con xác minh, nhập lại thông tin cá nhân hoặc tài chính thông qua email, trang web hướng dẫn con hoặc một số điện thoại mà nó cung cấp.

• Đừng để một liên kết trong một email “kéo” con đến một trang web mà người gửi chọn nhé!

Cam kết thực hiện ứng xử an toàn trên internet

• Con sẽ không tiết lộ các thông tin cá nhân của mình như địa chỉ nhà, số điện thoại, địa chỉ/số điện thoại nơi làm việc của bố mẹ, hoặc tên và địa điểm trường học của mình mà chưa có sự đồng ý của bố mẹ.

• Con sẽ nói với bố mẹ ngay lập tức nếu như đọc được bất kỳ thông tin nào khiến con cảm thấy không thoải mái.

• Con sẽ không bao giờ đồng ý gặp ai đó quen trên mạng nếu như không có sự xem xét và đồng ý của bố mẹ. Phải đảm bảo rằng đó là cuộc gặp ở nơi công cộng và chấp nhận bố mẹ đi cùng.

• Con sẽ không bao giờ gửi ảnh cá nhân hay bất cứ thứ gì cho người khác mà chưa có được sự tư vấn và đồng ý của bố mẹ.

• Con sẽ đồng ý kết bạn với bố mẹ trên mạng xã hội.

• Con sẽ không trả lời bất cứ tin nhắn nào mà con không cảm thấy thoải mái. Hãy nói với bố mẹ ngay khi nhận được những tin kiểu đó.

• Con sẽ cùng bố mẹ bàn bạc và thống nhất về quy tắc sử dụng mạng và thiết bị công nghệ trong ngày. Trong đó ghi rõ thời gian sử dụng mạng, địa chỉ trang web có nội dung phù hợp.

• Con sẽ không tiết lộ mật khẩu tài khoản của mình với bất kỳ ai, kể cả những người bạn thân nhất (trừ bố mẹ).

• Con sẽ xem quy tắc ứng xử trên mạng và ứng xử theo cách không làm bất cứ điều gì khiến những người khác cảm thấy tổn thương, xấu hổ hay những hành vi vi phạm nội quy, pháp luật.

• Con sẽ giúp bố mẹ hiểu về những ứng dụng con đang sử dụng để học trực tuyến, những trò chơi con đang chơi, những chương trình con đang xem cũng như cách sử dụng các thiết bị công nghệ mới.

• Con sẽ hỏi ý kiến bố mẹ trước khi tải hay cài đặt các phần mềm hoặc làm bất cứ điều gì có thể gây nguy hiểm đến máy tính, gây nguy cơ làm mất thông tin, mất dữ liệu của con cũng như của các thành viên gia đình.