Giảng cho các bác sĩ trẻ tôi luôn nhắc các bạn phải chú ý đến diễn biến tự nhiên của bệnh.

Nếu chỉ chăm chăm vào các xét nghiệm, giải phẫu mà quên mất sự kỳ lạ của con người, chúng ta sẽ trở thành những bác sĩ chữa BỆNH mà không phải chữa NGƯỜI bệnh. Nếu phát hiện ra một dấu hiệu hết sức bất thường mà bệnh nhân vẫn hoàn toàn khỏe mạnh không có triệu chứng, chúng ta cần hết sức thận trọng khi quyết định tiến hành thêm các thăm dò tốn kém, xâm lấn có thể gây nguy hại. Đặc biệt chỉ định phẫu thuật và can thiệp ở những trường hợp này nhiều khi sẽ biến AN thành NGUY khi chưa hoàn toàn hiểu rõ tại sao có sự mâu thuẫn giữa lâm sàng và các dấu hiệu cận lâm sàng. Rất nhiều bệnh có khả năng tự khỏi, và ngược lại tuyệt đại các can thiệp bằng thuốc hay phẫu thuật đều luôn có biến chứng hoặc tác dụng phụ. Chính vì hiểu được điều này, các đơn thuốc chuyên khoa thường rất ngắn, các cuộc phẫu thuật phức tạp thường được chọn chiến lược tối ưu, đơn giản và tường minh nhất. Thầy thuốc giỏi sẽ không bao giờ thay thuốc bệnh nhân đang dùng tốt kéo dài trước đây cho dù là thuốc rẻ tiền, là cây là lá...

Chúng tôi cần phải theo dõi cẩn thận bệnh nhân sau khi dùng thuốc, chứ không phải chỉ can thiệp xong là xong.

Hôm nay chúng tôi có một ca bệnh vô cùng đặc biệt. Một cậu thanh niên 28 tuổi đã đi nhiều nơi vì bệnh tim bẩm sinh giai đoạn muộn. Cậu bị hai dị tật của tim gồm lỗ thông liên nhĩ và còn ống động mạch. Hai bệnh lý này đều có khả năng chữa khá đơn giản nếu phát hiện từ lứa tuổi nhũ nhi (01-12 tháng). Tuy nhiên, lúc phát hiện ra bệnh cách đây vài năm, biến chứng tăng áp động mạch phổi đã làm tất cả các bác sĩ chuyên khoa trong đó có tôi “lắc đầu”. Khi có lỗ thủng ở tim và mạch máu lớn chúng ta chỉ bít lại khi còn chênh áp, nghĩa là còn có dòng máu lưu thông bất thường qua đó. Nếu áp lực hai bên bằng nhau hoặc dòng máu đã chạy hai chiều qua đó sẽ không nên bít lại. Hơn nữa các dấu hiệu gián tiếp như buồng tim trái không còn giãn nữa, bão hòa oxy bệnh nhân thấp, sức cản phổi đo trên thông tim rất cao... lại càng củng cố chẩn đoán bệnh đã vào giai đoạn quá muộn, tăng áp động mạch phổi cố định không còn chỉ định can thiệp phẫu thuật.

Tất cả đều thống nhất chỉ còn cách dùng thuốc duy trì cho đến khi không còn đáp ứng. Duy chỉ một học trò tôi vẫn lăn tăn cố tìm một cơ may cho cậu vì lý do chúng ta chưa hiểu được diễn biến tự nhiên của bệnh. Không lý giải được sao các thông số nặng nề mà bệnh nhân dường như không hề khó chịu, vẫn sinh hoạt bình thường. Nếu hai dị tật này đứng riêng lẻ chúng ta đã gặp nhiều và bệnh nhân sẽ rất nặng trên lâm sàng. Nhưng hai dị tật phối hợp gặp ở lứa tuổi muộn như vậy bản thân tôi cũng không nắm chắc diễn biến tự nhiên của nó. Phải chăng lỗ thông liên nhĩ sẽ làm buồng tim không giãn, làm tăng lượng máu sang bên trái gây bão hòa oxy thấp chứ không phải do sức cản phổi tăng cố định...

Chính vì những lăn tăn ấy mà chúng tôi quyết định làm lại thông tim lần nữa và bít thử ống động mạch cực lớn bằng một dụng cụ sản xuất riêng cho Việt Nam. Thật bất ngờ, áp lực động mạch phổi giảm xuống rõ rệt, bão hòa oxy bệnh nhân tốt lên trông thấy. Chúng tôi thở phào nhẹ nhõm và yên tâm thả dụng cụ bít vĩnh viễn lỗ thủng tai ác bẩm sinh. Kinh nghiệm này sẽ được viết thành bài đăng báo quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm giúp giới y khoa hiểu thêm được diễn biến tự nhiên của bệnh lý này.

Y học là đại dương, những dòng suối nhỏ đều đổ chung vào đấy và nhân loại cũng tiến hóa theo một quy luật mà theo tôi là vô cùng tự nhiên.

Tìm rõ quy luật tự nhiên là nhiệm vụ của các nhà khoa học, nắm vững diễn biến tự nhiên của bệnh là nhiệm vụ của chúng ta - những bác sĩ y khoa.