Cánh cung đỏ là cuốn tiểu thuyết được tôi lấy cảm hứng sáng tạo trong bối cảnh giai đoạn mười năm, từ 1942 đến 1952 ngay trên quê hương mình, vì thế tựa đầu cuốn sách tác giả viết: “Làng sinh tôi trong khói lửa chiến tranh. Tôi nặng nợ với Làng, trăm năm không trả hết”.
Quê tôi là huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Tôi sinh ra trong năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp, nay chứng tích Cách mạng Tháng Tám và kháng chiến còn đấy. Từ tuổi niên thiếu, tôi đã được nghe lớp người trước kể về những chiến tích gắn liền với quê hương mình. Rồi lớn lên tôi được tham gia chiến đấu ở chiến trường Tây Nguyên nên ít nhiều cũng hình dung ra mức độ tàn khốc của khói lửa chiến tranh ngay vùng đất quê hương Tây Bắc. Sau khi xuất ngũ trở về, tôi làm giáo viên, giảng dạy mà vẫn cảm thấy day dứt với những sự kiện lịch sử đó nên đã đưa tôi đến với sự nghiệp của mình: cầm bút. Tôi viết nhiều thể loại văn chương và báo chí nhưng vẫn chưa thể lột tả được những nặng nợ với vùng quê, nên có gì cứ trăn trở, thôi thúc, ý tưởng tiểu thuyết Cánh cung đỏ bắt nguồn từ đấy. Nghĩ thì thế, nhưng khi đặt bút mới thấy lịch sử ngồn ngộn khó có thể xâu chuỗi những sự kiện thành một trình tự thống nhất. Suy nghĩ rất lâu, cuối cùng chợt nhận ra, mọi sự kiện đều bắt nguồn từ nhân vật. Con người là chủ thể tác động đến môi trường sống xung quanh. Mới đầu tôi loay hoay đọc các cuốn sách viết về vùng đất trung du Tây Bắc trong đó có “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Yên Bái”. Nhưng khi viết ra, câu chuyện vẫn không giống như những giai thoại mà tôi đã từng nghe nhiều người kể lại. Cuối cùng tôi cấu trúc đề cương, hư cấu thêm vào đó một số tình tiết và bớt đi một vài vấn đề, sự kiện, để làm cho câu chuyện trong tiểu thuyết sinh động, hấp dẫn khác với những gì thể hiện ở chính sử. Nhiều nhân vật không có thực từ nguyên mẫu như Hà Minh Rỗ, Vay-ăng-tanh… chỉ là trung gian để xâu chuỗi các mối quan hệ gắn kết lại với nhau.
Có những nhân vật ít xuất hiện trong tiểu thuyết nhưng lại đóng vai trò “nhóm lửa” khiến cho tình huống truyện được đẩy sâu. Điển hình như các nhà cách mạng Hoàng Quốc Việt, Trần Quốc Hoàn, dù rất ít, nhưng lại là cơ sở để nảy sinh ra mọi tình huống về sau. Đại đa số các nhân vật đều có thật, họ là những hạt nhân nòng cốt của phong trào cách mạng ở Yên Bái nói riêng cũng như các vùng lân cận xung quanh (Phú Thọ, Lào Cai, Sơn La). Cuốn tiểu thuyết được xây dựng trên cơ sở sự kiện và nhân vật có thực là chủ yếu, vì thể hiện bằng thể loại văn học nên có những tình tiết, tác giả hoàn toàn hư cấu, người đọc vẫn cảm thấy đây là hiện thực lịch sử. Tác giả mong sao bạn đọc thiện cảm với tác phẩm của mình.
Trong quá trình khai thác tư liệu và sáng tạo tác phẩm, có thể những sự kiện, nhân vật, chi tiết được tác giả hư cấu nhưng lại sát với bóng dáng có thực ngoài đời, thì chỉ là sự ngẫu nhiên. Xin được bạn đọc chân thành góp thêm ý kiến để tác giả chỉnh sửa, bổ sung khi tái bản.
Yên Bái, ngày 22 tháng 12 năm 2018
Tác giả